သုထိၶျႆႊ ယုၼ်ႇ(ၼၵ်ႉၶၢဝ်ႇႁုၼ်ႈသႅၼ်းယႂ်ႇ) ထတ်းသၢင်ထတ်းသိၼ်(ဢၻိတ်ႇၸွမ်ၽွင်းလူင်ထႆး) ၵဵဝ်ႇလွင်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈ

ၶုၼ်ႊထၵ်းသိၼ်လုၵ်ႉၶိုၼ်ႈမႃးၶပ်းၶိုင်ၵၢၼ်ၵဵဝ်ႇလွင်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈ လိုၼ်းသုတ်းၶၢဝ်ႇဢၼ်ႁွင်ႈၵၢၼ် VOA ၶိုၼ်ႈ ၶၢဝ်ႇဢွၵ်ႇမႃး  ၶုၼ်ႊထၵ်းသိၼ်လႆႈႁူပ်ႉထူပ်းၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈလၢႆၸုမ်း ၸိူင်ႉၼင်ႇ RCSS/SSA လႄႈၽူႈတႅၼ်း KNU ႁူမ်ႈပႃးတင်း KNO ယဝ်ႉၵေႃႈ NUG လူင်ပွင်ၸိုင်ႈငဝ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ ပိူဝ်ႈဢုပ်ႇႁႃလိုဝ်း ၵိူဝ်း ၵုမ် လိူင်ႈလၢဝ်းၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈလူၺ်ႈၶၢဝ်ႇ ၽႃသႃမၢၼ်ႈ။

မီးၵၢၼ်ၵူတ်ႇထတ်းၸွပ်ႇထၢမ်ဝႃႈ  ၶၢဝ်ႇၼႆႉပဵၼ်ၶၢဝ်ႇတႄႉ ပဵၼ်ၶၢဝ်ႇၽွင်း ၶုၼ်ႊထၵ်းသိၼ် ၶိုၼ်ႈမႃးၼႂ်းၵဵင်းမႆႇ မိူဝ်ႈလိူၼ် ဢေႊပရိူဝ်ႊလ် ၽွင်းသွၼ်းၼမ်ႉ လႄႈမီးၵၢၼ်သူင်ႇၵူၼ်းၵႂႃႇ ၵပ်းသၢၼ်ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းလၢႆၸုမ်း  ၼတ်ႉၵၼ်မႃး ႁူပ်ႉဢုပ်ႇၵၼ်တင်း ထၵ်းသိၼ် ၶျိၼ်းၼဝတ်း ႁွင်ႈၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇ ထတ်းထွင်ႁၢႆးငၢၼ်းဝႃႈ မီးၵၢၼ် ႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ်တႄႉယူႇ။

လႅင်ႇၶၢဝ်ႇၾၢႆႇၵႂၢမ်းမၼ်ႈၶူင်းလႅၼ်လိၼ်ထႆး ပိုတ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ ၶုၼ်ႊထၵ်းသိၼ် ပဵၼ်ၽူႈမီးဢူငဝ်းၼႂ်းလူင်ပွင် ၸိုင်ႈထႆးၸုပ်ႈၼႆႉ လႆႈသူင်ႇတူဝ်တႅၼ်းၵႂႃႇၵပ်းသၢၼ်တင်းၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းလၢႆလၢႆၸုမ်း “ၶုၼ်ႊထၵ်းသိၼ်ပဵၼ် ၵေႃႉသူင်ႇၵူၼ်းၵႂႃႇတိတ်းတေႃႇ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ်သူင်ႇၵူၼ်းမႃးတိတ်းတေႃႇထၵ်းသိၼ် မၼ်းၵေႃႈ ပွင်ႇဝႃႈ ထၵ်းသိၼ်ပဵၼ်ၵေႃႉတႄႇလိူင်ႈ သူင်ႇၵူၼ်းၵႂႃႇတိတ်းတေႃႇပိူဝ်ႈႁႃတၢင်းဢွၵ်ႇလွင်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း သူင်ႇၵူၼ်းမႃးႁႂ်ႈထၵ်းသိၼ်ပဵၼ်ၵူၼ်းၵၢင် တိတ်းတေႃႇတင်းၾၢႆႇလုၵ်ႉၾိုၼ်ႉလႄႈၾၢႆႇ ၵွင်တပ်ႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ SAC”။

