Thursday, March 28, 2024

ရ ပ လ ပၼ်မၢၼ်ႈယဝ်ႉ

Must read

လွင်ႈမိူင်းသၼ်လွႆတေလႆႈဢဝ် ႁွမ်းၸွမ်းမိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ဢင်းၵိတ်ႉဢမ်ႇၽွမ်ႉ။ ၵွပ်ႈဝႃႈ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ် မိူင်း သၼ်လွႆၼႆႉ ဢမ်ႇၸိုဝ်ႈၵၢၼ်မၢၼ်ႈ တေမႃးတုၵ်းယွၼ်းပၼ်။ ၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်းသၼ်လွႆဢမ်ႇပႃးၼၼ်ႉ ၶဝ်ၵေႃႈဢမ်ႇ ၶႂ်ႈႁဵတ်း ၸွမ်းၼင်ႇၵၢင်ၸႂ်မၢၼ်ႈမီးၼၼ်ႉလႄႈ ၶဝ်ၸင်ႇၵႅတ်ႇၶႄပၼ်ယူႇထၢၼ်ႈၼႆႉယဝ်ႉ။ ယၢမ်းၼၼ်ႉ ၸင်ႇမီးသၢႆ လူမ်းဢၼ်တေၵမ်ႉထႅမ် ဢွင်ႇသၢၼ်းၼႆႉၼၼ်ႉၽႅဝ်ၵႂႃႇလႄႈ ဢွင်ႇသၢၼ်းၵေႃႈ လႆႈႁႅင်းထၢင်ႇႁၢင်ႈတုၵ်းယွၼ်းသေ ဢင်းၵိတ်ႉၶဝ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇၵမ်ၶဵင်ႈၵႂၢမ်းၶႅင်လႆႈၸင်ႇလႆႈယွၼ်းယွမ်းပၼ် ၼင်ႇဢွင်ႇသၢၼ်းၶဝ်တုၵ်းယွၼ်းၼၼ်ႉ မႃး ယူႇတႄႉတႄႉယဝ်ႉ။

ပပ်ႉပိုၼ်ႉၶိူဝ်းတႆးလႄႈ ပိုၼ်းမိူင်းတႆး

ဝၢႆးပူဝ်ႇၶျူၵ်ႈဢွင်ႇသၢၼ်း ဢွၵ်ႇၵႂႃႇလၢၼ်ႇတၢၼ်ႇယဝ်ႉၼၼ်ႉ ဢူးၼူႉလႆႈႁူႉၶၢဝ်ႇဢၼ်လွင်ႈၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ်ႁဵတ်းပၢင်ၵုမ် လွင်ႈဢၼ်တေဢမ်ႇၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸွမ်းမၢၼ်ႈၼႆလႄႈ၊ ဢူးၼူႉၸင်ႇႁွင်ႉဢဝ်ၽူႈၼၢမ်းၼႂ်း ၽ သ ပ လ ဢၼ်ပူၵ်းတင်ႈ ဝႆႉ တႃႇမိူင်းသၼ်လွႆ ဢူးၽေႇၶိၼ်ႇ သေမွၵ်ႇလၢတ်ႈၸီႉသင်ႇဝႃႈ “ ၽွင်းယၢမ်း မိူဝ်ႈဢွင်ႇသၢၼ်းၵႂႃႇႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်ယူႇတီႈ လၢၼ်ႇတၢၼ်ႇၼႆႉ ၽၢႆႇလင်ၼႆႉၵေႃႈ ဢမ်ႇၶႂ်ႈႁႂ်ႈမီးလွင်ႈသုၵ်ႉယုင်ႈသင်၊ တႃႇတေပဵၼ်လွင်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈလႄႈ မိူင်းသၼ် လွႆၶဝ် တႅၵ်ႈယၢႆႈၵၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇၶႂ်ႈႁႂ်ႈမီးလွင်ႈသင်” ဝႃႈၼႆသေ ဢူးၼူႉၸင်ႇၸႂ်ႉဢူးၽေႇၶိၼ်ႇၶိုၼ်ႈမိူဝ်းမိူင်းတႆး ႁႂ်ႈမိူဝ်းႁၢမ်ႈၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ် ၼႆယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ ဢူးၽေႇၶိၼ်ႇ၊ ၸဝ်ႈႁၢၼ်ဢွင်ႇ(ပူဝ်ႇမူးဢွင်ႇ)၊ လႄႈ ပူဝ်ႇထုၼ်း လိၼ်း ၶဝ်ဢွၼ်ၵၼ်ၶိုၼ်ႈမႃး မိူင်းတႆးယဝ်ႉ။ ပူဝ်ႇၶိၼ်ႇမွင်ႇၵလေး သမ်ႉၶိုၼ်ႈၵႂႃႇမျိတ်ႉၵျီးၼႃးသေ ၵႂႃႇႁဵတ်းလွင်ႈ မၢၼ်ႈလႄႈၶၢင် တေၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

