ၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းယိူင်းဢၢၼ်း ၶႂ်ႈၸတ်းပၢင်ၵုမ်လူင်ႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီ 21 ပၢင်လူင် ၵမ်းထူၼ်ႈ 3 ၼႂ်းလိူၼ်ၼႃႈၼႆႉသေတႃႉ ပၢင်ၵုမ်ၵၢၼ်မိူင်းၸၼ်ႉၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆးလႄႈရၶႅင်ႇ ယင်းပႆႇလႆႈၸတ်းႁဵတ်း။ ပႆႇလႆႈၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆး တင်းၵူၼ်းမိူင်းရၶႅင်ႇ။
ပိူဝ်ႈတႃႇပွင်ပဵၼ်ၸတ်းႁဵတ်းလႆႈ ပၢင်ၵုမ်လူင်လွင်ႈငမ်းယဵၼ် ၸၼ်ႉၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် (ပွၵ်ႈၵမ်း 4) ႁိုဝ် ပၢင်ၵုမ်လူင်ႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီ 21 ပၢင်လူင် ပွၵ်ႈၵမ်း 3 ၊ ဢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ၊ ႁူဝ်ပဝ်ႈ UPDJC လႄႈပဵၼ်ပႃး ၽူႈၵိူဝ်းၵုမ်ၸိုင်ႈမိူင်း တေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းၸူႉၵျီႇ လႆႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းမီးယိူင်းဢၢၼ်း တေၸတ်းႁဵတ်းၼႂ်းလိူၼ် ၻီႊသႅမ်ႊၿိူဝ်ႊၼႃႈ ၵွၼ်ႇပီ 2017 ပႆႇသဵင်ႈၼႆႉ တူဝ်တႅၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ တင်း ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း EAOs 8 ၸုမ်း ၸိူဝ်းလူင်းလၢႆးမိုဝ်း ၵၢၼ်ၵိုတ်းယိုဝ်းတူဝ်ႈမိူင်း (NCA) လႆႈႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵိူဝ်းၵုမ်ၵၼ် တီႈဝဵင်းၼေႇပျီႇတေႃႇ ၶၢဝ်းတၢင်း 4 ဝၼ်း တင်ႈတႄႇဝၼ်းတီႈ 17-20/11/2017- ၼႆယဝ်ႉ။
ၼႂ်းပၢင်ၵုမ်ၼၼ်ႉ ပိူင်လူင်လႆႈဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ် ၵဵဝ်ႇၵပ်းယူင်ႉၶၢပ်ႈၵၢၼ်မိူင်း (Framework for Political Dialogue) ဢၼ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်ပႆႇယဝ်ႉ။ ပိူင်းၼမ်းၼႃႈၵၢၼ်လူလွမ်ပႂ်ႉပႃး (ToR) ၊ လွင်ႈၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈ ပိူင်ယုၵ်းယၢင်ႇ ပိူင်ၼမ်းၼႃႈၵၢၼ် (SOP) ။ လွင်ႈပၢင်ၵုမ်လူင်ႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီ 21 ပၢင်လူင် ၵမ်းထူၼ်ႈ 3 ဢၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ UPDJC ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၼႃႈၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်/ ၽူႈၵိူဝ်းၵုမ်ၸိုင်ႈမိူင်း ၼၢင်းဢွင်ႇသၢၼ်းၸူႉၵျီႇ လႆႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းယိူင်းဢၢၼ်း ၶႂ်ႈၸတ်းႁဵတ်းၼႂ်းလိူၼ် ၻီႊသႅမ်ႊၿိူဝ်ႊ ၵွၼ်ႇပီ 2017 ပႆႇသဵင်ႈၼႆႉ-ၼႆယဝ်ႉ။
တီႈပၢင်ၵုမ်ၼၼ်ႉ ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းၼႂ်း EAOs သပ်းလႅင်းလၢတ်ႈဝႃႈ- ၼႂ်းၵႄႈၼႆႉ ပေႃးပွင်ပဵၼ်ၸတ်းႁဵတ်းလႆႈ ပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၢၼ်မိူင်းၸၼ်ႉၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆးလႄႈ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းရၶႅင်ႇၵွၼ်ႇ ၸင်ႇတေၸၢင်ႈၸတ်းလႆႈ ပၢင်ၵုမ်လူင်ႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီ 21 ပၢင်လူင် ၵမ်းထူၼ်ႈ 3 ။
