ဝၢႆးသေ သိုၵ်းလူင်လူမ်ႈၾႃႉပွၵ်ႈသွင်ယဝ်ႉ ဝၢႆးယဝ်ႉၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၾႃႉၵေႃႉဢၼ် တူင်ႉတိုၼ်ႇလွင်ႈမိူင်းတႆးမိူဝ်းၼႃႈ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်းၼႆႉပဵၼ် ၸဝ်ႈၶမ်းသိူၵ်ႈ @ ၸဝ်ႈသူၺ်ႇတႅၵ်ႈ ၸဝ်ႈၾႃႉယွင်ႁူၺ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈ October, 1945 ၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈတၢင်ႇၼႄလွင်ႈမိူင်းတႆးမိူဝ်းၼႃႈယူႇယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈတၢင်ႇလၢတ်ႈပၼ်ပၢႆးဝူၼ်ႉဝႆႉ ၵပ်း ၵၢႆႇလူၺ်ႈ လွင်ႈမိူင်းတႆးမိူဝ်းၼႃႈၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈပဵၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉၵေႃႉလဵဝ်သေၵေႃႉ ဢုပ်ႉပိူင်ႇၽွင်းငမ်း ၼႆယူႇယဝ်ႉ။
ၸဝ်ႈၾႃႉၼမ်ႉသၼ်ႇ ၸဝ်ႈၶုၼ်ပၢၼ်းၸိင်ႇ လႄႈ ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းမိတ်ႈ ၸဝ်ႈၶုၼ်ၶဵဝ် ၶဝ်ၵေႃႈ တူင်ႉတိုၼ်ႇမႃးထႅင်ႈယူႇ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ ထိုင်မႃး 6.11.1945 ၼၼ်ႉ ၶႃႁွမ်းၵၼ်သေ တႅမ်ႈလိၵ်ႈတၢင်ႇထိုင်ၸူးၶုၼ်ဢင်းၵိတ်ႉဝႃႈ –
(1) တႆးၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းဢၼ်ႁူႉၵျေးၸူး(ၵႄးၸူး)သေ မီးသိတ်ႉၸႃႇမႃးၼိူဝ်ၶုၼ်ဢုပ်ႉပိူင်ႇမိူင်းၶုၼ်ဢင်းၵိတ်ႉ ယူႇ တႄႉတႄႉယဝ်ႉ။
(2) ၵူၼ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ မီးသွင်လၢၼ်ႉပၢႆသေ တၢင်းၵႂၢင်ႈမီးယူႇ ႁူၵ်းမိုၼ်ႇသွင်ႁဵင်ႁႃႈပၢၵ်ႇလၵ်းပၼ်ႇမူၼ်း(62500 Square Miles) လႄႈ ၵႂၢင်ႈၵိုၼ်းလိူဝ် မိူင်းပႄႇလ်ၵျီႇယမ်ႇ(Belgium) @ မိူင်းႁေႃႇလၢၼ်ႇ (Holland) ယူႇတႄႉ တႄႉဝႃႈဝႃႈ။
(3) မိူင်းတႆးၼႆႉ ပေႃးသွၼ်ႇတူၺ်းၼိုင်ႈလၵ်းပၼ်ႇမူၼ်းၸိုင် ၵူၼ်းဢၼ်ယူႇသဝ်းၼၼ်ႉ ၼမ်သေ မိူင်းဢေႃးၸ တြီးယႃး (Austria) ယဝ်ႉ။
(4) ၶူဝ်းၶွင်ဢၼ်ဢွၵ်ႇၼႂ်းမိူင်းတႆးတင်းသဵင်ႈ မိူၼ်ၼင်ႇၶူဝ်းၶွင်ဢွၵ်ႇၼႂ်းထိူၼ်ႇ၊ ၶူဝ်းၶွင်ဢွၵ်ႇတီႈႁႆႈၼႃး၊ ၶူဝ်းၶွင် ဢွၵ်ႇၼႂ်းလိၼ်(ငိုၼ်း၊ ႁႄႈ၊ သႅင်) ၸိူဝ်းၼႆႉ လဵင်ႉလူၵုမ်ႇထူၼ်ႈလႆႈၶိုၼ်း ၵူၼ်းမိူင်းတႆးယူႇ။
ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ မိူင်းတႆးၼႆႉၵေႃႈ ၵိုင်ႇလႆႈဢုပ်ႉပိူင်ႇႁင်းၶေႃ မိူၼ်ၼင်ႇမိူင်းမၢၼ်ႈ၊ မိူင်းဢိၼ်ႇတီးယႃး၊ သီႇႁူဝ်ႇ၊ မလေး ယဝ်ႉ။ တႄႇဢဝ်ဝၢႆးသိုၵ်းမႃးၼႆႉ ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းတႆးတင်းသဵင်ႈ ယင်းဢမ်ႇပႆႇလႆႈႁူပ်ႉထူပ်းဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ်သေ ဢုပ်ႇၵၼ် မႃးတႃႇလွင်ႈမိူင်းတႆးသေတႃႉ ၸုမ်းၸိူဝ်းပီႈၼွင်ႉၼိူဝ်ႉလိူတ်ႈလဵဝ်ၵၼ် ၸဝ်ႈၾႃႉတင်းသဵင်ႈၵေႃႈ ၵၢင်ၸႂ်ၶဝ်ၼၼ်ႉ တိုၼ်းတေမိူၼ်လွင်ႈဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈ တၢင်ႇၼႄမႃးၼႆႉယူႇ ၼႆႁဝ်းၶႃႈတိုၼ်းယုမ်ႇယမ်ဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။
ၼႆသေ တၢင်ႇၵႂႃႇၸူးဢင်းၵိတ်ႉယဝ်ႉ။ လွင်ႈၼႆႉ လႆႈႁၼ်တီႈၽိုၼ် “Dominion Status For Shan State Signed” By Kun Pan Sing and Sopa Khun Khio. 6 November, 1945 ၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။
