သင်ၶၸဝ်ႈ တင်း တၵ်ႉၵႃႇသတ်ႉထႃး တီႈၸမ်/ၵႆ ၼႂ်းတူင်ႇဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး တေႁူမ်ႈၵၼ် ပူၼ်ႉၶၢပ်ႈတူဝ် ၸဝ်ႈတူၼ် ၶူး ၵလျႃႇၼဝမ်သ ၽူႈၵွၼ်းဝတ်ႉ/ၵျွင်းယွတ်ႈ ၼႂ်းလိူၼ်ၼႆႉ ဝႃႈၼႆ။
ပေႃးထိုင်မႃး ဝၼ်းတီႈ 11/10/2018 လိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမႂ်ႇ 2 ၶမ်ႈ သင်ၶၸဝ်ႈ တင်းတၵ်ႉၵႃႇသတ်ႉထႃး တီႈ ၸမ်ၵႆ တေပူၼ်ႉၶၢပ်ႈတူဝ် ၸဝ်ႈတူၼ်ၶူး ၵလျႃႇၼဝမ်သ ၽူႈၵွၼ်းဝတ်ႉ/ၵျွင်းယွတ်ႈ ၵျွၵ်ႉမႄးဢၼ်ၺႃးၵူၼ်းႁၢႆႉ 2 ၵေႃႉ ၶဝ်ႈယိုဝ်းထိုင်ၼႂ်းဝၢင်းဝတ်ႉၼၼ်ႉ ဝႃႈၼႆ။
ၸဝ်ႈၶူးတူၼ်ၼိုင်ႈ ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ “ တေႃႈလဵဝ် ႁဝ်းၸဝ်ႈ သင်ၶလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်း ဢွၼ်ၵၼ်ႁၢင်ႈႁႅၼ်း တွၼ်ႈတႃႇတေပူၼ်ႉၶၢပ်ႈတူဝ် ၸဝ်ႈတူၼ်ၶူးႁဝ်းၶႃႈယူႇ၊ တေပူၼ်ႉၼႂ်းဝၼ်းလိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမႂ်ႇ 2 ၶမ်ႈၶႃႈ။ ၵွပ်ႈၸဝ်ႈႁဝ်းသမ်ႉ ပဵၼ်ၵိူင်းသူၺ်ႇၵျိၼ်ႇဝႆႉလႄႈ ဢမ်ႇဝႆႉလႆႈႁိုင်။ ပေႃးလိူၼ်မႂ်ႇၶမ်ႈၼိုင်ႈသမ်ႉ ၸဝ်ႈသြႃႇ ထၢတ်ႈတေႃႇႁဝ်း လွႆလႅမ် တေမႃးမဵတ်ႉတႃႇတြႃးပၼ်။ လိူဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸဝ်ႈတူၼ်ၶူးလူင် ၺႃႇၼိၵ်ႉတရ သီႇတၵူႈ ၵေႃႈ တေမႃးႁေႃႈမဵတ်ႉတႃႇတြႃးပၼ်ထႅင်ႈ” ဝႃႈၼႆ။
ပိုၼ်းၵႅပ်ႈ ၸဝ်ႈတူၼ်ၶူး ၵလျႃႇၼဝမ်သ –
ၸိုဝ်ႈပေႃႈမႄႈ – ၶိင်းယွတ်ႈငိုၼ်းသၢင်ႇသၢမ် + ၼၢႆးၶမ်းသွႆႈသူၺ်ႇၸိင်ႇ
ၵိူတ်ႇ – ပီၵေႃးၸႃႇ 1333
ဢွင်ႈတီႈ – ဝၢၼ်ႈသွၼ်း ၸႄႈဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇ။
ပီႈၼွင်ႉ – မီးပီႈၼွင်ႉႁူမ်ႈတွင်ႉၵၼ် 3 ၵေႃႉ။ ၸၢႆးသၢင်ႇဢၢႆႈ၊ ၸၢႆႈယီႈပီးလႄႈ ၸၢႆးသၢမ်ၶွင်ႇ။ ၸဝ်ႈပဵၼ်လုၵ်ႈၵေႃႉ ထူၼ်ႈသွင်။
တီႈယၢမ်ႈႁဵၼ်းလိၵ်ႈလေႃးၵီႇ – မိူဝ်ႈလဵၵ်ႉလႆႈၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းၵျွင်းပၺ်ၺႃ မူလတၢၼ်း ၸၼ်ႉငဝ်ႈ တေႃႇထိုင် ၸၼ်ႉသွင် တီႈဝၢၼ်ႈသွၼ်း ၸႄႈဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇ။