- Subscription -

ဢူးၽေႇၶိၼ်ႇၽႅဝ်မႃးမိူင်းတႆးယဝ်ႉ ၵႂႃႇၸူးၸဝ်ႈၾႃႉယွင်ႁူၺ်ႈ ၸဝ်ႈသူၺ်ႇတႅၵ်ႈ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်းသေ လၢတ်ႈဝႃႈ “ ယၢမ်းလဵဝ် ၸွမ်သိုၵ်းဢွင်ႇသၢၼ်းၶဝ် တိုၵ်ႉဢွၼ်ၵၼ်ၵႂႃႇလၢတ်ႈလွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃယူႇ၊ ၵွပ်ႈၼၼ် ႁဝ်းထုၵ်ႇ ၼႄလွင်ႈႁဝ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈလႆႈၸႂ်ၵၼ် တင်းမိူင်းယူႇယဝ်ႉ။ မိူင်းတႆးမိူင်းမၢၼ်ႈတေႁူမ်ႈဢမ်ႇႁူမ်ႈၼႆၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးတီႈသူ ၵူၺ်း။ ၽ သ ပ လ ပဵၼ်ၸုမ်းၽူႈတၢင်တူဝ်မိူင်းသူၼႆၵေႃႈ ဢမ်ႇတွၼ်ႉလၢတ်ႈမႃးသေပွၵ်ႈၼင်ႇၵဝ်ႇ။ လွင်ႈတေႁူမ်ႈ ဢမ်ႇႁူမ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ဝၢႆးသေလႆႈလွတ်ႈလႅဝ်းယဝ်ႉ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်မိူင်းမၢၼ်ႈလႄႈမိူင်းတႆးၶဝ် ၸင်ႇၶိုၼ်းဢုပ်ႇၵၼ်သေ တိူင်ႇပၢင်ႇငူပ်ႉငီႉၵၼ် ၶိုင်ပွင်ႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇၵေႃႈ တေလႆႈယူႇ။ ဢၼ်ႁဝ်းထုၵ်ႇလီႁဵတ်းဢွၼ်တၢင်းသုတ်းတႄႉ တႃႇႁႂ်ႈ လႆႈလွတ်ႈလႅဝ်းၵွၼ်းၶေႃၵူၺ်းယဝ်ႉ” ၼႆလႄႈ ၸဝ်ႈသူၺ်ႇတႅၵ်ႈၵေႃႈ ဢမ်ႇၶႂ်ႈဢုပ်ႇၸွမ်းသင်သေ ၸင်ႇမွၵ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ “ တေၵႂႃႇသႅၼ်ဝီသေ ၵႂႃႇဢုပ်ႇၵုမ်လွင်ႈၼႆႉယူႇ ပေႃးၶႂ်ႈဢုပ်ႇၵေႃႈမႃးၸွမ်းလႄႈ” ၼႆသေ ႁွင်ႉမၼ်းၸွမ်းသေတႃႉ ဢူး ၽေႇၶိၼ်ႇဢမ်ႇႁတ်းၸွမ်းၵႂႃႇ။