မိူဝ်ႈ November, 1945 ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸဝ်ႈၾႃႉသႅၼ်ဝီႁွင်ႇ ၸဝ်ႈႁူမ်ႇၾႃႉ တႅမ်ႈဝႆႉလွင်ႈတႃႇမိူင်းတႆးမိူဝ်းၼႃႈသေ လိၵ်ႈ ၼၼ်ႉသူင်ႇပိုၼ်ၵႂႃႇထိုင် ၸဝ်ႈၾႃႉၵူႈမိူင်းမိူင်းယဝ်ႉ။ ၼႂ်းလိၵ်ႈၼၼ်ႉ တႅမ်ႈဝႆႉဝႃႈ –
“မိူင်းတႆးၼႆႉ ႁႂ်ႈပေႃးဢဵၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇၶိုၼ်ႈမႃးၼၼ်ႉ မိူင်းၸဝ်ႈၾႃႉသၢမ်သိပ်းသီႇမိူင်း ဢဝ်ႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ် ပဵၼ်သိပ်းသွင် မိူင်းသေ ၸဝ်ႈၾႃႉသိပ်းသွင်ၸဝ်ႈၼၼ်ႉ ၶဝ်ပၼ်ႇပုတ်ႈၵၼ်ၽွင်းငမ်းၵႂႃႇၼႆႉ တေလီယူႇ” ၼႆယဝ်ႉ။
1945 မႅၼ်ႈမိူဝ်ႈပီ ၸမ်သဵင်ႈၼၼ်ႉ ၼၢင်းၾႃႉမိူင်းပွၼ်ၼွၼ်းၽႄးလႄႈ ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ်မႃးႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ် လႄႈ လႆႈပဵၼ်လွင်ႈတၢင်းဢုပ်ႇၵၼ် တႃႇၼႃႈၵၢၼ်မိူင်းတႆးမိူဝ်းၼႃႈပွၵ်ႈဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ဝၢႆးသိုၵ်းလူင်လူမ်ႈၾႃႉ ပွၵ်ႈသွင်ၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းပွၼ်၊ ၸဝ်ႈၾႃႉသထုင်ႇ(သီႇသႅင်ႇ)လႄႈ ၸဝ်ႈၾႃႉယွင်ႁူၺ်ႈ ၶဝ် ဢွၼ်ႁူဝ်သေ ႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်ဢုပ်ႇလွင်ႈမိူင်းတႆးတေလႆႈလွတ်ႈလႅဝ်းလႆႈလႄႈ ၸင်ႇဢွၼ်ၵၼ်ပၼ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း တီႈ ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းပွၼ် ႁႂ်ႈႁႃလွၵ်းလၢႆးမၼ်းယူႇယဝ်ႉ။
မၢႆမီႈမိူဝ်းၼႃႈမိူင်းတႆး(ၸဝ်ႈၾႃႉယွင်ႁူၺ်ႈ)၊ ၽိုၼ်လိၵ်ႈၸဝ်ႈႁူမ်ႇၾႃႉ၊ လွင်ႈထူပ်းႁၼ်ၵုမ် ၵၼ်တီႈမိူင်းပွၼ် (ၼၢင်း ၾႃႉၼွၼ်းၽႄး) ၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈပဵၼ်မႃးတႃႇၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ်ႁူႉလွင်ႈတႃႇတေတူင်ႉတိုၼ်ႇပုၼ်ႈမိူင်းတႆးလႄႈ ထိုင်မႃး 31.1.1946 ၶဝ်ၸင်ႇဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်း ပၢင်ၵုမ်(တီႈဢၼ်မီးၵၢင်မိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇလႄႈ ပွတ်းၸၢၼ်း) တီႈမိူင်းၵိုင်ၼၼ်ႉ ယူႇယဝ်ႉ။ တီႈပၢင်ၵုမ်ၼႆႉ ၶဝ်ယိူင်းဢၢၼ်း –
(1) ၶွတ်ႇၽွတ်ႈၶွင်ႇသီႇၸဝ်ႈၾႃႉ (Council of Shan State Saohpas)
(2) ယိုၼ်ႈပၼ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းၸူး ၽူႈပွင်ၵၢၼ်ၶွင်ႇသီႇၸဝ်ႈၾႃႉ (Executive Committee of the Council of Shan State Saophas) ၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။
ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ ၼင်ႇႁိုဝ် တေၶွတ်ႇၽွတ်ႈၶွင်ႇသီႇၸဝ်ႈၾႃႉလႆႈၼၼ်ႉ ၽွမ်ႉၵၼ်(တူၵ်းလူင်းၵၼ်) တေႁဵတ်းပၢင်ၵုမ် ထႅင်ႈ တီႈပၢင်လူင်ယူႇၼႆယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇ ပွၵ်ႈသွင်ယဝ်ႉၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ်ႁူမ်ႈႁွမ်းၸွမ်းၵၼ်သေ ၶိုင်သၢင်ႈ ၼႃႈၵၢၼ်မိူင်းတႆးမိူဝ်းၼႃႈယူႇတႄႉတႄႉယဝ်ႉ။
ၶိူဝ်းသႅၼ် (တႅမ်ႈ)
ၶေႃႈမုလ်း – ပပ်ႉပိုၼ်ႉၶိူဝ်းတႆးလႄႈ ပိုၼ်းမိူင်းတႆး