ႁူဝ်ပဝ်ႈမုၵ်ႉၸုမ်းပူတ်းပွႆႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈပဢူဝ်း (PNO) ၶုၼ်ႇမိၼ်ႉထုၼ်း ဢၼ်ပဵၼ်ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းၼႂ်းၸုမ်း EAOs 8 ၸုမ်း လူင်းလၢႆးမိုဝ်း NCA လႆႈလၢတ်ႈၵႂႃႇတီႈၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၶဝ်ဝႃႈ- ၸွမ်းၼင်ႇလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆ NCA တမ်းဝၢင်းဝႆႉၼၼ်ႉသေ တႆးတင်းရၶႅင်ႇ ယင်းပႆႇလႆႈၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်ၵၢၼ်မိူင်း ၸၼ်ႉၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၽႂ်မၼ်း။ သင်လႆႈၸတ်းပၢင်ၵုမ်ဢၼ်ၼႆႉလႆႈယဝ်ႉ ပၢင်ၵုမ်လူင် 21 ပၢင်လူင် ၵမ်းထူၼ်ႈ 3 ဢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ယိူင်းဢၢၼ်းဝႆႉ ၶႂ်ႈၸတ်းၼႂ်းလိူၼ်ၻီႊသႅမ်ႊၿိူဝ်ႊၼၼ်ႉၵေႃႈ တေၸၢင်ႈပဵၼ်လႆႈယူႇ- ႁွင်ႈၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇ RCSS/SSA ဝႅပ်ႊသၢႆႊတႆးလွတ်ႈလႅဝ်ႈဢွၵ်ႇၵႂႃႇၼင်ႇၼႆ။
ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ႁူဝ်ပဝ်ႈၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး (RCSS) ၸွမ်သိုၵ်းလူင်ယွတ်ႈသိုၵ်း ယၢမ်ႈလၢတ်ႈတီႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႆႉဝႃႈ- “ပၢင်ၵုမ်ၵၢၼ်မိူင်း ၸၼ်ႉၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈတႆး ND ၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈႁဵတ်းပွၵ်ႈလဵဝ်သေယဝ်ႉ တေလႆႈႁဵတ်းလၢႆၵမ်း။ မိူဝ်ႈလဵဝ် တႃႇတေႁဵတ်း ND ၼႆႉ ႁဝ်းတေလႆႈဢုပ်ႇၵၼ်တၢင်းၼႂ်း CSSU ၊ ပေႃးဝႃႈႁဝ်းဢမ်ႇလႆႈႁဵတ်းတီႈတူၼ်ႈတီး ႁဝ်းဢမ်ႇႁဵတ်းၼႄႇ ၼႆႉၵေႃႈလူဝ်ႇဢဝ်ၸႂ်ၵၼ်ဝႃႈ။ ပႆႇႁဵတ်းပၢင်ၵုမ် ND ၼႆသေတႃႉၵေႃႈ ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင် ဢၼ်မီးတၢင်းႁူႉတၢင်းႁၼ်ၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇႁွင်ႉဢုပ်ႇဢူဝ်း။ ထႅင်ႈလၢႆးၼိုင်ႈ ႁဝ်းႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်လူင်ႈၼႃႈ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းပိူဝ်ႈတႃႇပဵၼ် ND ။ ထႅင်ႈလၢႆးၼိုင်ႈမႃး ND ၼႆႉ ႁဝ်းဢမ်ႇတၢပ်ႈလူဝ်ႇပႂ်ႉတီႈတူၼ်ႈတီး တီႈလဵဝ်ယဝ်ႉ၊ ႁဵတ်းလၢင်းၶိူဝ်းၵေႃႈႁဵတ်း။ ႁဝ်းတေဢဝ်သရေႇႁဝ်းၵူၺ်းၼႄႇ၊ ဢမ်ႇၼၼ် ႁဝ်းတေဢဝ်ၽွၼ်းလီမၼ်းၼႄႇ”-ဝႃႈၼႆ။
