ၾၢင်ႁၢင်ႈတီႇမူဝ်ႇၶရေႇသီႇသိုၵ်းယိုတ်းမိူင်းသၢင်ႈ ၸၢင်ႈပဵၼ်ဢၼ်တႄႉႁိုဝ် ဢၼ်ပွမ်

ႁူဝ်ၼႃႈ ၸုမ်းသိုၵ်းယိုတ်းမိူင်း မွၵ်ႇႁွင်ႉၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၶဝ် ပိူဝ်ႈတႃႇဢုပ်ႇၵုမ် လွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၵၼ် ဝႃႈၼႆသေ လိူၼ်မေႊ ဝၼ်းတီႈ 9 ႁႂ်ႈဝႆႉပၼ်ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်းသေ ပၼ်သဵၼ်ႈမၢႆမၼ်း ဝႃႈၼႆ။

ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈၵေႃႈ ယၢမ်ႈထတ်းသၢင်ပၢႆးၼႄၵၼ်မႃးယဝ်ႉ တွၼ်ႈၼိုင်ႈ ၵူၺ်းၵႃႈ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ သမ်ႉမီးမႃးၶၢဝ်ႇဢၼ်ၼိုင်ႈ ယူႇတီႈ ႁူဝ်ၼႃႈ ၸုမ်းသိုၵ်းယိုတ်းမိူင်းၼႆႉ လၢတ်ႈၵႂႃႇတီႈၸွမ်ၽွင်းလူင် မိူင်းၶမဵၼ်/ မိူင်းၵမ်ႇပေႃးတီးယႃး ၶဝ်ဝႃႈ ယူႇတီႈတူဝ်တႅၼ်းၶိုၵ်ႉတွၼ်း ဢႃႊသီႊ ယၼ်ႊ ႁႂ်ႈလႆႈႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ်တင်းဢွင်ႇသၢၼ်းသူႉၵျီႇ ဢိၵ်ႇလူၺ်း ပႃးတင်းၵူၼ်းၵၢၼ်မိူင်းၶဝ်ၼၼ်ႉ မၼ်းတေၶပ်ႉၶိုင်ပၼ် ဝႃႈၼၼ်။ ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်လၢႆးၵၢၼ် ဢၼ်မၼ်းတေႁဵတ်းၸွမ်း ၶေႃႈတူၵ်းလူင်းဢႃႊသီႊယၼ်ႊ မီးမႃး 5 ၶေႃႈၼၼ်ႉ မၼ်းဝႃႈၼႆ။

ဢၼ်ၼႆႉ ၸွင်ႇတေပဵၼ် လွင်ႈပိၼ်ႇပႅင်လႅၵ်ႈလၢႆႈၸူး ၾၢင်ႁၢင်ႈလွင်ႈတီႇမူဝ်ႇၶရေႇသီႇလႄႈ လွင်ႈၵေႃႇသၢင်ႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ်တႄႉႁႃႉ ဢမ်ႇၼၼ် မၼ်းၵူၺ်းတေပဵၼ်ၾၢင်ႁၢင်ႈပွမ် ဢၼ်မိူဝ်ႈ 2010 လႄႈ ႁဵတ်းမႃးတေႃႇထိုင် 2020 ၼၼ်ႉၵူၺ်းႁိုဝ် ႁဝ်းၶႃႈ ႁႂ်ႈလႆႈယွၼ်းတေႃႉတႆႇၶႆႈၼႄ ပၢႆး ႁၼ်ႁဝ်း ပွတ်းဢွၼ်ႇတွၼ်ႈၼိုင်ႈ။

တီႈတႄႉၵေႃႈ ၾၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ် တၢမ်းပိူင်ၽႅၼ်လွၵ်း တဵမ်ဢူၵ်းတဵမ်ၸႂ်ယဝ်ႉ ၸင်ႇၵွႆႈပိုတ်ႇပၢင်ၵွၼ်ႇ ၸင်ႇၵွႆႈပိုတ်ႇပၼ်ၽၵ်းတူၵူၺ်း ႁဝ်းၶႃႈ ႁၼ် ထိုင်ၸိူင်ႉၼၼ် မိူဝ်ႈ 2010 တေႃႇထိုင် 2020 ၼႆႉ။

