ၸွမ်သိုၵ်း(ပူဝ်ႇၶျူၵ်ႈ) ဢွင်ႇသၢၼ်း ၽႅဝ်ပၢင်လူင်

8.2.1947 ၵၢင်ၶမ်ႈ ႁူၵ်းမူင်း (06:00 PM) ၸွမ်သိုၵ်းဢွင်ႇသၢၼ်း၊ ဢူးဢွင်ႇၸၢၼ်ႇဝူၺ်ႇ၊ ပူဝ်ႇၶိၼ်ႇမွင်ႇၵလေး၊ ဢူး ၽေႇၶိၼ်ႇ၊ ပူဝ်ႇထုၼ်းလႃႉ ၶဝ် ၸွမ်းၵၼ်ၽႅဝ်မႃးပၢင်လူင်ယူႇယဝ်ႉ။

9.2.1947 ၵၢင်ၼႂ် ၵဝ်ႈမူင်း (09:00 AM) ၸိုင် ၽူႈတၢင်ဢင်းၵိတ်ႉပေႃႇတွမ်ႇလေႇ(Bottemley) လႄႈ ၽူႈၸိသင်ႇၽွင်း ငမ်းမိူင်းသၼ်လွႆ ၵျွၼ်ႇလေႇတိၼ်ႇ(John Leyden)၊ ဢူးတိၼ်ႇထုတ်ႉ၊ ပႃးၼတ်ႉ လႅတ်ႇတဝိတ်ႉ (Bernard Ledwidge) ၶဝ်ဢွၼ်ၵၼ်ၽႅဝ်မႃး ပၢင်လူင်ယူႇယဝ်ႉ။

တႆး၊ ၶၢင်၊ ၶျၢင်း ၵုမ်ၵၼ်

9.2.1947 ၵၢင်ၼႂ် သိပ်းမူင်း (10:00 AM) ၼၼ်ႉ ၽူႈတၢင်တူဝ် တႆး၊ ၶၢင်၊ ၶျၢင်း ၶဝ်ဢုပ်ႇၵၼ်သေ ၶိုၼ်းသိုပ်ႇမၵ်းမၼ်ႈ ၶေႃႈဢၼ်ၶဝ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵၼ်မႃး မိူဝ်ႈ 7.2.1947 ၼၼ်ႉသေ၊ ၶဝ်ဝူၼ်ႉၶွပ်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈ တႃႇတေၶွတ်ႇၽွတ်ႈမုၵ်ႉၸုမ်း ၶွင်ႇ သီႇၼၢမ်းမိူင်းသၼ်လွႆ ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵၼ် (Supreme Council of the United Hill People . S.C.O.U.H.P.) ၼၼ်ႉယူႇ ယဝ်ႉ။ ၶဝ်ဢွၼ်ၵၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈတူၵ်းလူင်းမၵ်းမၼ်ႈမၢႆမီႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵၼ်ယူႇယဝ်ႉ။ မၢႆမီႈၼၼ်ႉၸိုင် –

(1) မုၵ်ႉၸုမ်းၼႆႉ တေလႆႈလိူၵ်ႈတင်ႈၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် ၶၢင်၊ ၶျၢင်း၊ တႆး ၼိုင်ႈၸုမ်းႁူၵ်းၵေႃႉ၊ တင်းသဵင်ႈသိပ်းပႅတ်ႇ(18) ၵေႃႉ ႁႂ်ႈလႆႈပဵၼ် ၸုမ်းၽူႈၼၢမ်းၶွင်ႇသီႇဢွၼ်မိူင်းသၼ်လွႆၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵၼ် (SCOUHP) ၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။

(2) မူႉၸုမ်းၽူႈၼၢမ်းၶဝ်ၼၼ်ႉ ၼိုင်ႈပီ ႁႂ်ႈမီးပၢင်ၵုမ်ၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉၼိုင်ႈပွၵ်ႈ။ ပေႃးမီးသၢႆငၢႆလမ်ႇလွင်ႈတႄႉ မိူဝ်ႈလႂ် သေမဝ်ႇဝႃႈ တေလႆႈႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်ယူႇ။