ဢူးၽေႇၶိၼ်ႇၵေႃႈ ဝၢႆးသေထူပ်းၸဝ်ႈသူၺ်ႇတႅၵ်ႈယဝ်ႉ ငဝ်းလၢႆးဢမ်ႇပေႃးလီလႄႈ သိုပ်ႇၶိုၼ်ႈမိူဝ်းတွင်ႇၵျီး၊ မိူဝ်းမွၵ်ႇ လၢတ်ႈၸုမ်း ရ ပ လ လွင်ဢၼ် ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ်တွႆႇသၢႆလူမ်းၸူးဢႅတ်ႇတလီႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ရ ပ လ ၵေႃႈ ပေႃးဝႃႈလႆႈႁူႉ လွင်ႈၼႆႉယဝ်ႉၵေႃႈ ၼႅတ်ႈႁွင်ႉပၢင်ၵုမ်မူႇၸုမ်းၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၶဝ်သေ ဢုပ်ႇလၢတ်ႈတႅပ်းတတ်းတေႁဵတ်းပၢင်သပ်းလႅင်း ဢဝ်ၼမ်ႉၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်းၼႆယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ မိူဝ်ႈ 15.1.1947 ၼၼ်ႉ ရ ပ လ ဢွၼ်ႁူဝ်သေ ႁဵတ်းပၢင်မွၵ်ႇလၢတ်ႈ ထိုင်ၵူၼ်းမိူင်းတီႈၽၢႆႇဢွၵ်ႇၵၢတ်ႇဝဵင်းတွင်ႈၵျီးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၵူၼ်းဝဵင်းတွင်ႇၵျီးၵမ်ႈၽွင်ႈ ၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈထွမ်ႇ ငိၼ်းယူႇ။ ရ ပ လ ၶဝ်မွၵ်ႇလၢတ်ႈၼႄ ၶေႃႈယိူင်းဢၢၼ်းၶဝ်သေ ၶဝ်ၸင်ႇလၢတ်ႈၼႄဝႃႈ မိူင်းတႆး မိူင်းမၢၼ်ႈႁႂ်ႈလႆႈ လွတ်ႈလႅဝ်းၵွၼ်းၶေႃႁူမ်ႈၵၼ်၊ ႁႂ်ႈဢွၼ်ၵၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၽူႈၶႂၢၵ်ႈမိူင်းၼႆယဝ်ႉ။

ရ ပ လ သိုပ်ႇဢွၼ်ဢဝ်ၽူႈဢၼ်မႃးထွမ်ႇငိၼ်း ၶေႃႈၵႂၢမ်းၶဝ်ၼၼ်ႉသေ ႁွင်ႉသႅၼ်ႇတုၵ်းယွၼ်း “ ႁႂ်ႈလႆႈလွတ်ႈလႅဝ်း ၸွမ်းမၢၼ်ႈ – လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၽူႈၶႂၢၵ်ႈမိူင်း” ၼႆသေ လဵပ်ႈၵၢတ်ႇတွင်ႇၵျီး၊ ႁွင်ႉပၼ်းပဵၼ်မူႇပဵၼ်ၸုမ်းယူႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ဢူးၽေႇၶိၼ်ႇၸင်ႇလႅၼ်ႈၵႂႃႇတွႆႇသၢႆလူမ်းၸူးဢႅတ်ႇတလီႇလႄႈ ငဝ်ႈငုၼ်း ၽ သ ပ လ တီႈယၼ်ႇၵုင်ႇယဝ်ႉ။ လိၵ်ႈသၢႆ လူမ်းၽိုၼ်ၼႆႉ ၽႅဝ်ၵႂႃႇတီႈလၢၼ်ႇတၢၼ်ႇ မိူဝ်ႈ 26.1.1947 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼႂ်းသၢႆလူမ်းၼၼ်ႉဝႃႈ –
“ ၸွမ်းသိုၵ်းဢွင်ႇသၢၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၽူႈတၢင်တူဝ်ဢၼ်တေဢုပ်ႇလၢတ်ႈတႃႇမိူင်းတႆးယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းမိူင်းတႆးၽွမ်ႉၸွမ်း သဵင်ႈယဝ်ႉ၊ ဢၼ်ဢမ်ႇၽွမ်ႉၼၼ်ႉ မီးၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ် ၵူၼ်းႁၢမ်ႉဢေႇၵူၺ်း” ၼႆယဝ်ႉ။