လွင်ႈပဵၼ်သၢင်ႇပဵၼ်ၸၢင်း – မိူဝ်ႈပီ ၵေႃးၸႃႇ 1343 ၽွင်းဢႃယု ၸဝ်ႈလႆႈ 10 ပီ လႆႈၼုင်ႈသၢင်ႇ။ ထိုင်မႃး ပီၵေႃး ၸႃႇ 1353 သမ်ႉ ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၸၢင်း တီႈဝၢၼ်ႈသွၼ်း ၸႄႈဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇ။
တီႈႁဵၼ်းလိၵ်ႈလေႃးၵုတ်ႉတရႃႇ – ဝၢႆးသေၼုင်ႈသၢင်ႇယဝ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၶႂ်ႈမေႃလိၵ်ႈလေႃးၵုတ်ႉတရႃႇလႄႈ ၸင်ႇၵႂႃႇ ယူႇသဝ်း တမ်ႈတီႈၵျွင်းယွတ်ႈ ဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး 3 ပီသေ လူင်းၵႂႃႇသွၼ်ႁဵၼ်းလိၵ်ႈ တီႈဝဵင်းလိူဝ်ႇ ၵျွင်းမႁႃႇၵုသူဝ်ႇ တေႃႇယဝ်ႉ။
ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၸင်ႇၶၢႆႉၵႂႃႇၶိုၼ်းသိုပ်ႇႁဵၼ်းတီႈၵျွင်းမႁႃႇၵၢၼ်တႃႇရူင်ႇ ဝဵင်းဢမရပူႇရ တိူင်းတႃႈလိူဝ်ႇ (မၼ်းတလေး) ၼႂ်း ၶၢဝ်းတၢင်း 13 ပီသေ ဢွင်ႇပူၼ်ႉၸၼ်ႉလူင် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ။
လိူဝ်ၼၼ်ႉ ၸင်ႇၶိုၼ်းမႃးႁၢပ်ႇၵၢၼ်သႃသၼႃႁဵတ်းပဵၼ်ၽူႈၵွၼ်းၵျွင်း ၵျွင်းယွတ်ႈၵေႃႇ ဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး မိူဝ်ႈၽွင်း ဝႃႇၸဝ်ႈလႆႈ 3 ဝႃႇ။
ၸဝ်ႈလႆႈၵွၼ်းၵျွင်းယွတ်ႈ ၶၢဝ်းတၢင်း 3 ပီ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်ဢူးၼႃႇၵိင်ႇတဢမ်ႇယူႇလီလႄႈ ၶိုၼ်းပွၵ်ႈမိူဝ်း ၸေႊလၢၼ်ႉလႄႈ တၵ်ႉၵႃႇသတ်ႉထႃးၸင်ႇပၢင်း ၸဝ်ႈတူၼ်ၶူးၵလျႃႇၼဝမ်သ ဝႆႉႁႂ်ႈ သိုပ်ႇပုတ်ႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်သႃသ ၼႃ တီႈၵျွင်းထမ်းမမေႇၼီႇ ၵျွင်းယွတ်ႈ ဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄးယဝ်ႉ။
ၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈ သိုပ်ႇႁၢပ်ႇၼႃႈၵၢၼ်သႃသၼႃ ပိုတ်ႇၽုၺ်ႇႁူင်းႁဵၼ်း “ပၵ” ပီ 2011 ယဝ်ႉ။ ၶိုၼ်းသိုပ်ႇႁၢပ်ႇ ၵၢၼ်ၶဝ်ႈ ပႃး ၼႂ်းပဵၼ်ၽူႈၵေႃႇတင်ႈၸုမ်းယေးငိုၼ်း ၸုမ်းဝူင်းမႅတ်ႉတႃႇ ၼႂ်းမိူင်းတႆးၵူႈတီႈတီႈယူႇယဝ်ႉ ထိုင်မႃးပီ ၶရိတ်ႉ 2016 ၼၼ်ႉ တႄႇဢွၼ်ႁူဝ်ၵေႃႇသၢင်ႈၵျွင်းမႂ်ႇသၢမ်ၸၼ်ႉသေ ပႆႇယဝ်ႉတူဝ်ႈလီငၢမ်း ယၢမ်းလဵဝ် ၸဝ်ႈသၢင်ႇဢွၼ်ႇဢၼ် မႃး ႁဵၼ်းလိၵ်ႈတီႈဝတ်ႉၵျွင်းယွတ်ႈ မီး 200 ပၢႆ။