(3) တီႈတေႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်ၼၼ်ႉတႄႉ ဢဝ်ၵၢင်ၸႂ်ၽူႈပွင်ၵၢၼ် ၶွင်ႇသီႇၸဝ်ႈၾႃႉလႄႈ ၵၢင်ၸႂ်ၽူႈတၢင်တူဝ်ၶဝ်လိူၵ်ႈ တၢင်ႈဢဝ်။

(4) တႃႇၸုမ်းၽူႈၼၢမ်းၼၼ်ႉ တေလႆႈမီးႁွင်ႈၵၢၼ်လႄႈ ၽူႈပွင်ၵၢၼ်လုမ်း(ရုံးဝန်ထမ်း)။ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ တေလႆႈ ဢဝ်ၽူႈပွင်ၵၢၼ် ဢၼ်မီးဝႆႉတီႈလုမ်းၶွင်ႇသီႇၸဝ်ႈၾႃႉၼၼ်ႉ ႁဵတ်းၵၢၼ်ၵႂႃႇထႃႈၸူဝ်ႈၶၢဝ်း။

(5) ၽူႈဢၼ် တေၸၼ်တႅမ်ႈမၢႆမီႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၽူႈၼၢမ်း (SCOUHP)၊ လွင်ႈပုၼ်ႈၽွၼ်း ဢႃႇၼႃႇၽွင်းငမ်းႁဵတ်း သၢင်ႈလႄႈ သၢႆမၢႆ၊ လွၵ်းလၢႆးၽူႈတၢင်တူဝ်မိူင်းသၼ်လွႆ ဢၼ်ၶဝ်ပႃးၼႂ်း ၸုမ်းၽူႈၼၢမ်းႁူဝ်ၼင်ႇၵၼ်ၵပ်းသိုပ်ႇၵၼ်၊ ႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ်၊ လွၵ်းလၢႆးၵပ်းသိုပ်ႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈၼၼ်ႉတႄႉ ၸုမ်းၵိင်ႇၽႄ ဢၼ်ဢူးၵျႃႇပူႉ၊ ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်း၊ သမႃးတူးဝႃးသိၼ်ႇဝႃးၼွင်ႉ၊ တူးဝႃးၸေႃႇလုၼ်း၊ ဢူးလႂႃႇမူင်း၊ ဢူးထွင်ႇၸႃႇၶူပ်ႉ ၶဝ်ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈဢဝ်ပုၼ်ႈ ၽွၼ်းႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇ။ သင်ဝႃႈ လူဝ်ႇတၢင်းၸွႆႈထႅမ်၊ လွင်ႈပၢႆးဝူၼ်ႉ (ဢၵျၢမ်ႇ) သင်သေမဝ်ႇဝႃႈ ၵိုင်ႇတၢၼ်ႇထၢမ်ယွၼ်း ၽႂ်ၵေႃႈ ယွၼ်းထၢမ်။

မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၸွမ်းလူၺ်ႈ လွင်ႈမၢႆမီႈ မၢႆႁႃႈ(5) ၼႆႉ ၶဝ်ပႆႇၽွမ်ႉပဵင်းၸႂ်ၵၼ် လႄႈ ထိုင် 11.2.1947 မိူဝ်ႈၶဝ်ႁဵတ်းပၢင်ၵုမ် ၶွင်ႇသီႇဢွၼ်ၼၢမ်း မိူင်းသၼ်လွႆၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵၼ်ၼၼ်ႉ ၶဝ်ၶိုၼ်းထွၼ်ယႃႉပႅတ်ႈမၢႆၼႆႉယူႇယဝ်ႉ။

ၶွင်ႇသီႇဢွၼ်ၼၢမ်းမိူင်းသၼ်လွႆၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵၼ်