မိူင်းတႆးၼႆႉ တၢင်းၵႂၢင်ႈမီး ႁူၵ်းမိုၼ်ႇသွင်ႁဵင်ႁႃႈပၢၵ်ႇလၵ်းပၼ်ႇမူၼ်း (62500 Square Miles)၊ ၵူၼ်းမိူင်းမီးသွင်လၢၼ်ႉ (2,000,000) ပၢႆ။ ရ ပ လ ၶဝ်မီးၵူၼ်းၶဝ်ႈၸုမ်းသွင်ႁဵင်၊ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်မီး သိပ်းၸဵတ်း (17) ၵေႃႉ ႁွင်ႉႁူၺ်းသူၼ်းဢဝ် ၵူၼ်းၽူႈၶိုၼ်ႈၽႅဝ်ထွမ်ႇယွမ်ႇႁိမ်းၵၢတ်ႇတွင်ႇၵျီးတီႈပၢင်ၵုမ်ၶဝ်သေ ဢွၼ်ႁွင်ႉပၢဝ်ႇလဵပ်ႈၵၢတ်ႇၼၼ်ႉ ႁဵတ်းဝႃႈ တၢင် ၵူၼ်းမိူင်းသွင်လၢၼ်ႉပၢႆ၊ ဢဝ်ယွမ်ႇတွၼ်ႈၽိတ်ႇဝဵင်းတွင်းၵျီး ႁိမ်းႁွမ်းၵၢတ်ႇၼၼ်ႉ ႁဵတ်းဝႃႈ တၢင်မိူင်းတႆးပတ်းပိုၼ်ႉ ဢၼ်ၵႂၢင်ႈႁူၵ်းမိုၼ်ႇသွင်ႁဵင်ႁႃႈပၢၵ်ႇလၵ်းပၼ်ႇမူၼ်းၼၼ်ႉသေ တႅပ်းတတ်းႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇ ၼႃႈၵၢၼ်ဢၼ်လမ်ႇ လွင်ႈ တႃႇမိူင်းတႆးမႃးၼင်ႇၼၼ်ၼၼ်ႉ မၢၼ်ႈမႅၼ်ႈယူႇႁိုဝ် ရ ပ လ တႄႉ သူၼ်းၶဝ်ႈၸွမ်းၵူၼ်းမိူင်း မွၵ်ႇလၢတ်ႈၸူး ၵူၼ်းမိူင်းလႄႈ ၸႂ်ႈဢမ်ႇၸႂ်ႈၵေႃႈဝႆႉသေၵွၼ်ႇ၊ ရ ပ လ လၢတ်ႈသင်ၵေႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းႁူႉတေယုမ်ႇၸွမ်းယူႇ။ ၵွပ်ႈဝႃႈ မိူဝ်ႈၽွင်းၼၼ်ႉ ၵူၼ်းမိူင်းတႆးၵမ်ႉၼမ်ပႆႇမီးပိုၼ်းႁူႉၵၢၼ်မိူင်းသင်၊ ၸိူဝ်းႁူႉၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶူပ်ႇဝႃႇတူဝ်ထူပ်းၵၢၼ်ပၢႆး ဝူၼ်ႉ ၸၼ်ႉႁူႉပၢႆးမိူင်းၶဝ်ၼုမ်ႇ ဢမ်ႇၶိုတ်းပဵင်းၶဵင်ႇၵၼ်လႆႈတင်းၸၼ်ႉ ႁူႉမၢၼ်ႈလႄႈ ဢမ်ႇမေႃသွၼ်ႇဝူၼ်ႉၶူၼ်ႉ ထိုင်လင်၊ ဢမ်ႇၼပ်ႉႁၼ်မုင်ႈယိူင်းၵႆ ဢမ်ႇသွၼ်ႇထိုင်ၶၢဝ်းယၢဝ်းမိူဝ်းၼႃႈ ပဵၼ်ၼၼ်ဝႆႉ။

