ယူႇတီႈၸုမ်း Myanmar Alliance for Transparency and Accountability (MATA) ၾၢႆႇၶူၼ်ႉၶႂႃႉ ၼမ်ႉဝူၺ်ႇ ႁင်ႈ လူမ်းဝူၺ်ႇႁင်ႈ ဢွၼ်ဢဝ်ၵူၼ်းမိူင်း ၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ႁူပ်ႉထူပ်းဢုပ်ႇဢူဝ်းသပ်း ၸႅင်ႈၼႄလွင်ႈႁူင်းၾႆးၾႃႉ ထၢၼ်ႇႁိၼ် သီႇၵိပ်ႇ တီႈဝဵင်းတူၼ်ႈတီး။
ဝၼ်းတီႈ 05/08/2018 ယၢမ်းၵၢင်ၼႂ် 9 မူင်း ထိုင် 12 မူင်းၵၢင်ဝၼ်း ယူတီႈၸုမ်းၾၢႆႇၶူၼ်ႉၶႂႃႉ ၼမ်ႉဝူၺ်ႇႁင်ႈ လူမ်း ဝူၺ်ႇႁင်ႈ (MATA) ဢွၼ်ႁူဝ်ၸတ်းႁဵတ်း တီႈႁူင်းႁႅမ်း City Hotel ၸႄႈဝဵင်းတူၼ်ႈတီး ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်း။ တီႈပၢင်ႁူပ်ႉထူပ်းၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈသီႇၵိပ်ႇ မႃးလၢတ်ႈၼႄ ဢၼ်လႆႈၶၢမ်ႇတၢမ်ႇၽွၼ်းၸႃႉ ဢၢႆၵႂၼ်း ထၢၼ်ႇႁိၼ်လႄႈ ၼႂ်းၵၢၼ်ၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်လၢႆလၢႆလွင်ႈ ဝႃႈၼႆ။
ၸၢႆးတဵင်းဢွင်ႇ ၵူၼ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ သီႇၵိပ်ႇ လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ “ ပေႃးၶဝ်ပွႆႇမၢၵ်ႇတႅၵ်ႇမႃး ၵူၼ်းႁဝ်းၼႆႉ ယူႇဢမ်ႇလႆႈယဝ်ႉ။ ႁိူၼ်းဢုတ်ႇၵေႃႈငၢၵ်ႈ တင်းၼမ် ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်း ၺႃးႁၢဝ်ႈႁႅင်းလိူဝ်ပိူၼ်ႈၼၼ်ႉ ဢၢႆၵႂၼ်း ၾႆးၾႃႉထၢၼ်ႇႁိၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းမိူင်းလႆႈၸပ်းတၢင်းပဵၼ်ပွတ်ႇၵေႃႈၼမ်။ ဢႆမွင်ၶေႃႈၵေႃႈၼမ်။ ၵမ်ႈၽွင်ႈ ၸပ်းတၢင်းပဵၼ်ၶႅၼ်ႊသိူဝ်ႊသေ လူႉတၢႆၵေႃႈမီး။ မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်း ပႆႇမႃးၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်ၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈ ႁဵတ်းၵိၼ် ၵၢၼ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇပေႃးလႆႈသိၵ်ႊ/ႁူတ်း။ တေႃႈလဵဝ် ၵူၼ်းၽုၵ်ႇမၢၵ်ႇၶိူဝ်သူမ်ႈၶဝ် ဢမ်ႇပေႃးလီယဝ်ႉ လိၼ်ၵေႃႈလူႉ ၵွႆၼမ်” ဝႃႈၼႆ။
သိုပ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ ႁူင်းၾႆးၾႃႉၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်ၼႆႉ ယႃႇပေသိုပ်ႇႁဵတ်းယဝ်ႉ တႃႇတေႁဵတ်း ၵိၼ်ၵၢၼ်ၵႂႃႇမိူဝ်းၼႃႈၵေႃႈ ႁႂ်ႈလႆႈႁဵတ်းၵိၼ်ငၢႆႈလူမ်ၸႂ်။ တႃႇတီႈလိၼ်မိူဝ်းၼႃႈၵေႃႈ ႁႂ်ႈလႆႈဝႆႉပၼ်လုၵ်ႈလၢၼ်ႁဵတ်း ၵိၼ်ၵႂႃႇလီလီ။ ဢၼ်ပိူၼ်ႈ ၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်မႃးၼႆႉ တေၸမ်တီႈဝၢၼ်ႈႁဝ်း ၵိုတ်းထႅင်ႈလၵ်းၼိုင်ႈၵူၺ်းယဝ်ႉ။ ၶႂ်ႈ လၢတ်ႈၼႄလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ တႄႉ ယႃႇပေႁဵတ်းယဝ်ႉ ႁႂ်ႈၵိုတ်းပႅတ်ႈသေၵမ်း” ဝႃႈၼႆ။
ၼႂ်းပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်းသပ်းလႅင်းၼႄၼၼ်ႉ ၾၢႆႇၶူၼ်ႉၶႂႃႉၶဝ် လႆႈမႃးသပ်းလႅင်းၼႄ ဢၼ်ၶဝ်လႆႈ လူင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉ တီႈသေ ၸႂ်ႉၶိူင်ႈၵူတ်ႇထတ်း လွင်ႈတုမ်ႉယွၼ်ႈၵွင်ႉထၢၼ်ႇႁိၼ် ဢၼ်လႆႈမႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဝႃႈၼႆ။
