ဝၼ်းပုတ်ႉထၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ တမ်းဝၢင်းပၢႆးတိုၵ်း ပုၼ်ႈတႃႇသႃသၼႃ ၶမ်းၸဝ်ႈ Strategic Day for The Buddha Sasana
ဝၼ်းမႃးၶပူးၸႃး ဢၼ်ပဵၼ်ဝၼ်းဢူဝ်းဝႃတပႃတိမူၵ်ႉၶ ၸၢဝ်းပုတ်ႉထသႃသၼႃၼႂ်းပီ 1380 ၼီႈ(2019) ၼႆႉ ပဵၼ် ဝၼ်းလိူၼ်သၢမ်မူၼ်း (ဝၼ်းဢင်းၵၢၼ်း တီႈ 19/92/2019)။ ၼၵ်ႉၶတ်ႈမႃးၶၼႆႉ ၸႂ်ႉတၢင်လိူၼ်သၢမ်။ ဝၼ်းမႃးၶပူး ၸႃးၼႆႉ ပဵၼ်ဝၼ်းၵူၼ်းၸၢဝ်းပုတ်ႉထႁဝ်း ႁဵတ်းၵၢၼ်ၵုသူလ်ၵၼ် ဢဝ်ၸဵမ်ၵၢၼ်လူႇတၢၼ်းယိုၼ်ႈပၼ်၊ ၵၢၼ်ၵမ် သိလ်တိုဝ်းထမ်း ႁႂ်ႈလႆႈၽွၼ်းလီပၢႆးၸႂ်ၼႂ်းၽဝ်ၸူဝ်ႈၼႆႉလႄႈ ၸၢတ်ႈတၢင်းၼႃႈၸိူင်ႉၼႆ။
မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး မွၵ်ႈ 2500 ပီမိူင်းလိူဝ်လိူဝ် ဝၢႆးသေမုၼ်ၶမ်းၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈပုၼ်ႉထၵူဝ်းတမ ႁူပ်ႉလႆႈၺၢၼ်းသပ်ႉပၺ် ၺုတတီႈတႂ်ႈတူၼ်ႈမႆႉႁုင်းလူင် (ဝၢႆးမႃးႁွင်ႉတူၼ်ႈပူဝ်းထိ) ယဝ်ႉႁိုင်ၼၢၼ်းမွၵ်ႈ 9 လိူၼ်။ မႅၼ်ႈမိူဝ်ႈၶမ်းၸဝ်ႈယူႇသဝ်း ၼႂ်းဝၼ်ႉဝေးလုဝၼ်းမိူင်းမၵထ (Bihar State, India – ယၢမ်းလဵဝ်) ၼၼ်ႉ ၶမ်းၸဝ်ႈလႆႈတမ်းဝၢင်းလၵ်းပိူင်ပုၼ်ႈတႃႇ ပုတ်ႉထသႃသၼႃ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ဢူဝ်းဝႃးတပႃတိမူၵ်ႉၶ (Disciplinary Code) တီႈၸဝ်ႈဢရႁၼ်တႃၶဝ် 1250 တူၼ်၊ ပိူဝ်ႈတႃႇဢဝ်ပဵၼ်လၵ်းပိူင် ႁဵတ်းသၢင်ႈၵၢၼ်ငၢၼ်းၽိူၺ်ၽႄႈပုတ်ႉထသႃသၼႃး(ၵႂၢမ်းသွၼ် ဢမ်ႇၼၼ် သဵၼ်ႈတၢင်း ဢၼ်ၶမ်းၸဝ်ႈလႆႈႁဵတ်းၵၢၼ်တူဝ်ထူပ်းမႃးၼၼ်ႉ) ပဵၼ်ၵမ်းဢွၼ်တၢင်းသုတ်း။
ဢူဝ်းဝႃတပႃတိမူၵ်ႉၶၼႆႉ ပဵၼ်တင်းပၢႆးတိုၵ်းလႄႈ ပဵၼ်တင်းလၢႆးတိုၵ်း(Strategy & Tactics) တႃႇမုၵ်ႉၸုမ်းသင်ၶၸဝ်ႈ ၸိူဝ်းပဵၼ်ထမ်းမတူးတ – ထမ်းမထုတ်ႈ(Dhamma missionary) ဢၼ်တေႁပ်ႉပုၼ်ႈၽွၼ်းၽိူၺ်ၽႄႈသႃသၼႃးၶမ်း ၸဝ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းဝၼ်းၼႃႈၶၢဝ်းၵႆ။ ဢူဝ်းဝႃတပႃတိမူၵ်ႉၶ ဢၼ်ပဵၼ်လၵ်းပိူင်ဝိၼႆးၼႆႉ ဢွၼ်တၢင်းၶမ်း ၸဝ်ႈတမ်းဝၢင်းဝႆႉ 13 ၶေႃႈ၊ ႁုပ်ႈဝႆႉပဵၼ် 4 ႁူဝ်ၶေႃႈ၊ ၸိူင်ႉၼင်ႇ –