ၼႂ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ပၢၼ်ၼၼ်ႉၸမ်ႉ လႆႈယူႇတႂ်ႈငိုပ်းငဝ်း ၽ သ ပ လ လႄႈ ထၢင်ႇယႂ်ႇ ၽ သ ပ လ သေ ဢၢမ်းၶွႆတၢင်းႁဵတ်းတၢင်းသၢင်ႈပိူၼ်ႈသေဢမ်ႇၵႃး ယွၼ်ႉဝႃႇတသူဝ်ႇသေႇလိတ်ႉမုၼ်းႁႅင်း ယွၼ်ႇႁၢၵ်ႈထိုင် ၼႂ်းၸႂ်ၶဝ်လႄႈ တိုၼ်းမီးၼမ်ႉၸႂ်ၶတ်းၶႂၢင်ပတေႇသရိတ်ႉ(ပိူင်ပၢႆးဢုပ်ႉပိူင်ႇၸဝ်ႈၾႃႉ) ဝႆႉယူႇ။ ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ ၸဝ်ႈ ၾႃႉၶဝ်ႁူႉပွင်ႇႁၼ်ထိုင်လၢႆးလႂ်ၵေႃႈ ရ ပ လ ၶဝ်တိုၼ်းဢမ်ႇႁၼ်လီလႆႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်လွင်ႈတိုၼ်း ဢၼ်တႆးလႆႈတူၵ်း သုမ်းၵၢၼ်ႉၽႅၼ်ၵၢၼ်ပၢႆးမိူင်းမၢၼ်ႈၶဝ်မႃး ဢၼ်ၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ တေလႆႈဝႃႈ မၢၼ်ႈၶဝ်လႆႈၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် ၵတ်ႉၶႅၼ်ႇလိူဝ် သေတႆး။ ၽွမ်ႉၵၼ်သေတႆး၊ ပရိယႄႇၶႅမ်ႉသေတႆး၊ ႁတ်းသႅၼ်ႁဵတ်းလိူဝ်သေတႆး၊ သႃႇသေတႆး ၵူႈပၢႆးၵူႈပိူင်လႄႈ တႆး ယုမ်ႇၼိူဝ်ၵႂၢမ်းဝၢၼ်မၢၼ်ႈ ဢၼ်ဢဝ်တူင်ႇႁႅဝ်ႉ ၽဵင်ႇပဵင်း ႁူမ်ႈႁွမ်း လွတ်ႈလႅဝ်းၼၼ်ႉသုပ်းၶေႃးတူဝ်ၵဝ်ႇ ၽွမ်ႉၸႂ်ႁူမ်ႈ ႁွမ်းတင်းမၢၼ်ႈ မူၼ်ႉၵၢၼ်းဢွၵ်ႇတႂ်ႈဢင်းၵိတ်ႉ(ၽူႈၶႂၢၵ်ႈမိူင်း) ၶဝ်လႆႈသေ ၸင်ႇၽႅဝ်ဝႆႉတီႈတႂ်ႈငဝ်းမိူင်း ဢၼ်ႁွင်ႉ ၸိုဝ်ႈလၢႆလၢႆဝႃႈ “ မိူင်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈ”ထိုင်ပၢၼ်ၼႆႉယူႇယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ်ဢမ်ႇသူၼ်းတုမ် ၶဝ်ဢမ်ႇမွၵ်ႇလၢတ်ႈ ၸူးၵူၼ်းမိူင်း လွင်ႈသင်ၵွပ်ႈသင်ၽဵၼ်ႈၽဵၼ်ႈ၊ ၶဝ်ထၢင်ႇယႂ်ႇယုမ်ႇၵိူဝ်းၼိူဝ်ဢႃႇၼႃႇၶဝ် တၢင်းႁဵတ်းၶဝ်ဢၢၼ်းပွင်ပဵၼ် လႆႈယူႇၼၼ်ႉလႄႈ ထိုင်တီႈဢၼ်လႆႈတူၵ်းသုမ်းၸူးမၢၼ်ႈယဝ်ႉၸိုင် ရ ပ လ ၶဝ်ၼႄးၸဝ်ႈၾႃႉၶၢႆၵိၼ်မိူင်းၼႆၵေႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းတႆးလႆႈႁီႉၼႄးမႃးၸွမ်းယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ်တႄႉ ၶဝ်ဢမ်ႇၶဝ်ႈဢွၵ်ႇဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ်တင်းၵူၼ်းမိူင်းလႄႈ လွင်ႈ ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၶဝ်၊ လွင်ႈယိူင်းဢၢၼ်း ၶဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းယင်းဢမ်ႇလႆႈႁူႉထိုင်သင်မႃး။ ၵူၺ်းလႆႈယုမ်ႇၵႂၢမ်း ရ ပ လ ၶဝ်ၽၢႆႇလဵဝ်သေ ႁၢၼ်ႉတေႃႇယၢမ်းလဵဝ် ၵူၼ်းမိူင်းယင်းတိုၵ်ႉဢွၼ်ၵၼ်သွၼ်ႇဝႃႈ “ ၸဝ်ႈၾႃႉၶၢႆၵိၼ်မိူင်းတႆး ၵူၼ်း မိူင်းတႆး ၼိုင်ႈႁူဝ်ၼႆႉ ၸဝ်ႈၾႃႉၶၢႆလႆႈ သွင်ပျႃးၶႂၢႆး (2.50/) ” ၼႆႁင်းၵၼ်သေ တိုၵ်ႉယုမ်ႇၵႂၢမ်း ရ ပ လ ၵေႃႈ မီးယူႇတင်း ၼမ်ယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပိုၼ်းတႄႉၶိုၼ်းမွၵ်ႇလၢတ်ႈၼႄ ႁဵတ်းသၢၵ်ႈသေႇပၼ်ၶိုၼ်းမႃးယူႇ။ သဵၼ်ႈတၢင်းၼႆႉ ၽႂ်ၸူဝ်း ဢွၼ်ပႆၽိတ်းမႃးဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ။

