ပၢင်ၵုမ်လူင်ၶိုၼ်းမႄႈၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈပိူင်ပိုင်းၸိုင်ႈမိူင်း

ၶူၼ်ႉၶႆႈၶိုၼ်း ဝၼ်းပိူင်ပိုင်းၸိုင်ႈမိူင်း  8-16/06/1961

ဢိင်လူၺ်ႈပိူင်ပိုင်းၸိုင်ႈမိူင်း ဢၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းယူႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်ပိူင်ပိုင်းၸိုင်ႈမိူင်းဢၼ်ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈဢွၵ်ႇမႃးဝႆႉမိူဝ်ႈ 1947 ၼၼ်ႉ ၵွပ်ႈမီးပႃးဝႆႉ ၸႄႈမိူင်းၶၢင် ယၢင်း ယၢင်းလႅင် တႆး လႄႈ (ဢၼ်ပႆႇၸႂ်ႈၸၼ်ႉၸႄႈမိူင်းတဵမ်တူဝ်) ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၶျၢင်း ၼၼ်ႉ မီးၵၢၼ်ၽွင်းငမ်းၼႂ်းၸႄႈမိူင်းၽႂ်မၼ်းဢိတ်းဢွတ်း ဢိၵ်ႇတင်းမီးၽူႈတႅၼ်း (တႅၼ်းၽွင်း) သၽႃး ႁူမ်ႈတင်း ဢၼ်မီးသူၼ်ႇလႆႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇ တႃႇမိူင်းတႆးလႄႈမိူင်းယၢင်းလႅင် ၸွမ်းၼင်ႇဢၼ်ပဵၼ်ၶေႃႈဢၢင်ႈ ဝႃႈပဵၼ် မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆသေတႃႉ တီႈတႄႉမၼ်းၵေႃႈပဵၼ်မိူင်းလုၵ်ႈလဵဝ်ၵွႆး။

ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈလီ ၾၢႆႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈသမ်ႉ ဢမ်ႇပိုတ်ႇလၢတ်ႈၼႄၵၢၼ်မီးၽူႈတႅၼ်း မီးၸႄႈမိူင်း မိူၼ်တၢင်ႇၶိူဝ်း လႄႈ ပေႃးတူၺ်းၽိဝ်ၽိူၼ်မၼ်းၸိုင် မိူၼ်ၾၢႆႇမၢၼ်ႈၶဝ်ၸုတ်ႈယွမ်းဝႆႉယူႇ။ ၵွႆႈၵႃႈ ပေႃးထတ်းတူၺ်းလီလီၸိုင် ၵူႈလွင်ႈၵူႈၾၢႆႇ ပဵၼ်ၾၢႆႇမၢၼ်ႈၶဝ်ၵေႃႉၶပ်းၶိုင် ၸုင်ၼမ်းတၢင်းၵွႆးၵွႆး။ ပဵၼ်လွၵ်းပိူင်ဢၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ်ႁၢမ်းႁႅၵ်း သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူၼ်တင်းၶဝ်ပဵၼ်ၸဝ်ႈၶွင်ႁိူၼ်းလင်ၼႆႉသေ ယိပ်းၵမ်ၵုမ်းငမ်း မီးဢၢမ်းၼၢၸ်ႈ ၸတ်းၵၢၼ် ပၼ်တီႈယူႇတီႈၵိၼ်ၵူၼ်းၼႂ်းႁိူၼ်း တင်းမူတ်း။

ယွၼ်ႉၼၼ်ႉလႄႈ လၢႆၾၢႆႇႁၼ်ဝႃႈ ပိူင်ပိုင်းၸိုင်ႈမိူင်း 1947 ၼႆႉ မီးတီႈယူပ်ႈယွမ်းဝႆႉၼမ် ပၼ်ႁႃၵၢၼ်မိူင်း ၵၢၼ်ၽွင်းငမ်း ၶုၼ်ၽွင်းငမ်း သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ် ၵၢၼ်ၵုမ်းဢမ်းၼၢၸ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇၵိုင်ႇငၢမ်ႇၵၼ်လႄႈ ၸင်ႇတုၵ်းယွၼ်းႁဵၵ်ႈႁွင်ႉၶႂ်ႈၶိုၼ်းမႄးၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈမႂ်ႇ။ တၢင်းၾၢႆႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈၶဝ်ၵေႃႈၶႂ်ႈမႄးယူႇလႄႈ ၼႂ်းပီ  1960 ၼၼ်ႉ ၽူႈတႅၼ်း(တႅၼ်းၽွင်း) သၽႃးၶဝ် ၸင်ႇလႆႈလဝ်ႈယိုၼ်ႈတုၵ်းယွၼ်းၵႄႈမႄးၶိုၼ်းပိူင်ပိုင်းၸိုင်ႈမိူင်းမႂ်ႇ ၶဝ်ႈၼႂ်းပၢင်ၵုမ်သၽႃးသေ ပဵၼ်ၵၢၼ်ၽွတ်ႈႁႅၼ်းၶွမ်ႊမတီႊၶိုၼ်းမႄးၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈပိူင်ပိုင်းၸိုင်ႈမိူင်း။