(1) တၢင်းဢဵၼ်းဢၢၼ်းၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈပုတ်ႉထသႃသၼႃး (Ultimate Gold)
1) လွင်ႈၵတ်းယဵၼ်သၼ်တိ ဢၼ်ပဵၼ်ၼိပ်ႉပၢၼ်း (Supreme peace or Nibbana)၊ ႁူဝ်ၶေႃႈ (1) ၼႆႉ ပဵၼ်သဵၼ်ႈတၢင်းပၢႆးတိုၵ်း (မႁႃပျူႇႁႃႇ – Strategy)
(2) လၵ်းၵၢၼ်လၢႆးႁဵတ်းလၢႆးသၢင်ႈ (Principle)
1) ဝဵၼ်ႉဝႄႈၵၢၼ်ဢမ်ႇလီ၊ ၵၢၼ်ဢမ်ႇသိုဝ်ႈသႂ် – သီလ(Abstention from all evil)
2) ႁဵတ်းသၢင်ႈၵၢၼ်လီ၊ ၵၢၼ်သိုဝ်ႈသႂ် – သမႃးထိ (Cultivation of the wholesome)
3) ဝႆႉၸႂ်ၸိုၼ်ႈသႂ်လႄႈ တဵင်ႈထမ်း – ပၺ်ၺႃး (Purification of the heart) ႁူဝ်ၶေႃႈ 2 ဢၼ်ပဵၼ်သီလ သမႃထိ ပၺ်ၺႃ တင်းသၢမ်ၶေႃႈၼႆႉ ပဵၼ်သဵၼ်ႈတၢင်းသၢႆၵၢင် (The middle way) ဢၼ်မီးပႅတ်ႇလဵၼ်း၊ ပႅတ်ႉသၢႆ(The Noble eight fold path)
(3) တၼ်းႁဵင်းၽူႈၼမ်းၵၢၼ်ၽႄႈတိူၼ်းသႃသၼႃး (Conduction of diplomats)
1) ႁူႉၸၵ်းလွင်ႈၵိၼ်လွင်ႈၸႂ်ႉ (To be moderate in eating)
2) ယူႇၵတ်းၵတ်းယဵၼ်ယဵၼ် (To live in a secluded abode)
3) ယူႇၸွမ်းပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈ (To observe the Rules)
4) ၾိုၵ်းသွၼ်ၸႂ်ယူႇၵူႈယၢမ်း (To devote oneself to Meditation)၊ ႁူဝ်ၶေႃႈ 2-3 ၼႆႉ ၼပ်ႉပဵၼ်ပၢႆးတိုၵ်းလႄႈ လၢႆးတိုၵ်း(မႁႃႇပျူႇႁႃႇတင်းၼီးပျူႇႁႃႇ – Strategy & Tactics)
(4) လၢႆးႁဵတ်းၵၢၼ်ၽႄႈတိူၼ်းပုတ်ႉထသႃသၼႃး (Way of action)
1) ဢမ်ႇလၢတ်ႈၵႂၢမ်းႁၢႆႉၵႂၢမ်းၶၼ်းၸူးပိူၼ်ႈ (To Speak no ill)
2) ဢမ်ႇႁဵတ်းႁၢႆႉတီႈၽႂ် (To do no harm)