“ပေႃးပဵၼ်ပုၼ်ႈတႃႇလႆႈၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆးယူႇတႄႉ ႁဵတ်းတီႈလႂ်ၵေႃႈႁဵတ်း ၸၢင်ႈပဵၼ်သင်၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈႁဝ်းလူဝ်ႇလႆႈ တေႃႇသူႈၵႂႃႇတၢင်းၼႃႈ။ မိူဝ်ႈပၢၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉႁဝ်းၵေႃႈ ပၢင်ၵုမ်ၼႆႉ ႁဵတ်းသုမ်ႉႁဵတ်းသွင်းသေႁဵတ်းၵူၺ်း၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၵႂႃႇႁဵတ်းတီႈဝဵင်းလူင်။ ပေႃးဢမ်ႇႁဵတ်းပေႃးၼႆ ဢၼ်တေဢုပ်ႇၵၢၼ်မိူင်းၵႂႃႇတၢင်းၼႃႈၼႆႉ ႁဝ်းတေၵိုတ်းႁႃႉ ဢၼ်ၼႆႉၵေႃႈပဵၼ်ၵႂၢမ်းထၢမ်”-ဝႃႈၼႆ။
ၼွၵ်ႈသေၼၼ်ႉ ယူႇတီႈ ၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး (RCSS) ၶႂ်ႈၸတ်းပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႊၵရႅတ်ႊတႆး ၼႂ်းလိူၼ်ၻီႊသႅမ်ႊၿိူဝ်ႊၼႃႈ ဢမ်ႇၼၼ် ၼႂ်းလိူၼ်ၵျႅၼ်ႊၼိဝ်ႊရီႊ (2018) ၊ ပေႃးယဝ်ႉၸင်ႇၸတ်းပၢင်ၵုမ်လူင် ၵေႃပွင်ၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိုင်ႈတႆး (CSSU) သေ ဝၢင်းၽႅၼ်ၵၢၼ်ငၢၼ်း တႃႇႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇၶၢဝ်းတၢင်းၼႃႈ-ၼႆယဝ်ႉ။
ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ၸွမ်သိုၵ်းယွတ်ႈသိုၵ်း လၢတ်ႈတီႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ- “ယိူင်းဢၢၼ်းတႄႉ တေဢၢၼ်းႁဵတ်း ၼႂ်းလိူၼ်ၻီႊသႅမ်ႊၿိူဝ်ႊ တင်းလိူၼ်ၵျႅၼ်ႊၼိဝ်ႊရီႊၸိူဝ်းၼႆႉ။ ႁဝ်းၶႂ်ႈႁွင်ႉ ၸုမ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆးၵူႈတီႈတီႈမႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈ၊ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵေႃႈပႃး၊ တႆးၼွၵ်ႈမိူင်း တႆးပူၼ်ႉပၢင်ႇလၢႆႇၸိူဝ်းၼႆႉ ၵေႃႈပႃး။ ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈႁဝ်းၼႆႉ ႁႂ်ႈမၼ်းမီးသုၼ်ႇႁူမ်ႈၵူႈၾၢႆႇ၊ ပေႃးတေမႃးဢုပ်ႇၵၼ်ၵေႃႈ ႁဝ်းတမ်းလမ်းၼႂ်း (Agenda) မၼ်းဢမ်ႇၼမ်၊ လၢတ်ႈႁႂ်ႈမၼ်းမႅၼ်ႈသိုဝ်ႈသႂ်ႇတီႈပဝ်ႉမၢႆမၼ်း”-ဝႃႈၼႆ။
ၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး/တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး (RCSS/SSA) ၼႆႉ ပဵၼ်ၸုမ်းၼိုင်ႈၼႂ်း 8 ၸုမ်း ဢၼ်လူင်းလၢႆးမိုဝ်းလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆ ၵိုတ်းတိုၵ်းတူဝ်ႈမိူင်း (NCA) ဝႆႉတင်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ တပ်ႉမတေႃႇမၢၼ်ႈ။ ပဵၼ်ၸုမ်းဢၼ် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇပူတ်းဢွၵ်ႇပႅတ်ႈသဵၼ်ႈၸိုဝ်ႈ ၸုမ်းၼွၵ်ႈမၢႆမီႈ မိူဝ်ႈၵၢင်လိူၼ်ဢွၵ်ႊထူဝ်ႊၿိူဝ်ႊ ပီ 2015 ၼႃႈတေလူင်းလၢႆးမိုဝ်း NCA ။ ၽွင်းၵေႃႇသၢင်ႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ယူႇၼႆႉ ပၢင်ၵုမ်လူင်လွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၸၼ်ႉ ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ႁိုဝ် ပၢင်ၵုမ်လူင်ပၢင်လူင်ႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီ 21 ပၢင်လူင်ၵေႃႈ ၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၢၼ်မိူင်းမႃး။