ဝၢႆးသေၼၼ်ႉထၵ်းသိၼ်တင်းၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းလႄႈၾၢႆႇသၢၼ်ၶတ်းၵေႃႈဢုပ်ႇႁႃလိုဝ်းၵၼ် 2 ပွၵ်ႈၸွမ်းၼင်ႇ ၶၢဝ်ႇၶွင်ႁွင်ႈၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇၸၢႆးၶွပ်ႇ(လႅၼ်လိၼ်) ၵမ်းဢွၼ်တၢင်းၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈမိူဝ်ႈလိူၼ်ဢေႊပရိူဝ်ႊလ် ဝၼ်းတီႈ 13  ဢၼ်မီး (Karen National Union-KNU) ယဝ်ႉၵေႃႈယင်းမီးယၢင်းလႅင် (Karenni National Progressive Party-KNPP) လႄႈၸုမ်းၶၢင် Kachin National Organization (KNO) ႁူမ်ႈတင်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ငဝ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ (National Unity Government-NUG) လႆႈႁူပ်ႉထူၵ်းၵၼ် တင်း ထၵ်းသိၼ်တီႈၼႂ်းၵဵင်းမႆႇ။

ဝၢႆးၼၼ်ႉၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းထႅင်ႈၸုမ်းၼိုင်ႈ ဢၼ်မီးဢူငဝ်းၵၢၼ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းလွင်ႈငမ်းယဵၼ် ၼမ်းလူၺ်ႈ ၶွင်ႊသီႊ ဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆးတပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး (RCSS/SSA) ဢၼ်မီးၸဝ်ႈယွတ်ႈသိုၵ်းဢွၼ်ႁူဝ် လႆႈႁူပ်ႉထူပ်း ထၵ်းသိၼ် ထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ ပဵၼ်ၵၢၼ်ႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ် 2 ပွၵ်ႈ ၵမ်းထူၼ်ႈ 2 ၼႆႉမီးၸဝ်ႈယွတ်ႈသိုၵ်းၶဝ်ႈမႃးပႃး။

ၼႆႉၵေႃႈပွင်ႇဝႃႈ ထၵ်းသိၼ်လႆႈတႄႇၶုတ်းၵုၺ်ႉၵၢၼ်ဢုပ်ႇဢူဝ်း ၵွႆးၵႃႈႁဝ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇမၼ်ႈၸႂ်ဝႃႈႁွင်ႈၵၢၼ် ၼွၵ်ႈမိူင်း ႁိုဝ် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆး ၸွမ်ၽွင်းလူင်သဵတ်ႇထႃႇ ထဝီႊသိၼ် ႁူႉလိူင်ႈၼႆႉယူႇႁိုဝ် ၾၢႆႇၼိုင်ႈ ၼႂ်းဝၼ်းတီႈ 13 ၼၼ်ႉ ၽွင်းလူင်ၼွၵ်ႈမိူင်းၵေႃႈယင်းပဵၼ် ပၢၼ်ႊပရီႊယ် ၽႁိထ်ႇထႃႊၼုၵွၼ်ႊယူႇ ႁဝ်းၵေႃႈဢမ်ႇမၼ်ႈၸႂ် ပၢၼ်ႊပရီႊယ် ႁူႉလွင်ႈၼႆႉယူႇႁိုဝ် ၶေႃႈၼၵ်းၼႅၼ်ႈၵေႃႈ လႅင်ႇၶၢဝ်ႇႁူဝ်ၼႆႉ VOA ၽႃႇသႃႇမၢၼ်ႈဢွၵ်ႇႁၢႆးငၢၼ်းမႃး ႁွင်ႈၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇၸၢႆးၶွပ်ႇ(လႅၼ်လိၼ်) ၵူတ်ႇသွပ်ႇလွင်ႈတၢင်းယဝ်ႉယိုၼ်ယၼ် ဝႃႈ ပဵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်။

