မၢၵ်ႇႁဵင်းလိင်း Monkey Pox လၢမ်းၽႄႈၸပ်းၵၼ်ၼမ်

တင်ႈဢဝ်ႁူဝ်လိူၼ်မေႊ ပီ 2022 ၼႆႉမႃး မၢၵ်ႇႁႅင်းလိင်း Monkey Pox  ဢမ်ႇၼၼ် မၢၵ်ႇလိင်း (ဢွၵ်ႇတုမ်ႇပူမ်ၸွမ်းတူဝ်ၶိင်း) လၢမ်းၽႄႈတိတ်းၸပ်းၵၼ်ၼမ် ၼႂ်း 58 ၸိုင်ႈမိူင်းၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉ မီးၵူၼ်းတိတ်းၸပ်း 6 ႁဵင်ပၢႆယဝ်ႉ ဝႃႈၼႆ။

ၸုမ်းပၢႆးယူႇလီလုမ်ႈၾႃႉ WHO ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ မၢၵ်ႇႁဵင်းလိင်း ဢၼ်ပဵၼ်ယူႇၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉ ၼႂ်းဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ တႃႇ 80 ပိူဝ်ႊသႅၼ်ႊၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းၵုၼ်တိူၵ်ႈယူႊရူပ်ႇ ။

 ဢိင်ၼိူဝ်တၢင်းပဵၼ်လၢမ်းၽႄႈၸပ်းၵၼ်မႃးတိၵ်းတိၵ်းယဝ်ႉလႄႈ ၸွင်ႇတေ ပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်ဢၼ်ၸပ်းငၢႆႈႁိုဝ် ၼႆၼၼ်ႉ တေပႂ်ႉတူၺ်းငဝ်းလၢႆးထိုင် လိူၼ်ၼႆႉသဵင်ႈၵွၼ်ႇၸင်ႇတေပိုၼ်ၽၢဝ်ႇထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ Tedros Adhanom Ghebreyesus  ၽူႈၵွၼ်းၾၢႆႇၸီႉသင်ႇ ၸုမ်း WHO  လၢတ်ႈၵႂႃႇတီႈ ပၢင်သပ်းၸႅင်ႈၶၢဝ်ႇ ဢၼ်ၸတ်း တၢင်း ဢွၼ်ႊလၢႆႊ တီႈဝဵင်းၵျီႊၼီႊပႃႊ မိူဝ်ႈဝၼ်းပုတ်ႉပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉ ၼင်ႇၼႆ။

ပေႃးတူၺ်းယၢမ်းလဵဝ် တီႈဢၼ်ၸပ်းၽႄႈၸူးၵၼ်လူၺ်ႈဢမ်ႇႁူႉဝႃႈပဵၼ်မၢၵ်ႇလိင်းၼႆႉၵေႃႈမီးထႅင်ႈတၢင်းၼမ်။  ပႆႇလႆႈၶေႃႈမုၼ်းတႅတ်ႈတေႃးလႄႈ တိုၵ်ႉတေလႆႈပႂ်ႉတူၺ်း ထႅင်ႈ ဝႃႈၼႆ။

တၢင်းပဵၼ်မၢၵ်ႇလိင်းၼႆႉ  ၾၢင်ႁၢင်ႈမိူၼ် တၢင်းပဵၼ် ၶႆႈဝတ်း ဢၼ်ပဵၼ်တီႈမိူင်းဢႅပ်ႉၾရိၵ ၵူႈပီ ။ ဢမ်ႇလႆႈမႆႈၸႂ်ထိုင်သၢႆၸႂ်သေတႃႉ မီးတုမ်ႇဢွၵ်ႇမႃးၸွမ်းၽိဝ်ၼင်ၸွမ်းၶႅၼ် လႄႈၶႃ။

Dr Hans Henri P Kluge ၽူႈၸီႉသင်ႇတီႈလုမ်း WHO ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈမိူင်းယူႊရူပ်ႊ လၢတ်ႈဝႃႈ ၵမ်ႈၼမ် တိတ်းၸပ်း ၽူႈၸၢႆးဢႃယု 21 ပီထိုင် 40 ပီ၊  ၼႂ်းၼၼ်ႉၵမ်ႈၼမ် ပဵၼ်ၽူႈၸၢႆးၼင်ႇၵၼ်ၼွၼ်းလူၺ်ႈၵၼ်ၼၼ်ႉ ၽႄႈၸပ်းငၢႆႈသုတ်း ဝႃႈၼႆ။

ၵူၺ်းၵႃႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းၵူႈသႅၼ်းပၢၼ်ၵေႃႈၸၢင်ႈၸပ်းယူႇသေတႃႉ ပဵၼ်ဢေႇ ဝႃႈၼႆ။

တၢင်းပဵၼ်မၢၵ်ႇလိင်းၼႆႉ ၸိုဝ်ႈမၼ်းၵူၺ်းပဵၼ်မၢၵ်ႇလိင်း။ ၸိူဝ်ႉမႅင်းမၼ်းလုၵ်ႉတီႈၼူ မိူင်းၵမ်ႊပီႊယႃႊ ၊ ၸွၼ်ႈ မိူင်းဢႅပ်ႊၾရိၵ မႃးတိတ်းၸပ်းၸူးၵူၼ်းမိူဝ်ႈပီ 1970။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၸိူဝ်ႉမႅင်းမၼ်းဢမ်ႇႁႅင်းလႄႈ ဢမ်ႇလၢမ်းၸပ်းၸူး တၢင်ႇၸိုင်ႈမိူင်း။ ပီၼႆႉ ၸိူဝ်ႉဝၢႆႊရတ်ႉသ် လႅၵ်ႈၽၼ်း ႁၢႆႉႁႅင်းမႃးၸပ်းၸူးၵူၼ်း ၸမ်တူဝ်ႈလုမ်ႈၾႃႉ။

ၸုမ်းပၢႆးယူႇလီလုမ်ႈၾႃႉ WHO ပၼ်ၾၢင်ႉဝႃႈ တႃႇႁႂ်ႈဢမ်ႇတိတ်းၸပ်းၵၼ်ၼၼ်ႉ- ယႃႇယူႇထုၵ်းထူၵၼ်တင်းၵူၼ်းဢၼ်မေႃယႃမၵ်းမၼ်ႈဝႃႈပဵၼ်မၢၵ်ႇလိင်း၊ ပေႃးယူႇလူၺ်ႈၵၼ် ႁႂ်ႈၸႂ်ႉထူင်ယၢင် ၶွၼ်ႊတူမ်ႊ ၊ ႁႂ်ႈသုၵ်ႈလၢင်ႉမိုဝ်းတၢင်းသပ်းပျႃႇ၊ပေႃးၸၢမ်/ဢႆ ႁႂ်ႈဢဝ်ၽႅၼ်ႇတူမ်းပၢၵ်ႇ တူမ်းၶူႈလင်လီလီ ဝႃႈၼႆ။

ၸိုင်ႈမိူင်းဢၼ် ၸပ်းတၢင်းပဵၼ်မၢၵ်ႇလိင်း 58 မိူင်းၼႆႉ ပႃးတင်းမိူင်းထႆး လႄႈမိူင်းၶႄႇ ၊မိူင်းၵလႃး ဢိၼ်ႊတီႊယႃႊ။ မိူင်းမၢၼ်ႈတႄႉ ၾၢႆႇပၢႆးယူႇလီမိူင်းမၢၼ်ႈပႆႇယိုၼ်ယၼ် ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈမီးၵူၼ်းတိတ်းၸပ်း။

Ref; – VOA, DW