ပၢင်ၵုမ်ၽူႈတၢင်တူဝ်မိူင်းသၼ်လွႆၶဝ် ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵၼ်ၼၼ်ႉ ၶဝ်ႁဵတ်းမိူဝ်ႈ 11.2.1947 ၼၼ်ႉသေ လိူၵ်ႈတင်ႈၽူႈပွင် ၵၢၼ် “ၶွင်ႇသီႇၼၢမ်းမိူင်းသၼ်လွႆၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵၼ်” ၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ ၸုမ်းၼႆႉၶွတ်ႇၽွတ်ႈၸွမ်းမူႇပိူင် ဢၼ်ၶဝ်ဢွၼ် ၵၼ်မၵ်းမၼ်ႈဝႆႉ မိူဝ်ႈ 9.2.1947 ၼၼ်ႉလႄႈ ၼိုင်ႈမိူင်းၶဝ်ႈပႃး (6) ၵေႃႉမႃးယူႇယဝ်ႉ။ ၼၼ်ႉၸိုင် –

1) ၸဝ်ႈသူၺ်ႇတႅၵ်ႈ တၢင်တူဝ်မိူင်းတႆး
2) ၸဝ်ႈႁူမ်ႇၾႃႉ တၢင်တူဝ်မိူင်းတႆး
3) ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်း တၢင်တူဝ်မိူင်းတႆး
4) လုင်းထုၼ်ႉမျိၼ်ႉ (လၢင်းၶိူဝ်း) တၢင်တူဝ်မိူင်းတႆး
5) ဢူးၵျႃႇပူႉ တၢင်တူဝ်မိူင်းတႆး
6) ၸဝ်ႈပွမ်ဝၢပ်ႇ တၢင်တူဝ်မိူင်းတႆး
7) သမႃးတူးဝႃးသိၼ်ႇဝႃးၼွင်ႇ တၢင်တူဝ်မိူင်းၶၢင်
8) တူးဝႃးၸေႃႇရိတ်ႉ တၢင်တူဝ်မိူင်းၶၢင်
9) ဢူးတဵင်ႇရတၢၼ်ႇ တၢင်တူဝ်မိူင်းၶၢင်
10) ပတိတ်ႉလတွင်ႇ တၢင်တူဝ်မိူင်းၶၢင်
11) တူးဝႃးၸေႃႇလုၼ်း တၢင်တူဝ်မိူင်းၶၢင်
12) တူးဝႃးၸေႃႇလ တၢင်တူဝ်မိူင်းၶၢင်
13) ဢူးပုၼ်ႇၸမၢၼ်ႇ တၢင်တူဝ်မိူင်းၶျၢင်း
14) ဢူးထွင်ႇတိၼ်ႇလျၢၼ်ႇ တၢင်တူဝ်မိူင်းၶျၢင်း
15) ဢူးၵီႇယူဝ်းမၢၼ်း တၢင်တူဝ်မိူင်းၶျၢင်း
16) ဢူးၸဵင်ႇလဵင်း တၢင်တူဝ်မိူင်းၶျၢင်း
17) ဢူးလႂႃႇမူင်း တၢင်တူဝ်မိူင်းၶျၢင်း
18) ဢူးမၢၼ်းလဵင်း တၢင်တူဝ်မိူင်းၶျၢင်း

ၸုမ်းၼႆႉ ႁူဝ်ပဝ်ႈပဵၼ်ၸဝ်ႈႁူမ်ႇၾႃႉ (သႅၼ်ဝီ)၊ ၵႅမ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ သမႃးတူးဝႃးသိၼ်ႇဝႃးၼွင်ႇ ၼႆယူႇယဝ်ႉ။ ၸုမ်းၼႆႉ ယိူင်း ဢၢၼ်းႁႂ်ႈပဵၼ်ၸုမ်းၽွင်းငမ်း မိူင်းသၼ်လွႆႁူမ်ႈတုမ်ၵၼ်ႁင်းၶေႃ ဢၼ်ဢမ်ႇႁူမ်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။

ၶိူဝ်းသႅၼ်(တႅမ်ႈ)
ၶေႃႈမုလ်း – ပပ်ႉပိုၼ်ႉၶိူဝ်းတႆးလႄႈ ပိုၼ်းမိူင်းတႆး