ႁွင်ႈၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇၸၢႆးၶွပ်ႇ(လႅၼ်လိၼ်)ဝႃႈ လႅင်ႇၶၢဝ်ႇႁၢႆးငၢၼ်းၵၢၼ်ထူပ်ႈၵၼ်ၼၼ်ႉ လႆႈဢုပ်ႇႁႃလိုဝ်းထိုင်လိူင်ႈလဝ်းၼႂ်းမိူင်း မၢၼ်ႈ လူၺ်ႈၽွင်းယၢမ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၽွင်းပၢင်တိုၵ်းႁၢဝ်ႈႁႅင်းၼႂ်းမျႃႉဝၻီႇ ဢၼ်တေႃႇၼႃႈၵၼ်တင်းဝဵင်းမႄႈသွတ်ႇ ၸႄႈဝဵင်းတၢၵ်ႇ လႅၼ်လိၼ်ထႆးမၢၼ်ႈ။ ၼႂ်းဝူင်းၵၢင်ၵၢၼ်ဢုပ်ႇႁႃလိုဝ်းၼၼ်ႉ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈထၵ်းသိၼ်ၶဝ်ႈမႃးၸွႆႈ ႁႃတၢင်းဢွၵ်ႇၼႂ်းဝူင်ႈၵၢင် သိုၵ်းမၢၼ်ႈ SAC တင်းၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းလႄႈၾၢႆႇသၢၼ်ၶတ်း လွင်ႈၼႆႉၸွမ်းၼင်ႇ ႁွင်ႈၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇ ၸၢႆးၶွပ်ႇ(လႅၼ်လိၼ်)လႆႈမွပ်ႈၵႂၢမ်းသူၼ်ၸႂ်။ ဝၢႆးသေၼၼ်ႉၵေႃႈထၵ်းသိၼ် ႁႃတၢင်းတိတ်းတေႃႇ ၾၢႆႇသိုၵ်း မၢၼ်ႈ SAC ပိူဝ်ႈသၢၼ်ၵၢၼ် လၢႆလၢႆလွင်ႈ တေႃႇႁၢၼ်ႉၼႆႉၵေႃႈယင်းပႆႇလႆႈၶေႃႈတွပ်ႇ။

သိုၵ်းမၢၼ်ႈ SAC ႁိုဝ် ၽၢႆႇသၢၼ်ၶတ်းယင်းၵႂင်ၸႂ်ၵၼ်ယူႇဝႃႈ ထၵ်းသိၼ်လၢတ်ႈၼႂ်းထႃႇၼသင် ၵွပ်ႈဝႃႈ ထၵ်း သိၼ် ဢမ်ႇမီးတၼ်းႁဵင်းသင်ၼႂ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆးလႄႈယိင်ႈၶႅၼ်းတေႁဵတ်းႁႂ်ႈသုၵ်ႉယုင်ႈယႂ်ႇတိူဝ်းၶိုၼ်ႈ။ ၵွပ်ႈ ဝႃႈ ၽွင်းလူင်ၼွၵ်ႈမိူင်းၽွင်းၼၼ်ႉပၢၼ်ႊပရီႊယ် ယင်းယူႇ ႁူမ်ႈတင်း သီႁသၵ်ႇ ၽူင်ႊၵဵတ်ႇၵႅဝ်ႈ ၵႅမ်ၽွင်း လူင်ၼွၵ်ႈမိူင်း ယၢမ်းၼႆႉၵေႃႈယင်းမီးတၼ်းႁဵင်းယူႇ။