ပွင်ႇဝႃႈတႄႉ တပ်ႉသိုၵ်းၼႆႉ ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းၵေႃႈ တႅမ်ႈၵူၺ်းမၼ်း၊ ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈၵေႃႈ ႁဵတ်းၵူၺ်းမၼ်းယဝ်ႉ ၸင်ႇၵွႆႈပွႆႇပၼ် ဢွင်ႇသၢၼ်းသူႉၵျီႇ လႄႈ ႁူဝ်ၼႃႈၵၢၼ်မိူင်း ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၸဝ်ႈၶုၼ်ထုၼ်းဢူးၶဝ်၊ ၸဝ်ႈသိူဝ်ထႅၼ်ႈၶဝ် ၸိူဝ်းၼႆသေယဝ်ႉ။ ၵမ်းလိုၼ်းမႃး ႁူၺ်းႁွင်ႉဢဝ် ဢွင်ႇသၢၼ်း သူႉၵျီႇ ၵႂႃႇၶဝ်ႈပႃးတီႈပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈသွမ်ႈပီ 2012 မိူၼ်တင်းဝႃႈ ၸႂ်ႉမၼ်းၼၢင်းၵူမ်ႈႁူဝ် ယွမ်းတူဝ်ၶဝ်ႈသွၼ်ႈတီႈတႂ်ႈ 2008 ။

ဢၼ်ၼႆႉ ယူႇတီႈၵူၼ်းၵၢၼ်မိူင်း ၶဝ်ႈၵႂႃႇၽႅဝ်တီႈတႂ်ႈလွၵ်းၽႅၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ်ၵူၺ်းၼႆ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ မီးၵူၼ်းထတ်းသၢင်မႃး မိူၼ်ၼင်ႇ ဢူးဝိၼ်း တိၼ်ႇ၊ ဢူးၵူဝ်ႇၼီႇၶဝ် ယၢမ်ႈသၢၼ်ၶတ်းမႃး၊ ယၢမ်ႈထတ်းသၢင်ၼႄမၼ်းမႃးၵေႃႈ မၼ်းၼၢင်းဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉ တိုဝ်တူဝ်တိုဝ်ႁူဝ်သေ ၶဝ်ႈၵႂႃႇ။

2010 တေႃႇထိုင် 2020 ၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈလွင်ႈပိၼ်ႇပႅင်ၶၢႆႉလႅၵ်ႈၸူး တီႇမူဝ်ႇၶရေႇသီႇတႄႉတႄႉ တေႃႉတႄႉ မၼ်းပဵၼ် ပိုတ်ႇပၼ်ၶိုၼ်းၽၵ်းတူ ဢၼ်ဢိုတ်းတၼ်မႃးၶၢဝ်းယၢမ်း 50 – 60 ပီၼၼ်ၵူၺ်းၼႆ ႁဝ်းၶႃႈတႄႉ ၶိုၼ်းမႃးထတ်းႁၼ် ၸိူင်ႉၼၼ်။

ယူႇၾၢႆႇၶဝ် လူတ်းယွမ်ႇပၼ်ၶိုၼ်းလွၵ်းလၢႆးတဵၵ်းတဵင် ၵပ်းၵိၼ်းၼၼ်ႉ ဢိတ်းဢီႈသေယဝ်ႉ မီးမႃး ပိုၼ်ႉထၢၼ်သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၵမ်ႈၽွင်ႈ ဢၼ် ၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းဢၼ်ဢမ်ႇယၢမ်ႈလႆႈၸၢမ်ႇပူၺ်ႈ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းမႃးတဵမ်တီႈၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်ၸူမ်းသေ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ ပေႃးတၢင်ႇၸိုဝ်ႈ ဝႃႈ ၶၢဝ်းၵၢၼ်မိူင်း မိူင်းမၢၼ်ႈ ႁုၼ်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ ဝႃႈၼၼ်ႉၵွၼ်ႇ ပေႃးမႃးတူၺ်းၽိဝ်မၼ်းတႄႉ မိူၼ်ပဵၼ် ၶၢဝ်းႁွင်ၶၢဝ်းႁုၼ်ႈ တႃႇတီႇမူဝ်ႇၶရေႇသီႇ ယူႇ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးမႃး လႅမ်ႉတူၺ်းတေႃႇထိုင်ၼႂ်းမၼ်းတႄႉတႄႉၼႆတႄႉ တိုဝ်ႉၵဝ်ငဝ်းတိတ်းၸပ်းၸူမ်ၸွမ်းလၢႆးၵဝ်ႇပိူင်ၵဝ်ႇ ၾိင်ႈၵဝ်ႇလုမ်းလုမ်းၼႆ ႁဝ်းၶႃႈ တေလႆႈႁၼ်ၸႅင်ႈလႅင်းယူႇ။

