ၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆး SHRF ႁၢႆးငၢၼ်းဝႃႈ ၼႂ်းလိူၼ်ၵျူႊလၢႆႊ တင်း လိူၼ်ဢေႃႊၵတ်ႊသ် မႃးၼႆႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၺွပ်းၵူၼ်းဝၢၼ်ႈႁၢပ်ႇၶျေႃး၊ ပေႃႉထုပ်ႉ၊ ၵုမ်းၶင် ၵူၼ်း ထဝ်ႈ၊ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇလႄႈ သွၵ်ႈတဝ်ဢဝ်လၢႆၶူဝ်းၶွင် ၵူၼ်းမိူင်း ၸဵမ် ၸိူဝ်းၼႆႉ။
ဝၼ်းတီႈ 07/09/2018 ၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်း ၸိုင်ႈတႆး (Shan Human Rights Foundation – SHRF) ဢွၵ်ႇ ၽိုၼ်တၢမ်းငဝ်းလၢႆး လွင်ႈသိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ တဵၵ်းတဵင်ပူၼ်ႉပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်း ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇ – ပွတ်း ၸၢၼ်း ႁၢဝ်ႈႁႅင်း ဝႃႈၼႆ။
ၸၢႆးႁေႃသႅင် ၽူႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ ၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်း ၸိုင်ႈတႆး လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ “ၼႂ်းၶၵ်ႉၵၢၼ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ် ဢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼူၵ်ႉယုင်း ဢွၼ်ၶိုင်ႁဵတ်းသၢင်ႈယူႇၼႆႉ ယင်းပႆႇႁၼ် သၢႆငၢႆ ငမ်းယဵၼ်ၶႃႈ၊ သိုၵ်းမၢၼ်ႈတိုၵ်ႉ သိုပ်ႇ ပူၼ်ႉပႅၼ် သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်း ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈဢၼ်ႁၢင်ႇၵႆဝဵင်း ၸွမ်းဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈၼႃးပၢင်ႇ ယူႇၶိူဝ်း ၶိူဝ်းယႂ်းယႂ်း ပဵၵ်ႉသမ်ႉပဵၼ်ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၵိုတ်းယိုဝ်းလႄႈ ၵိုတ်းတိုၵ်းပတ်းပိုၼ်ႉတူဝ်ႈမိူင်း NCA ၼၼ်ႉၵေႃႈယဝ်ႉ။ ထႅင်ႈ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ ပဵၼ်ၼႂ်း ပိုၼ်ႉတီႈႁိမ်းႁွမ်း ၶူင်းၵၢၼ်ၾႆးၾႃႉ ႁႅင်းၼမ်ႉမိူၼ်မႄႈၼမ်ႉတူႈ ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆး ပွတ်းႁွင်ႇၸိူဝ်း ၼႆႉ။ ၶူင်းၵၢၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းမီးၽေးၶဵၼ်ၼမ် တႃႇၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈတႄႉတႄႉ။ လွင်ႈထူဝ်းသိုၵ်း လႄႈလွင်ႈသိုပ်ႇၶိုင်သၢင်ႈၶူင်းၵၢၼ်ယႂ်ႇလူင်ၸိူဝ်းၼႆႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈထုၵ်ႇလႆႈသင်ႇ ၵိုတ်းပႅတ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈဝႃႈမၼ်း တုမ်ႉတိူဝ်ႉၵူၼ်းမိူင်း။ ၶၢဝ်းယၢမ်းမိူဝ်ႈလဵဝ် ငဝ်းလၢႆးၵၢၼ်မိူင်း ၵၢၼ်သိုၵ်းၼႆႉ ဢမ်ႇသုၵ်း ဢမ်ႇလိပ်း။ ၵူၼ်းမိူင်းဢမ်ႇၸၢင်ႈ ထၢင်ႇႁၢင်ႈၵႂႃႇမႃးႁဵတ်းႁႃလဵင်ႉၼႃႈႁိူၼ်း လွတ်ႈလႅဝ်းသေ ၺႃးတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇလူင်လၢင်တႄႉတႄႉ” ဝႃႈၼႆ။
မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 23/07/2018 ထိုင် ဝၼ်းတီႈ 9/8/2018 သိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈတပ်ႉၵွင် ၶမယ 115၊ 501၊ 504၊ 505 လႄႈ 506 ၵႂၢတ်ႇလၢင်ႉ/ၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉပိုၼ်ႉတီႈ ၼႂ်းဝၢၼ်ႈဢၼ်ယူႇတၢင်းႁွင်ႇ ၾၢႆယေးယႂႃႇ တွၼ်ႈၼိူဝ် ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉ မႄး ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇ။ သိုၵ်းမၢၼ်ႈတဵၵ်းၸႂ်ႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ 21 ၵေႃႉ ႁၢပ်ႇၶျေႃး လႄႈသူင်ႇတၢင်းပၼ်ၶဝ် တႃႇၶၢဝ်းတၢင်း