ၽွင်းၼင်ႇၼၼ် ၽွင်းလူင်ၼွၵ်ႈမိူင်းပၢၼ်ႊပရီႊယ်လႄႈ သီႁသၵ်ႇ ၽူင်ႊၵဵတ်ႇၵႅဝ်ႈ ၵႅမ်ၽွင်းလူင်ၼွၵ်ႈမိူင်း ၵေႃႈ ၶတ်းၸႂ်ၵပ်းသၢၼ်တင်းလၢႆလၢႆၾၢႆႇယူႇယဝ်ႉ ။ ထၵ်းသိၼ်သမ်ႉ ၸိူၼ်းႁွင်ႉဢဝ် ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း မႃးႁူပ်ႉထူပ်းတီႈ ၵဵင်းမႆႇၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈပဵၼ်ၵၢၼ်ဝၢင်ႇဝိူဝ်ႈၸွမ်းလႄႈဝႃႈ ဢီႈသင်ပဵၼ်သင် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆး ဝႃႈႁိုဝ် တေဢဝ် ၸိူင်ႉႁိုဝ် ဝႃႈလႃးၵေႃႈၼိူဝ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆးယင်းမီးထၵ်းသိၼ်ယူႇႁိုဝ်လႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၸွမ်ၽွင်းလူင်ၸိုင်ႈထႆး ယင်း မီးၸိုဝ်ႈပဵၼ် သဵတ်ႇထႃ တွၼ်ႈၼႆႉၵေႃႈမီးၽွင်းလူင်ၼွၵ်ႈမိူင်းၵေႃႉမႂ်ႇ မႃႊရိသ်ႊ သငဵမ်ႇၽူင်ႊ ၵေႃႈ ႁူႉၵၼ်လီ ယူႇဝႃႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းသၢႆၵမ်းသိုဝ်ႈတင်းထၵ်းသိၼ်။

လႅင်ႇၶၢဝ်ႇဝွၵ်ႇဝႃႈလွင်ႈဢၼ်ၶဝ်ႈထူပ်းထၵ်းသိၼ်ၼၼ်ႉ လၢႆၾၢႆႇလၢႆၸုမ်းၵေႃႈလႆႈၾၢင်ႉသတိတႄႉတႄႉ ဝႃႈ လႅင်ႇၶၢဝ်ၸၢႆးၶၢဝ်ႇဝွၵ်ႇ လႆႈၾၢင်ႉၵွပ်ႈသင်  ၵွပ်ႈပဵၼ်လွင်ႈထူၼ်ႈသေးထီႇပူၼ်ႉၽႅဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ ၵွပ်ႈပဵၼ်လွင်ႈ မႆႈၸႂ်ၵၢၼ်ၸၢင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉတေႃႇထႆးလႄႈၸၢင်ႈယွၼ်ႉမႃးၵၢႆယဵၼ်ပဵၼ်ၵၢၼ်မိူင်းၼႂ်းမိူင်းထႆး ၸင်ႇလႆႈပိတ်း လပ်ႉဝႆႉၵၢၼ်ႁူပ်ႉထူပ်းထၵ်းသိၼ် ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈဢမ်ႇႁူႉဝႃႈ ထၵ်းသိၼ်လဵၼ်ႈလွၵ်းလၢႆးသင်ယူႇ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၽႂ်ႁပ်ႉႁွင်းယိုၼ်ယၼ်ဝႃႈထၵ်းသိၼ်မီးသူၼ်ႇလႆႈၵႂႃႇဢုပ်ႇဢူဝ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်ၽွင်ႈ လူၺ်ႈသင်ဝႃႈဢမ်ႇ ၽၢၼ်ႇလတ်းသိုဝ်ႈ တၢင်းပၵ်းၵတိ ႁႂ်ႈၵွင်တပ်ႉထႆး ပဵၼ်ႁိုဝ် ႁႂ်ႈၽွင်းလူင်ၼွၵ်ႈမိူင်း တေပဵၼ်ႁိုဝ် ႁႂ်ႈသၽႃး ၵႂၢမ်းမၼ်ႈၶူင်းပဵၼ်ႁိုဝ် ႁူမ်ႈဝႃႈၵႂၢမ်းတင်ႈၸႂ်ၶွင်ထၵ်းသိၼ်ၼၼ်ႉၸၢင်ႈၶႄးလီသေတႃႉ မၼ်းၵေႃႈ ၸၢင်ႈတေ ပဵၼ်လွင်ႈသုၵ်ႉယုင်ႈယႂ်ႇၶိုၼ်ႈတိူဝ်းထႅင်ႈၵေႃႈၸၢင်ႈပဵၼ်လႆႈ။