ပိူဝ်ႈတႃႇတေၶိုၼ်းမႄႈၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈပိူင်ပိုင်းၸိုင်ႈမိူင်းလႄႈႁႂ်ႈပေႃးၸၢင်ႈဢုပ်ႇဢူဝ်းၵိူဝ်းၵုမ်လူင်ႈၼႃႈဝႆႉ မိူဝ်ႈၼႂ်းလိူၼ် ၼူဝ်ႊဝႅမ်ႊၿိူဝ်ႊ1960 ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၶုၼ်ၶဵဝ် လႆႈဝွၵ်ႇၸႅင်ႈထိုင်ၵူႈပႃႇတီႇၼႂ်းမိူင်းတႆး ႁူမ်ႈတင်း သူၼ်ႇၵူၼ်းပူၵ်ႉၵလၶဝ် ၸိူဝ်ႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢင်ၵုမ်တီႈတူၼ်ႈတီးသေ တူၵ်းလူင်းလႆႈၸႂ်ၵၼ်ၶွတ်ႇၽွတ်ႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းၶွမ်းမတီႇၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈ ပိူင်ပိုင်း ၸိုင်ႈမိူင်း (ၸိုင်ႈတႆး) ။

ၼႂ်းၶွမ်းမတီႈၼၼ်ႉ ပႃးတင်းတူဝ်တႅၼ်း (ရတစညဖ) 3 ၵေႃႉ၊ ၽူႈတႅၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းၸဝ်ႈၾႃႉၸိုင်ႈတႆး 3 ၵေႃႉ၊ ပႃႇတီႇၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိုင်ႈတႆး(ရပညပ) 3 ၵေႃႉ၊ (ရပလဖ) 3 ၵေႃႉ၊ မုၵ်ႉၸုမ်းဢင်းသႃးၽွမ်းႁူမ်ႈ (အပညဖ) 3 ၵေႃႉ၊ မုၵ်းၸုမ်းပဢူဝ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် (ပအမဖ) 3 ၵေႃႉ၊ သူၼ်ႇပူၵ်ႉၵလ 5 ၵေႃႉ လႄႈ ႁူဝ်ပဝ်ႈ ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းၼၢႆး ၸဝ်ႈပျေႉ၊ ၽူႈၼမ်းၼႂ်း ၸဝ်ႈၵျႃႇၸုင်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ။

တီႈပၢင်ၵုမ်ၶွမ်ႊမတီႈၸိုင်ႈတႆးတႅပ်းတတ်းဝႃႈ တေဢိင်ၼိူဝ်ၽိုၼ်လိၵ်ႈ ဢၼ်လုင်းထုၼ်းမျိၼ်ႉ(တူၼ်ႈတီး) တႅမ်ႈ လူင်းၼႂ်းၽိုၼ်ၶၢဝ်ႇပူဝ်ႇတထွင်ႇ“လွၵ်းပိူင်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ဢၼ်ႁဝ်းၶႂ်ႈလႆႈ” ၼၼ်ႉ မႃးပဵၼ်ပိူင်ပိုင်းၸိုင်ႈမိူင်း(ၸိုင်ႈတႆး) ၼႂ်းလၵ်းပိူင်ၽႅတ်ႊတရိူဝ်ႊ။

ႁူဝ်ႁုပ်ႈ ၸိူင်ႉၼင်ႇ

1. တၵ်းလႆႈၽွတ်ႈႁႅၼ်းၸႄႈမိူင်းမၢၼ်ႈ

2. တေလႆႈဝႆႉၽူႈတႅၼ်း 2 ၸၼ်ႉ သၽႃးၽူႈတႅၼ်းၵူၼ်းမိူင်းလႄႈၽူႈတႅၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း မီးဢမ်းၼၢၸ်ႈၽဵင်ႇၵၼ်