ႁႃႈဝၼ်း၊ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈမၢင်ၸိူဝ်းၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ပေႃႉထုပ်ႉလႄႈ ဢဝ်တိၼ်ပိတ်ႉယွၼ်ႉဢမ်ႇပွင်ႇၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈ။ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၸင်ႇပွႆႇပၼ် ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၶိုၼ်း ဝၢႆး တႅၼ်း ၽွင်းပႃႇ တီႇ ႁူဝ်သိူဝ်ၵျွၵ်ႉမႄး ၶဝ်ႈၸွႆႈၵႄႈလိတ်ႈ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉသိုၵ်း မၢၼ်ႈ ဢဝ်ၵွင်ႈယိုဝ်းလူင်ၵႂႃႇၵူႈႁူးၵူႈတၢင်း ၼႂ်းဝၢၼ်ႈ ဝၢၼ်ႈၼိုင်ႈ တီႈဢၼ်ၶဝ်ၵုမ်းၶင်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ 50 ပၢႆပႃးၵူၼ်းထဝ်ႈ၊ ၼၢင်း ယိင်းလႄႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၼႂ်းသိုင်ႇၵႂၢႆး/ၶွၵ်ႈၵႂၢႆးတႃႇ ၶၢဝ်းတၢင်းသၢမ်ၶိုၼ်း။
ၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ သၢၼ်ၶတ်းၵၢၼ်သၢင်ႈၾၢႆတႃႈလူင်ယေးယႂႃႇ တွၼ်ႈၼိူဝ် ဢၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈၼိူဝ် မႄႈၼမ်ႉတူႈ ၼၼ်ႉသေ တႅၼ်းၽွင်းပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ် သိပ်းဢဵတ်းၵေႃႉ လူင်းၵႂႃႇ ႁူပ်ႉထူပ်း ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၸိူဝ်းတေၺႃးၽေးယွၼ်ႉ ၾၢႆၼမ်ႉတူႈ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 11/08/2018 ၼၼ်ႉ တုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈၵိုတ်းပႅတ်ႈ ၵၢၼ်သၢင်ႈၾၢႆဢၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊ မိူင်းသဝိတ်ႊၸိူဝ်ႊလႅၼ်ႊ၊ ၵျိူဝ်ႊမၼီႊ၊ ၵျႃပၢၼ်ႊလႄႈ မိူင်းၶႄႇၶဝ် လူင်းတိုၼ်းလၢင်းၵေႃႇသၢင်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ၼႂ်းၽွင်းယၢမ်းလဵဝ်ၵၼ် ၼႂ်းလုၵ်ႈလိူၼ်ၵျူႊလၢႆႊ ပီ 2018 ၼႆႉၵေႃႈ ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်းၵေႃႈ သိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ တပ်ႉၵွင် ၶမယ 430၊ 518၊ ၶလယ 249၊ 295၊ 296၊ 284 ႁူၵ်းတပ်ႉၵွင် လႄႈပျီႇတုၸိတ်ႉ ၶဝ်ႈသွၵ်ႈတဝ်ႁိူၼ်းၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၼႂ်း ႁႃႈၸႄႈဝဵင်း လွႆလႅမ်၊ မိူင်းၼၢႆး၊ ႁူဝ်ပုင်း၊ မိူင်းပၼ်ႇလႄႈ မိူင်းၵိုင် သိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ် ၺွပ်းၵူၼ်းမိူင်းဢၼ်ဢမ်ႇ မီးတၢင်းၽိတ်းသေ ပေႃႉထုပ်ႉလႄႈမတ်ႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ လႄႈ သွၵ်ႈတဝ် ၶူဝ်းႁိူၼ်းၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ထႅင်ႈ။ ထုင်ႉၼၼ်ႉ ပဵၼ်ပိုၼ်ႉတီႈ ၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်း ၸိုင်ႈတႆး/ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး RCSS/ SSA ဢၼ်လူင်းလၢႆးမိုဝ်း ၵိုတ်းတိုၵ်း တူဝ်ႈမိူင်း NCA ၼၼ်ႉၵႂႃႇမႃး တူင်ႉၼိုင်လႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းလီလႆႈယူႇၵတ်းယူႇယဵၼ်။ ပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်း သိူဝ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီမီး၊ ၵူၼ်းမိူင်းဢၼ်လႆႈၺႃးၸၢၵ်ႇတၢမ်ႇသိုၵ်းသိူဝ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီမီး၊ ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းလႆႈၺႃး တၢင်း ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉလူင်ပွင်ၸိုင်ႈတၵ်းလႆႈႁပ်ႉပုၼ်ႈၽွၼ်း SHRF ႁၢႆးငၢၼ်းၼင်ႇၼႆ။