Ms. Katherine Chong (Myanmar campaign Coordinator) လၢတ်ႈဝႃႈ “ ယွၼ်ႉသင်လႄႈႁဝ်းၶႃႈ လႆႈမႃးသပ်း လႅင်းၼႄၼႆ ယွၼ်ႉမၼ်းလမ်ႇလွင်ႈတႃႇၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ပွင်ႇၸႂ်ႁူႉၸွမ်းလွင်ႈ ၵွင်ႉထၢၼ်ႇႁိၼ် ဢၼ်မီးယူႇၼႂ်း လူမ်းၼႂ်းၼမ်ႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၶဝ်ၵေႃႈ မီးသုၼ်ႇႁူႉ လွင်ႈၶဝ်ၵိၼ်ယူႇၸိူင်ႉႁိုဝ် ငဝ်းလၢႆးယၢမ်းလဵဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၶဝ်ၵေႃႈမီးသုၼ်ႇႁူႉပႃးဝႃႈ ၶဝ်လႆႈသုတ်ႇလူမ်းဢၼ်မီးၵွင်ႉယူႇၼႆႉၸိူင်ႉႁိုဝ်လႄႈ လႆႈၵိၼ်၊ လႆႈၸႂ်ႉၼမ်ႉဢၼ်မီးၵွင်ႉ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႃႇၽုၵ်ႇသွမ်ႈပႃးၸိူဝ်းၼႆႉ။ လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ပႆႇမီးၽႂ်မႃးသပ်းလႅင်းၼႄၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း မႃးသေ ပွၵ်ႈ” ဝႃႈၼႆ။
ၼႂ်းပၢင်ၼႆႉ မီးၽူႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ထွမ်ႇငိၼ်း ၵူၼ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ သီႇၵိပ်ႇ၊ ၽွင်းတႅၼ်းၸႄႈမိူင်း၊ ၾၢႆႇၵုမ်းထိင်းၾိင်ႈ တိုၼ်းသၽႃႇဝ ၊ ၾၢႆႇ company ထၢၼ်ႇႁိၼ် ၊ ၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈလႄႈ ၸုမ်းသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ မီးၽူႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈ 200 ပၢႆ ။
ၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ လိူဝ်သေ ပၼ်ႁႃလွင်ႈၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်တီႈသီႇၵိပ်ႇယဝ်ႉ မိူၼ်ၼင်ႇၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ သီပေႃႉ၊ ပၢင်လူင်၊ မိူင်းၵိုင်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်ယင်းတိုၵ်ႉ မီးၵၢၼ်ၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်ယူႇ။
ႁူင်းၾႆးၾႃႉထၢၼ်ႇႁဵၼ်သီႇၵိပ်ႇၼႆႉ တင်ႈယူႇႁဵမ်း ဝၢၼ်ႈသီႇၵိပ်ႇ ၸႄႈဝဵင်းပၢင်လွင်း ၸႄႈတွၼ်ႈတူၼ်ႈတီး။ ႁူင်းၵၢၼ် တေႇပၼ်ႇ မိူဝ်ႈပီ 2001 ၼၼ်ႉသေ လႆႈၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ် ပၼ်ႇၶိူင်ႈၸၢၵ်ႈႁူင်းၾႆးၾႃႉၼႂ်းပီ 2005။ ၵၢၼ်ၶုတ်း ထၢၼ်ႇႁိၼ်တီႈသီႇၵိပ်ႇၼႆႉ ၼိုင်ႈဝၼ်းလႂ် ၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်လႆႈ 2 ႁဵင်တၼ်ႊ ၊ ၸႂ်ႉပၼ်ႇၶိူင်ႈၾႆးၾႃႉႁႅင်း 120 မႄႊၵဝတ်ႉ။ ယူႇတီႈ Company China National heavy Corporation ၸတ်းၵၢၼ်သေမီး the Burmese companies Eden Group လႄႈ Shan Yoma Nagar ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဵတ်းသၢင်ႈပၼ်ႇၾႆးဝႆႉယူႇ။