3. ၵူႈၸႄႈမိူင်းတၵ်းလႆႈမီးၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈၽူႈတႅၼ်းသၽႃးလႄႈတၢင်းၼမ်ၽူႈတႅၼ်း တီႈသၽႃးၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၼၼ်ႉ

    ႁႂ်ႈမီးၽူႈတႅၼ်းၽဵင်ႇၵၼ်

4. ၼွၵ်ႈသေႁွင်ႈၵၢၼ်လူင်ၾၢႆႇတႂ်ႈ ႁႂ်ႈမီးဢမ်းၼၢၸ်ႈလႄႈသူၼ်ႇလႆႈတင်းသဵင်ႈတၵ်းလႆႈဝႆႉပၼ်တီႈၸႄႈဝဵင်း

  ၵ. ၵၢၼ်ၵပ်းသိုပ်ႇတိတ်းတေႃႇၼွၵ်ႈမိူင်း

  ၶ. ၵၢၼ်ၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်

  င. ၵၢၼ်ငိုၼ်းတွင်း မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်

ၸ. ၵၢၼ်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇငိုၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်

သ. ၵၢၼ်ႁူင်းလိၵ်ႈလႄႈသၢႆလူမ်း

ၺ. ၵၢၼ်တေႃႉသူင်ႇ တၢင်းရူတ်ႉၾႆး၊ တၢင်းၵၢင်ႁၢဝ်၊ တၢင်းၼမ်ႉ

တ. ၵၢၼ်ႁွင်ႈၵၢၼ်လူင်ၾၢႆႇၵူတ်းမၢႆ(လုမ်းတြႃး) တတ်းသိၼ်၊ ၵၢၼ်ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈပွင်ၵူတ်းမၢႆ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်

ထ. ၵၢၼ်ၶွၼ်ႇတႃႈႁိူဝ်းပၢင်ႇလၢႆႇ

5. တေလႆႈၸႅၵ်ႇဝႅင်ႇငိုၼ်းၵွင်ၵၢင်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၽဵင်ႇပဵင်းၸွမ်းသူၼ်ႇဢၼ်ၵိုင်ႇထုၵ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ

ၶွမ်ႊမတီႊၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈၶိုၼ်းမႄးပိူင်ပိုင်းၸိုင်ႈမိူင်း ဢွၵ်ႇပဵၼ်ယူၵ်းယၢင်ႇယဝ်ႉ လႆႈၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ၵုမ် တႃႇၶိုၼ်းမႄး ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈပိူင်ပိုင်းၸိုင်ႈမိူင်း မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 8 – 16 လိူၼ်ၵျုၼ်ႊ 1961 ။ တူဝ်တႅၼ်းၵူၼ်းမိူင်းတႆး မိူင်းၶၢင် မိူင်းယၢင်း မိူင်းယၢင်းလႅင် မိူင်းၶျၢင်း လႄႈ တူဝ်တႅၼ်းမွၼ်းတင်းရၶႅင်ႇ  ၸိူဝ်းလႆႈၶေႃႈမၼ်ႈၵႅၼ်ႇဝႆႉတႃႇတေလႆႈၸႄႈမိူင်းၼၼ်ႉ ၵေႃႈ မႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈ တင်းမူတ်းမီး 226 ၵေႃႉ ၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်း 104 ၵေႃႉ။ တင်းမူတ်းဢုပ်ႇဢူဝ်းလႆႈၸႂ်ၵၼ် ၸွမ်းယူင်ႉသၢင်ႈပိူင်ပိုင်းၸိုင်ႈမိူင်း ဢၼ်မိူင်းတႆးၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉသေယိုၼ်ယၼ်ၵမ်ႉထႅမ် မၵ်းမၼ်ႈပဵၼ်မႃး ပိူင်ပိုင်းၸိုင်ႈမိူင်း 1961။ ၼႂ်းပၢင် ၵုမ်လူင်ၵူႈၸႄႈမိူင်းၼၼ်ႉ လႆႈၶွတ်ႇၽွတ်ႈၸုမ်းပွင်ၵၢၼ်မုၵ်ႉၸုမ်းၵူႈၸႄႈမိူင်း ၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးလုၵ်ႈၸုမ်း 23 ၵေႃႉ။