ထၵ်းသိၼ်ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈၽိုၼ်လိၵ်ႈၶေႃႈလႆႈၸႂ်ၶိုၼ်ႈမႃး ႁႂ်ႈၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸိူဝ်းမႃးဢုပ်ႇဢူဝ်းၼၼ်ႉလူင်းလၢႆးမိုဝ်း တႅင်ႇတင်ႈတူဝ်ထၵ်းသိၼ်ပဵၼ်ၵူၼ်းၵၢင် ၽူႈၵႄႈပူမ်ၶွတ်ႇၵၢၼ်ၶတ်းယႅင်ႈ Mediat လႄႈမွပ်ႈဢမ်းၼၢၸ်ႈပၼ် ႁႂ်ႈပဵၼ်တူဝ်တႅၼ်ဢုပ်ႇဢူဝ်း တတ်းသိၼ်ၸႂ်တၢင်လႆႈၼႆၼၼ်ႉ ဢမ်ႇႁူႉဝႃႈထၵ်းသိၼ်ၶဝ်ႈၸႂ်ၼိူဝ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်လုၵ်ႉၾိုၼ်ႉလႄႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈငဝ်းမၢၼ်း ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈပၼ်ႁႃၽွၼ်းလႆႈထပ်ႉသွၼ်ႉလႄႈ ၽွၼ်းလႆႈၼိူဝ်ၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးတႂ်ႈလိၼ် ဢၼ်ပဵၼ်သီမူၼ်ႇ လွင်ႈၽိတ်းၵူၼ်းမၢႆဢၼ်တုမ်ႉယွၼ်ႈၸွမ်းလႅၼ် လိၼ်ထႆးၸိူဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇၼၼ်ဢဝ်ပဵၼ်ၶွင်လဵၼ်ႈ ပိူဝ်ႈလႆႈၼမ်ႉတွၼ်းၽွၼ်းလီ လႆႈၸိုဝ်ႈသဵင်လႄႈလႆႈႁပ်ႉ သူးရၢင်းလ်းၼူဝ်ႊပႄႊလ် Nobel ၾၢႆႇလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ႁိုဝ် သုထိၶျႆး – ၵၢဝ်ႇထတ်းသၢင်ၼင်ႇၼႆ။

ၵဵဝ်ႇလူၺ်ဢၼ်ထၵ်းသိၼ်ႁဵတ်းယူႇၸိူဝ်းၼႆႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆးႁပ်ႉႁူႉမွၵ်ႈၵႃႈႁိုဝ် ယဝ်ႉၵေႃႈ ထၵ်းသိၼ်ႁဵတ်းၵႂႃႇ ယဝ်ႉ မႃးသင်ႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆးလႆႈႁိုဝ် ၵွပ်ႈဝႃႈမၼ်းတၵ်းတေလႆႈမီးလၵ်းၵၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ ၽွင်းလူင် ၾၢႆႇၼွၵ်ႈမိူင်းႁူႉႁိုဝ်ဢမ်ႇႁူႉ တင်းၾၢႆႇၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ်ၵေႃႈ ၵႂင်ၸႂ်ၵႂင်ၶေႃးယူႇ ထၵ်းသိၼ် မႃးလၢတ်ႈယူႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ ၼႂ်းထႃႇၼတၼ်းႁဵင်းဢီႈသင် ယဝ်ႉၵေႃႈထၵ်းသိၼ်တိတ်းတေႃႇၵႂႃႇတီႈမိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ တင်းၵွင်တပ်ႉ ၵေႃႈၵႂင်ပူၵႂင်ပႃယူႇ။ ႁဝ်းတၵ်းဢမ်ႇလိုမ်းဝႃႈ ၶႄႇ ဢိၼ်းၻီႊယိူဝ်ႊ ဢမေႊရိၵႃႊ ၵျပၼ်ႊ ၶဝ်ၵေႃႈၵဵဝ်ႇၶွင်ႈ လွင်ႈၼႆႉယူႇ။

မွၼ်းၶိူဝ်း

(*** ပွင်ႈၵႂၢမ်းႁူဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ပၢႆးဝူၼ်ႉ ၼမ်ႉၵႂၢမ်းလႄႈ တၢင်းႁၼ်ထိုင်သုၼ်ႇတူဝ် ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ ၸဝ်ႈပၢႆၵမ် ၵူၺ်းၶႃႈဢေႃႈ။)