3) မီးလွင်ႈယိူၼ်ႉၵၼ်ႈၶၼ်တီ ( To practice oneself to highest forbearance)
4) ၸႂ်ႉတိုဝ်းလၢႆးၵတ်းယဵၼ် (To do not to harm as others)
5) ဝႆႉၸႂ်မဵတ်ႉတႃပြႃးၼီး (To do not to molests as others)၊ ႁူဝ်ၶေႃႈ 4 ၼႆႉ ပဵၼ်လၢႆးတိုၵ်း (ၼီးပျူႇႁႃႇ – Tactics)။
လၵ်းပိူင်သႃသၼႃး (ၶွပ်ႇၵႂၢမ်းသင်ႇသွၼ် – ၶွပ်ႇသဵၼ်ႈတၢင်း) ဢၼ်ၸဝ်ႈႁဝ်းၸီႉၼႄတမ်းဝၢင်းဝႆႉပၼ်ၼၼ်ႉ ထိုင်မႃး ပီ 1380 ၼီႈ (2019) ၼႆႉလႆႈမႃးယဝ်ႉ 2560 ပီမိူင်းလိူဝ်ယဝ်ႉ။ ၵႂၢမ်းသင်ႇသွၼ်လႄႈ သဵၼ်ႈတၢင်းၶမ်းၸဝ်ႈ လႆႈၽႄႈ တိူၼ်းၸွတ်ႇတူဝ်ႈတင်းလုမ်ႈၾႃႉ ၸမ်ၸမ်ၶိုင်ႈလိူဝ်သေ ပဵၼ်သႃသၼႃး ဢၼ်မီးလၵ်းပိူင်တႅတ်ႈတေႃး ၸဵမ်ငဝ်ႈ ၸဵမ်ၵၢင် ၸဵမ်ပၢႆ ဢၼ်ႁတ်းႁွင်ႉ ပၢဝ်ႇၼႄၵူႈၵေႃႉလႆႈဝႃႈ – ပဵၼ်ၵႂၢမ်းသင်ႇသွၼ်ဢၼ်လႆႈတူဝ်ထူပ်းမႃး ယဝ်ႉလႄႈ ယူႇ ၼႂ်းၸၼ်ႉဢၼ် – လႆႈတမ်းဝၢင်းၶၵ်ႉတွၼ်ႈၵၢၼ်ငၢၼ်မၼ်းဝႆႉလီယဝ်ႉ၊ ႁဵတ်းယဝ်ႉႁၼ်ၽွၼ်းပၢင်ႈသိုဝ်ႈၼႃႈ၊ ႁဵတ်း ယဝ်ႉလႆႈၽွၼ်းပၢင်ႈမၼ်းၸွမ်း၊ မႃးႁဵတ်းၸၢမ်းတူၺ်းလႄႈ၊ မႃးဢဝ်သႂ်ႇဝႆႉၼႂ်းၸႂ်တူၺ်းလႄႈ ပေႃးၶႂ်ႈႁၼ်ပေႃးၶႂ်ႈလႆႈ၊ တေႁူႉသိုၵ်းတူဝ်ႁင်းၵွႆးဝႃႈလႆႈသင်ၼႆႁင်းၵွႆးၽႂ်မၼ်း ဢမ်ႇႁၢင်ႉ(သွႃၶႃတူဝ်၊ သၼ်တိတ်ႉထိၵူဝ်၊ ဢၵႃလိၵူဝ်၊ ဢေႁိ ပသ်ႉသိၵူဝ်၊ ဢူဝ်ပၼႃးယိၵူဝ်၊ ပၸ်ႉၸတင် ဝေတိတပ်ႉပူဝ်း ဝၺ်ၺူးႁိ) ၼႆၼၼ်ႉလႄႈ ပဵၼ်သႃသၼႃးၼမ်းႁူဝ် ဢၼ်ယူႇပႃႈၼႃႈသႃသၼႃးတင်း 62 ၼိၵၢႆ(62 Religious – philosophical views) ၶဝ်ၼၼ်ႉသေ ၽႄႈတိူၼ်းတင်ႈ မၼ်ႈယူႇၼႃးတေႃႇဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ။
(မၢႆတွင်း ။ ။ လၵ်းပိူင်ဢူဝ်းဝႃတပႃတိမူၵ်ႉၶ(13) ၶေႃႈၼႆႉ ဢမ်ႇဝႃႈၸုမ်း/ ၵေႃႉလႂ်၊ ပႃႊတီႊလႂ်၊ ၶွမ်ႊပၼီႊ/ၵရိ သတ်ႈ လႂ် ဢဝ်ႁဵတ်းမႄႈပိူင်(Model) ပုၼ်ႈတႃႇသဵၼ်ႈတၢင်းၼႃႈၵၢၼ်ၽႂ်မၼ်းၵေႃႈ ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈတေၵႂႃႇလႆႈလီ ၼင်ႇၸႂ်ယူႇ။ ၶွမ်ႊပၼီႊထႆးမၢင်ဢၼ် ယၢမ်ႈဢွင်ႇပွႆးယွၼ်ႉမႄႈပိူင်ၼႆႉ။ (မႃးၼႂ်းထမ်မပတ၊ တွၼ်ႈဢရႁၼ်၊ ၶုတ်ႉတၵၼိၵၢႆ)