လွင်ႈတဵင်ႈထမ်း ၼႂ်းၸူဝ်ႈၶၢဝ်းပိၼ်ႇပႅင်လႅၵ်ႈလၢႆႈဢၼ်ဝႃႈ Transitional Justice ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီးမႃးသေဢိတ်း ၸိူဝ်းယၢမ်ႈပူၼ်ႉပႅၼ်လူလၢႆ ဢဝ်တၢႆတီႉၺွပ်းပိူၼ်ႈ သႂ်ႇယဵတ်ႈၶွၵ်ႈမႃး ၶဝ်ႁၢႆႉ၊ ၶဝ်လိူင်း၊ ၶဝ်ပူၼ်ႉပႅၼ်မႃးတင်းမူတ်း တင်းသဵင်ႈၼၼ်ႉ တၵ်းတေဢမ်ႇလႆႈၶူၼ်ႉၶိုၼ်းသေယဝ်ႉ မၢပ်ႇမႂ်ဢဝ်လိူင်ႈၶဝ်ၼႆ ၶဝ်ဢဝ်တူဝ်လွတ်ႈဝႆႉၵမ်းလဵဝ်။

ယူႇတီႈၶဝ်ၼၼ်ႉ ၵႃႈပေႉၶႂ်ႈမိူၵ်ႈမႂ်ႈ၊ ၶႂ်ႈပူၼ်ႉပႅၼ်၊ ၶႂ်ႈလူလၢႆ၊ ၶႂ်ႈႁဵတ်းလုၼ်ႈမႃးလႃႈ ပိူဝ်ႈတႃႇ တၢင်းၽိတ်းၶဝ်ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇတၢပ်ႈဢဝ်ပုၼ်ႈၽွင်း ဢမ်ႇလႆႈထုၵ်ႇဢဝ်လိူင်ႈ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဢဝ်တူဝ်လွတ်ႈလႆႈယူႇ ၸိူင်ႉၼၼ်လႄႈ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ တႃႇတေႁဵတ်းမိူၵ်ႈပူၼ်ႉပႅၼ်ထႅင်ႈၵေႃႈ တူဝ်ႈ တၼ်းယဝ်ႉ။ ၸင်ႇဝႃႈ ၵိူတ်ႇမီးမႃးလွင်ႈပူၼ်ႉပႅၼ်လူလၢႆတေႃႇ ရူဝ်ႊႁိၼ်ႊၵျႃႊၶဝ်လႂ် ၵမ်းလိုၼ်းမႃး တေႃႇထိုင်ၶိုၼ်းႁတ်းႁုပ်ႈယိပ်းၶိုၼ်းဢႃႇၼႃႇ ၸိုင်ႈမိူင်းထႅင်ႈလႂ် ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵိူတ်ႇမီးမႃးၼၼ်ႉ။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ မႃးပႃးပိူဝ်ႈၾၢႆႇတီႇမူဝ်ႇၶရေႇသီႇၶဝ် ဢမ်ႇၸႅင်ႈလႅင်း ၼိူဝ်သဵၼ်ႈတၢင်းၵၢၼ်မိူင်း ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼႆၵေႃႈ တေလႆႈဝႃႈ။

ပေႃးတူၺ်းၶိုၼ်း ၶၢဝ်းယၢမ်း 10 ပီ ပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉ ယႃႇဝႃႈတေၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈလႆႈပိူင်ငဝ်ႈပိုၼ်းမိူင်း ဢၼ်မႂ်ႇလႃႈ တႃႇႁႂ်ႈယၢင်ႈၸူးထိုင်လႆႈ တႃႈယိူင်း ၾႅတ်ႊၻရႄႊတီႇမူဝ်ႇၶရေႇသီႇၼၼ်ႉၵွၼ်ႇ။ ပိူဝ်ႈတႃႇတေမူၼ်ႉမေး ပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်းဢွၼ်ႇ ၼိုင်ႈမတ်ႉတႃ ၼိုင်ႈထႅဝ်ၵူၺ်း ယင်းဢမ်ႇပဵၼ်မႃး လႆႈ ဢၼ်ၼႆႉ မၼ်းၼႄဝႆႉ ၸႅင်ႈလႅင်းဝႃႈ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ မၼ်းတၵ်းတေဢမ်ႇဢွၵ်ႇၽၢတ်ႇ ယၢၼ်ၼႂ်းၵၢၼ်မိူင်း။ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ တၵ်း တေသိုပ်ႇႁုပ်ႈငမ်ဢႃႇၼႃႇ ၸိုင်ႈမိူင်းၵႂႃႇၵူၺ်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၸႅင်ႈလႅင်းယဝ်ႉ။