တီႈတႄႉၸိုင် ပေႃးလဵပ်ႈႁဵၼ်းပိုၼ်းၶိုၼ်းလီလီတႄႉ ၽႂ်ၶၢႆၵိၼ်မိူင်း၊ ၵၢၼ်မိူင်းတႆးၼႆႉ ၽႂ်ဢွၼ်ၽိတ်းပိူင်ႈမႃးၼႆတႄႉ ပိုၼ်းတေမွၵ်ႇလၢတ်ႈဢၼ်မၢၼ်ႇမႅၼ်ႈမၼ်းပၼ်လႆႈယူႇ။ ၵူၼ်းၸုမ်း ရ ပ လ ၶဝ် ယင်းပႆႇတၢႆသဵင်ႈလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ထုၵ်ႇလီၵႂႃႇထၢမ်တူၺ်းၶဝ်ယူႇ။ “ပၢၼ်ပတေႇသရိတ်ႉတႄႉ ဢမ်ႇၵျေႃႇ၊ ပၢၼ်တေႃႈလဵဝ်ၼႆႉတႄႉၸွင်ႇၵျေႃႇႁိုဝ်” ၼႆ ယဝ်ႉ။

ၵွပ်ႈလူၺ်ႈ ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ်သူင်ႇလိၵ်ႈသၢႆလူမ်းဝႆႉလႄႈ ဢင်းၵိတ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇၽွမ်ႉၸွမ်းၼင်ႇပူဝ်ႇၶျူၵ်ႈဢွင်ႇသၢၼ်း တုၵ်းယွၼ်းၼၼ်ႉလႄႈ ဢွင်ႇသၢၼ်းၵေႃႈတိုၵ်ႉဝူၼ်ႉၵႂင်ယူႇၼၼ်ႉ 26.1.1947 မႃး သၢႆလူမ်း ရ ပ လ ၵႂႃႇၽႅဝ်တီႈ လၢၼ်ႇတၢၼ်ႇလႄႈ ပူဝ်ႇၶျူၵ်ႈဢွင်ႇသၢၼ်းမီးလွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈတုၵ်းယွၼ်းတႄႉတႄႉယဝ်ႉ။ ဢဝ်သၢႆလူမ်း ရ ပ လ ၼၼ်ႉ ႁဵတ်းပဵၼ်လိၵ်ႈတၢင်တူဝ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆးသေလႄႈ ဢႅတ်ႇတလီႇၵေႃႈ ၼင်ႇၵႃႈဢွင်ႇသၢၼ်းတုၵ်းယွၼ်းၼ်ႉ ၵႃႈလႆႈယွမ်းပၼ်ၸွမ်းၽွင်ႈယဝ်ႉ။ မၵ်းမၼ်ႈပၼ်ႁႂ်ႈႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်တီႈပၢင်လူင်သေ ဝၢႆးၼၼ်ႉတေသိုပ်ႇ ၸွပ်ႇထၢမ်ၵၢင် ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆးယူႇ ၼႆယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ 27.1.1947 ၼၼ်ႉ ႁဵတ်းလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆ ဢွင်ႇသၢၼ်း – ဢႅတ်ႇတလီႇ (အောင်ဆန်း – အက်တလီစာချူပ်) သေ ပၢင်ၵုမ်မၢၼ်ႈလႄႈ ဢင်းၵိတ်ႉၵေႃႈ ၸင်ႇယဝ်ႉၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။ ၼႂ်းလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆ ဢွင်ႇသၢၼ်း – ဢႅတ်ႇတလီႇၼၼ်ႉ ပႃးလွင်ႈမိူင်းသၼ်လွႆ(မိူင်းတႆး) ၼၼ်ႉဝႃႈ –
