လိၼ်သူၼ်ႁႆႈၼႃး ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၶိူဝ်းၶမ်း ဢိူင်ႇႁူးမူၼ်ႈ ၸႄႈဝဵင်းလႃႈသဵဝ်ႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းၵႂႃႇ 400 ဢေႊၶိူဝ်ႊ ဝႆႉၼၼ်ႉ ၽွင်းလူင်ၾၢႆႇၵႅတ်ႇၶႄလၢတ်ႈဝႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈပၼ်ၶိုၼ်းၵူၼ်းမိူင်းလႆႈ ယွၼ်ႉဝႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းဢမ်ႇမီးလၵ်း ထၢၼ်သင်တႃႇၼႄဝႃႈပဵၼ်ၸဝ်ႈၶွင်တီႈလိၼ် ဝႃႈၼႆ။
ဝၼ်းတီႈ 20/06/2018 ပၢင်ၵုမ်သၽႃးၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ပွၵ်ႈၵမ်း 2 ၵမ်းထူၼ်ႈ 6 တီႈၼေႇပျီႇတေႃႇၼၼ်ႉ ၽူႈတႅၼ်း သၽႃးၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၶဵတ်ႇလိူၵ်ႈတင်ႈ မၢႆ(3) ၸႄႈတွၼ်ႈလႃႈသဵဝ်ႈ ၸၢႆးဝၼ်းလႅင်းၶမ်း တၢင်ႇလၢတ်ႈတုၵ်း ယွၼ်းတီႈ လိၼ်ၵူၼ်းမိူင်း ဝၢၼ်ႈၶိူဝ်းၶမ်းၶိုၼ်း။ ပဵၼ်လိၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ 46 ၸဝ်ႈ ဢၼ်သိုၵ်း မၢၼ်ႈယိုတ်း ဢဝ်ပဵၼ်ၶွင်တပ်ႉ ၵႂႃႇမိူဝ်ႈပီ 2005 ။ ယၢမ်းလဵဝ်ၵူၼ်းမိူင်း ဢမ်ႇမီးတီႈၽုၵ်ႇသွမ်ႈလႄႈ ၶႂ်ႈလႆႈၶိုၼ်း ၸွင်ႇတေမီးၽႅၼ်ၵၢၼ် ပၼ်ၶိုၼ်း ၵူၼ်းမိူင်း ဝႃႈၼႆ။
ယူႇတီႈၵႅမ်ၽွင်းလူင်ၾၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၸွမ်ႁၢၼ် မိၼ်ႉၼွႆႇ တွပ်ႇလၢတ်ႈတီႈၼႂ်းပၢင်ၵုမ်သၽႃးၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈဝႃႈ “ လိၼ် သူၼ်ႁႆႈၼႃး ၵူၼ်းမိူင်း 46 ၵေႃႉၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉဝႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းဢမ်ႇမီးဝႂ်သၢၵ်ႈသေႇလၵ်းထၢၼ်ဝႃႈပဵၼ်ၸဝ်ႈၶွင် လိၼ်။ ယၢမ်းလဵဝ် လိၼ်ၼၼ်ႉပဵၼ်ၶွင်တပ်ႉ 7005 ၵႃးၵၢပ်ႇလဵၵ်းပုၼ်ႈတႃႇႁူမ်ႇလူမ်ႈတပ်ႉ တီႈလိၼ်ၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈ ဢမ်ႇမီးၽႅၼ်တႃႇတေပၼ်ၶိုၼ်းၵူၼ်းမိူင်းလႆႈ” ဝႃႈၼႆ။
ၸၢႆးဝၼ်းလႅင်းၶမ်း သိုပ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ – မၼ်းပဵၼ်တီႈလိၼ်ၵူၼ်းထဝ်ႈ ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ်ႁဵတ်းၵိၼ်ၵၼ်မႃးယဝ်ႉ ယွၼ်ႉ ဝႃႈ မၼ်းဢမ်ႇ မီးဝႂ်တီႈလိၼ် သၢၵ်ႇသေႇသင် ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ ယူႇတီႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ် တေထၢင်ႇဝႃႈ တီႈလိၼ်ၼႆႉ ဢမ်ႇၵဵဝ်ႇၶွင်ႈ ၵူၼ်းမိူင်းပိုၼ်ႉ တီႈၼႆၵႂႃႈ။ မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး လူင်ပွင်ၸိုင်ႈပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ်မႃးၼႆႉ ဢမ်ႇတွၼ်ႉႁဵတ်း ပၼ် ဝႂ်တီႈလိၼ် သင်ပၼ်ၵူၼ်း မိူင်းလူး ၵူၼ်းမိူင်းတေႁဵတ်းႁိုဝ်မီးဝႂ်တီႈလိၼ်။ ၶဝ်လၢတ်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈၶွင်တီႈလိၼ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီးဝႂ်တီႈလိၼ် သၢၵ်ႈသေႇသင်။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ တွၼ်ႈတႃႇလွင်ႈသုၼ်ႇ လႆႈ သုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်း ႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇလႆႈတဵမ်ထူၼ်ႈ” ဝႃႈၼႆ။
ၵႅမ်ၽွင်းလူင်ၾၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈ တွပ်ႇဝႃႈ “ တီႈၼၼ်ႈ မၼ်းပဵၼ်တီႈတပ်ႉ 7005 ပဵၼ် ဢွင်ႈတီႈတႃႇၾိုၵ်း ႁေႃႈၵႃး ၵၢပ်ႇလဵၵ်း ယွၼ်ႉၼၼ် တွၼ်ႈတႃႇ ၵၢၼ်ႁူမ်ႇလူမ်ႈၼႆသေ တေဢမ်ႇၸၢင်ႈပၼ် ၶိုၼ်းၵူၼ်းမိူင်း” ဝႃႈၼႆ။
ၸၢႆးဝၼ်းလႅင်းၶမ်း လၢတ်ႈဝႃႈ “ ယူႇတီႈတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈသေဝႃႈ တီႈလိၼ်ဢၼ်ဢဝ်ဝႆႉၼႆႉ ပဵၼ်တွၼ်ႈတႃႇလွင်ႈႁူမ်ႇ လူမ်ႈ လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈၼႆႉသမ်ႉ ၶဝ်ႁဵတ်းတွၼ်ႈတႃႇၽႂ်လႃႇ လွင်ႈၼႆႉပဵၼ်ၵႂၢမ်းထၢမ်ဢၼ်ၼိုင်ႈၶႃႈ ၼေႃႈ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၼႆ ပေႃးႁဝ်းၶႃႈမႃးတူၺ်းၼင်လိၼ်ၼႆႉ ၸဝ်ႈႁႆႈၸဝ်ႈၼႃးၶဝ် ႁဵတ်းၵိၼ်ႁႃလဵင်ႉတွင်ႉမႃးၸဵမ်မိူဝ်ႈ ပၢၼ်ပူႇမွၼ်ႇၼၢႆးယႃႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ တေႃႈလဵဝ်ၼႆႉ တပ်ႉၶဝ်ဢဝ်ႁဵတ်းပၢင်ပေႃႉၵွပ်ႊ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ဢဝ်ႁဵတ်းတႃႇၾိုၵ်း ႁေႃႈၵႃးၵၢပ်ႇလဵၵ်းၶဝ်။ လိၼ်ၼႆႉဢမ်ႇၵိုတ်းသင်သေဢိတ်းယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈႁႆႈၸဝ်ႈၼႃးႁဝ်း ဢမ်ႇမီးတီႈၽုၵ်ႇသွမ်ႈယဝ်ႉ ယၢမ်းလဵဝ် တူၵ်းတၢင်း ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ ၵိၼ်းၸႂ်ၵၼ်။ လိူဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၽဝၸူဝ်ႈ ပၢၼ်ဢမ်ႇမီးလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ တေတုမ်ႉတိူဝ်ႉလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်း။ ထႅင်ႈလွင်ႈ ၼိုင်ႈတႄႉ ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈယၢမ်းလဵဝ် ၵိုင်ႇလီတူၺ်းထိုင် ဢၼ်ပေႃႈႁႆႈမႄႈၼႃးသုမ်း ၼင်လိၼ်ယဝ်ႉလႄႈ တေထူပ်းၽေးဢိုပ်း ၽေးယၢၵ်ႈ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈတူဝ်ၸႂ်ၼၼ်ႉ ၵိုင်ႇလီတုမ်ႉ တွပ်ႇ ၽိူမ်ႉထႅမ်ပၼ် သေလွင်ႈလွင်ႈၶၼ်ၶၼ်ၽႂ်းၽႂ်းယူႇ” ဝႃႈၼႆ။
တီႈလိၼ်ဢၼ်ဢဝ်ႁဵတ်းပၢင်ပေႃႉၵွပ်ႉၾ်ၼႆႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းဢဝ်ၸဵမ်မိူဝ်ႈပီ 2005။ ထိုင်ပီ 2015 မႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈ လွမ်ႉဢဝ်ထႅင်ႈလိၼ်ဢၼ်တိတ်းၸပ်းပၢင်ႇပေႃႉၵွပ်ႉၾ်ထႅင်ႈ 200 ဢေႊၶိူဝ်ႊ။