ၸဵမ်မိူဝ်ႈဝႃႈ ႁဵတ်းလွင်ႈပိၼ်ႇပႅင်လႅၵ်ႈလၢႆႈၼၼ်ႉ တႄႇဝၼ်းလႂ်သေ တေၵႂႃႇသုတ်းတီႈဝၼ်းလႂ် ၸိူင်ႉၼႆၵေႃႈ ဢမ်ႇမၵ်းတတ်းဝႆႉ ၼႂ်းၶၢဝ်းယၢမ်း လၢႆပီ တပ်ႉသိုၵ်းၶဝ်တေၽႃႈယၢၼ်ၵၢၼ်မိူင်းၵႂႃႇ ၼႆၵေႃႈ ဢမ်ႇတူၵ်ႇဢမ်ႇတၵ်းလႃးလႃး ႁဵတ်းငူးႁၢဝ်ႇ ပႂ်ႉသၵ်းၶေႃးၵၢၼ်မိူင်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵူၺ်း။

လိူဝ်ၼၼ်ႉ ပၢႆၵွတ်ႇၶေႃးလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၸူဝ်းၵၼ်တူၵ်းၼမ်ႉထႅင်ႈ ဢီႇသင်လႃႇၼႆ ႁွၼ်ၼမ်ႉ ပၼ်ႁႃလူင်ရူဝ်ႊႁိၼ်ႊၵျႃႊ တေႃႇထိုင်ၵမ်ႇၽႃႇ ပေႃး လႆႈဢဝ်လိူင်ႈၵမ်းလိုၼ်းမႃး တေႃႇထိုင် ဢွင်ႇသၢၼ်းသူႉၵျီႇၵေႃႈ လႆႈထုၵ်ႇယုၵ်ႉလိူၵ်ႈၶိုၼ်းသူးရၢင်းဝလ်း ဢၼ်လၢႆမိူင်းလၢႆၸုမ်း လၢႆလၢႆၵူၼ်း ယုၵ်ႉယွင်ႈပၼ်မၼ်းမႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးမႃးယဝ်ႉ။

လႆႈထုၵ်ႇယုၵ်ႉလိူၵ်ႈၶိုၼ်းဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ မၼ်းၵေႃႈၼၢၼ်းသႅၼ်ပဵၼ်သႅၼ်မီး မၼ်းၼၢင်းၼႆႉ ပဵၼ်တူဝ်ယၢင်ႇႁၢႆႉၸႃႉလူင် ပိူဝ်ႈတႃႇ တီႇမူဝ်ႇၶရေႇသီႇ ၵွၼ်ႇၼႆၵေႃႈ တေၸၢင်ႈဝႃႈလႆႈၵွၼ်ႇၼႃ။

ၵမ်းၼႆႉ ယူႇတီႈၾၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ဢဝ်မၼ်းၼၢင်းႁဵတ်းတုမ်မွၼ်သေ ၾၢႆႇၼိုင်ႈသမ်ႉ ၶိုၼ်းဢဝ်ၽႅၼ် NCA လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆၵိုတ်းတိုၵ်းၼၼ်ႉ ႁဵတ်းၼႃႈတိူၵ်ႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ်သေ ယုၵ်ႉယွၵ်ႈယႃႉယူင်း ႁႂ်ႈၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈၶဝ် ပေႃးတႅၵ်ႇယၢႆႈၽၢတ်ႇၽႄၵၼ်မႃး ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ထဵင်ဢမ်ႇလႆႈ တိုၼ်းမီးမႃးယဝ်ႉ ပဵၼ်မႃးတႄႉယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈလဵဝ် ၸုမ်းသိုၵ်းယိုတ်းမိူင်း ဢဝ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ်လႄႈ ဢဝ်ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ဢၼ်တေပဵၼ်မႃး ၼႂ်းပီ 2023 ဢၼ်ၶဝ်ဝႃႈၼၼ်ႉသေယဝ်ႉ ၶိုင် ႁႃဢဝ်ၼမ်ႉၽိုင်ႈလုပ်ႈတွင်ႉထႅင်ႈၵမ်ႉၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ ပွင်ႇဝႃႈတႄႉ ၾၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ တၢမ်းပိူင်ၽႅၼ်လွၵ်း တဵမ်ဢူၵ်းတဵမ်ၸႂ်လိူဝ်ၵဝ်ႇသေ ဢဝ် ၾႅတ်ႊၻရႄႊႁဵတ်းၼႃႈတိူၵ်ႈ ပၢႆးႁွင်ႉထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈယဝ်ႉ ၼႄးယႃမၼ်းပိူင်ႈၵၼ်ယူႇသေတႃႉ ၶူၼ်းလၢႆးမၼ်းတႄႉ မိူၼ်ၵၼ်ၵူၺ်း မိူဝ်ႈ 2012 ႁူၺ်းဢဝ် ဢွင်ႇသၢၼ်းသူႉၵျီႇ ၶဝ်ႈပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈသွမ်ႈသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈယွမ်းႁပ်ႉပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း 2008။