(1) လွင်ႈဢၼ် မိူင်းတႆးမိူင်းမၢၼ်ႈတေႁူမ်ႈႁွမ်းၸွမ်းၵၼ်ၼၼ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ် ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်မိူင်းတႆး(မိူင်းသၼ်လွႆ) ၶဝ် တေပွင်ႇၸႂ်သေ ၽွမ်ႉၸႂ်မႃးၸွမ်းၼၼ်ႉ ဢင်းၵိတ်ႉလႄႈမၢၼ်ႈတေႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ်သေ ႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇယူႇ။

လွင်ႈတႃႇပဵၼ်မႃးႁူမ်ႈတုမ်ၵၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢင်းၵိတ်ႉလႄႈမၢၼ်ႈ လႆႈၸႂ်ၵၼ်ယဝ်ႉလႄႈ ၼင်ႇႁိုဝ် ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်မိူင်း တႆး (မိူင်းသၼ်လွႆ) ၶဝ် တေၸဵဝ်းၽွမ်ႉမႃးၼၼ်ႉ ပဵၼ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းမၢၼ်ႈလႄႈ ဢင်းၵိတ်ႉၶဝ်ႁွမ်းၵၼ်ႁဵတ်းၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ၼင်ႇႁိုဝ်တေမီးလွင်ႈလီမႃး တင်းသွင်ၽၢႆႇၼၼ်ႉ တေလႆႈၶတ်းၸႂ် ႁႂ်ႈတႆးယွမ်းပဵၼ်ၽွင်းမိူင်းဢၼ်ၶဝ်ႈပႃး ၼႂ်းၸုမ်း ၽွင်းငမ်းမိူင်းၼၼ်ႉၵေႃႉၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ ၸွမ်းၼင်ႇ မၢႆမီႈလွင်ႈတၢင်းသွင်ၽၢႆႇတေႁပ်ႉလႆႈၼၼ်ႉ တႆးတေလႆႈႁဵတ်းၽွင်း မိူင်းဢၼ်မီးၽၢႆႇတႂ်ႈမၢၼ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
(ၵ) ၸုမ်းၽွင်းငမ်းမိူင်း(ၸွမ်ပွင်မိူင်း) မိူင်းမၢၼ်ႈလႄႈ မိူင်းသၼ်လွႆၶဝ် ဢုပ်ႇၵၼ်ၼၼ်ႉ ယႃႇႁႂ်ႈလႆႈမီးလွင်ႈႁၢမ်ႈသီး သင်သေၸိူဝ်ႉသေပိူင်။
(ၶ) တႃႇတေပၼ်ၸွႆႈပၢႆးဝူၼ်ႉ ၸုမ်းၸွမ်ပွင်ၵၢၼ်လႄႈ တႃႇတေၵပ်းသိုပ်ႇၸမ်ၸႂ်ၵၼ်တင်းၶွင်ႇသီႇပွင်ၵၢၼ်လႆႈၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈလိူၵ်ႈၽူႈတၢင်တူဝ်မိူင်းတႆး ၶဝ်ႈပႃးၵေႃႉၼိုင်ႈ။