ဝၼ်းလိူၼ်သၢမ်မူၼ်း (Maghapunnami – the Full-moon day of 3 lunar moth) ၸွမ်ၾိင်ႈထုင်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း တႆးႁဝ်း မီးပွႆးလူႇတၢၼ်းၵွင်လူဝ်(ဢဝ်လူဝ်ၽိုၼ်းၶပ်ႉႁဵတ်းႁၢင်ႈၵွႆးမူးသေ ယိူင်ႈၸူးပုတ်ႉထၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈသေ ၸုတ်ႇၾႆးလူႇ တၢၼ်းပဵၼ်မူၼ်ႈပဵၼ်သိူဝ်းၵၼ်တီႈဝတ်ႉ/ ၸွင်းမုၼ်ၸဝ်ႈ/ တီႈလႂ်တီႈၼၼ်ႈ ဢၼ်ပဵၼ်ပုတ်ႉထပူးၸႃး ၼႂ်းၾိင်ႈထုင်း လိူၼ်သၢမ်။ လူႇတၢၼ်းပႃးတင်းၶဝ်ႈယႃႇၵု(ၶဝ်ႈၼမ်ႉဢွႆႈ)၊ ၶဝ်ႈတူမ်ႈလႅမ်တီႈမုၼ်ၸဝ်ႈလႄႈ ၽူႈဝ်ႈၽူႈၵႄႇၼႂ်းဝၢၼ်ႈ ၼႂ်းၶူင်ႇ – ၸိူင်ႉၼႆ။ ၾိင်ႈထုင်းလူႇတၢၼ်းၵွင်လူဝ်ၼႂ်းဝၼ်းလိူၼ်သၢမ်မူၼ်းၼႆႉ ၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆးႁဝ်းႁဵတ်းသၢင်ႈ ၵၼ်ၵူႈတီႈလႄႈ ၼပ်ႉၶဝ်ႈဝႆႉၼႂ်းၾိင်ႈမႃႉ 12 (မၢသ်ႉ 12) ၼၼ်ႉယူႇ။
“ဝႄႈႁၢႆႉ – ႁဵတ်းလီ သီၸႂ်ႁႂ်ႈၸိုၼ်ႈ” ၵၢၼ်(ၵမ်) ဢၼ်တေဢမ်ႇမီးၽွၼ်းလီတႃႇႁဝ်း/ တႃႇပိူၼ်ႈၼၼ်ႉ ဢမ်ႇႁဵတ်း။ ႁဵတ်းၵႃႈၵၢၼ်(ၵမ်) ဢၼ်တေမီးၽွၼ်းလီတႃႇႁဝ်း/ တႃႇပိူၼ်ႈၼၼ်ႉၵွႆး။ ၸႂ်ႁဝ်းၼႆႉ ယႃႇႁႂ်ႈမီးလေႃးၽ မႃႇၼ တိတ်ႉ ထ(ၸႂ်ၶိၼ်ႈ- ၸႂ်ဢတ်ႉတဢၼ်ႁၼ်ပုၼ်ႈတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵွႆး)။ ၸွမ်းလႆႈသၢမ်ၶေႃႈၼႆႉၵေႃႈ ၵမ်ႁၢႆႉတႃႇႁဝ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇ မီးယဝ်ႉ။ ၽေးၼႂ်းတူဝ်/ ၼွၵ်ႈတူဝ်မူတ်းသဵင်ႈယဝ်ႉ၊ ဢမ်ႇလႆႈၵူဝ်သင်ပုၼ်ႈတႃႇတူဝ်ၵဝ်ႇယဝ်ႉ။ ၼႆႉပဵၼ်ၶွင်ၾၢၵ်ႇၼႂ်း ဝၼ်းလိူၼ်သၢမ်မူၼ်း (မႃးၶပူးၸႃး) ပီ 2019 ပုၼ်ႈတႃႇၵူႈၵေႃႉ ဢမ်ႇဝႃႈ ၶိူဝ်းလႂ်လႄႈ သႃသၼႃးလႂ်။
မႁႃမုင်ႉ(မိူင်းၸႄႈ)