(2) လွင်ႈဢၼ် တေႁူမ်ႈႁွမ်းၸွမ်းမိူင်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉ လွင်ႈဢၼ်ၽွမ်ႉဢမ်ႇၽွမ်ႉၼႆႉ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈထၢမ်ၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်းလႄႈ ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ် မိူဝ်ႈပၢင်ၵုမ်လူင်တီႈပၢင်လူင်ၵမ်းတေမႃး။

(3) ဝၢႆးသေ ပၢင်ၵုမ်ပၢင်လူင်ယဝ်ႉၸိုင် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈလႄႈဢင်းၵိတ်ႉၶဝ် ႁွမ်းၵၼ်သေ တေလႆႈၶိုင်ပွင်ပၼ် ႁႂ်ႈပဵၼ်လွင်ႈလီၸွမ်းၼင်ႇၵၢင်ၸႂ်ၶဝ်ၼၼ်ႉယူႇ။

(4) တႃႇတေႁႃ မၢႆမီႈ ပၢႆးဢုပ်ႉပိူင်ႇမိူင်းၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈလႆႈႁူႉၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်းသၼ်လွႆ(တႆး) ၶႂ်ႈလႆႈၶႂ်ႈပဵၼ်ၼၼ်ႉလႄႈ တေ လႆႈလိူၵ်ႈၽူႈတၢင်တူဝ် သၼ်လွႆလႄႈမၢၼ်ႈၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်သေ ၶွတ်ႇၽွတ်ႈ မူႇၸုမ်းၸွပ်ႇထၢမ်ၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်းယဝ်ႉ။ တေလႆႈဢဝ် ၵေႃႉဢၼ်ဢမ်ႇၸိုဝ်ႈၵူၼ်းမိူင်းမၢၼ်ႈမိူင်းသၼ်လွႆၼၼ်ႉ ပဵၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈၸုမ်းၸွပ်ႇထၢမ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸုမ်းၼႆႉ တေလႆႈသူင်ႇပၼ်ငဝ်းလၢႆးသၢႆမၢႆဢၼ်ၸွပ်ႇထၢမ်လႆႈမႃးၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈပႆႇထိုင် ပၢင်ၵုမ်လူင်မူၼ်ႉမႄးပူၵ်းပွင် ၶိုၼ်းမိူင်း(တိုင်းပြုပြည်ပြုလွှတ်တော်) ၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။

ၸွမ်းလူၺ်ႈ မၢႆမီႈဢၼ်ပႃးၼႂ်းလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆ ဢွင်ႇသၢၼ်း-ဢႅတ်ႇတလီႇၼႆႉလႄႈ လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈ လမ်ႇလွင်ႈတႃႇမၢၼ်ႈယူႇတႄႉတႄႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ် ၶဝ်ၵေႃႈ ၶတ်းၸႂ်တႄႉတႄႉယဝ်ႉ။ တႃႇႁႂ်ႈပဵၼ်မႃးလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆဢွင်ႇ သၢၼ်း – ဢႅတ်ႇတလီႇ လႆႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵၼ်တႃႇမိူင်းတႆးၼႆႉ ယွၼ်ႉၽႂ်လႃႇ၊ ယွၼ်ႉသၢႆလူမ်း ရ ပ လ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈ ၼၼ် မိူင်းတႆးလႆႈတူၵ်းသုမ်းယွၼ်ႉၽႂ်၊ ၵွပ်ႈသင် ၼႆ တႆးထုၵ်ႇႁူႉၵၼ်ယူႇ။ ၵွပ်ႈဢမ်ႇႁူမ်ႈထူၺ်ႈၸႂ်လူၺ်ႈၵၼ်ယဝ်ႉ။

ၶိူဝ်းသႅၼ်(တႅမ်ႈ)

ၶေႃႈမုလ်း – ပပ်ႉပိုၼ်ႉၶိူဝ်းတႆးလႄႈ ပိုၼ်းမိူင်းတႆး

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း