မိူဝ်ႈလဵဝ်သမ်ႉ လုၵ်ႉတၢင်းမိူင်းၶမဵၼ် ၽိဝ်ႇၶၢဝ်ႇဢွၵ်ႇမႃးဝႃႈ တေပၼ်ဢွင်ႇသၢၼ်းသူႉၵျီႇဢိၵ်ႇပႃးၵူၼ်းၵၢၼ်မိူင်း၊ ၵူၼ်းမိူင်းၵၢၼ်မိူင်းၶဝ် ႁူပ်ႉ ထူပ်းဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ် တင်းတူဝ်တႅၼ်းၶိုၵ်ႉတွၼ်းဢႃႊသီႊယၼ်ႊ။

လုၵ်ႉတီႈၼႆႈသေ တေသိုပ်ႇၶိုပ်ႈၼႃႈ ၶိုင်ပဵၼ်ပၢင်ၵုမ်ၵၢၼ်မိူင်းၵၼ်တင်းၸုမ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၶဝ်ၵႂႃႇ ဢဝ်ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶဝ်ၽႅၼ်ယူႇ လွၵ်း ယဝ်ႉလွၵ်း၊ ၵမ်းယဝ်ႉၵမ်းၼိုင်ႈ မၼ်းၵေႃႈပဵၼ်လၢႆးၵဝ်ႇလၢႆးမွၼ်ဢၼ်ႁဵတ်းမႃးမိူဝ်ႈ 2010 ၼၼ်ႉၵူၺ်းၼႆ ပေႃးဝႃႈ ႁဝ်းၶႃႈ ဢမ်ႇလူင်လိုမ်းတႄႉ တေၶုၵ်းၸႂ်လႆႈၵၼ်ယူႇ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ၵမ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉတႄႉ ယူႇတီႈဢွင်ႇသၢၼ်းသူႉၵျီႇ တေဢွၵ်ႇမႃးလၢတ်ႈဝႃႈ တပ်ႉသိုၵ်းပေႃႈႁဝ်းတင်ႈမႃးဢိူဝ်ႈ တပ်ႉသိုၵ်းလႄႈ ႁဝ်းၵူၼ်း မိူင်းၼႆႉ တေလႆႈၵူမ်ၵဵဝ်ၵၼ်ဢိူဝ်ႈ ထုၵ်ႇမေႃၵၼ်ဢိူဝ်ႈ ၼႆၼၼ်ႉတႄႉ ၵႂၢမ်းၶေႃႈၼႆႉ တေဢမ်ႇပဵၼ်ပၢင်ယဝ်ႉ တေဢမ်ႇၶိုဝ်းယမ်ယဝ်ႉ။

ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမၼ်းၼၢင်း မိုၼ်းႁူမိုၼ်းတႃ ၾၢႆႇလဵဝ်သေ ၵၼ်ႉၵူၵ်ႉၶတ်းၸႂ်ၶဝ်ႈႁႃလီၵၼ်တင်း တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်လဵဝ်လႄႈ လႆႈၸတ်ႉငၢၵ်ႈၵၼ် တင်းၸုမ်းၸိူဝ်းႁၵ်ႉသႃလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းမႃး၊ လႆႈယၢၼ်ၵႆၵၼ်တၢင်းၸုမ်းၸိူဝ်းႁၵ်ႉသႃလွင်ႈမီးသုၼ်ႇထၢင်ႇႁၢင်ႈႁင်းၶေႃမႃး ပွၵ်ႈၼိုင်ႈဢမ်ႇၵႃး ယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈလဵဝ်သမ်ႉ တိူၵ်ႈတီႈမၼ်းၼၢင်း လႆႈထူပ်းတၢင်းတူဝ်တႅၼ်းဢႃႊသီႊယၼ်ႊသေ ၶိုၼ်းပႆယၢင်ႈၸွမ်း ၶေႃႈတူၵ်းလူင် ဢႃႊသီႊယၼ်ႊၵႂႃႇ ဝႃႈ ၼႆသေတႃႉၵေႃႈ ယူႇၾၢႆႇၸိူဝ်းဢၼ် လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉယူႇၼၼ်ႉတႄႉ တေဢမ်ႇၸၢင်ႈလူမ်ႉၸွမ်းမၼ်းၼၢင်း၊ တေဢမ်ႇၸၢင်ႈၽွမ်ႉၸွမ်းမၼ်းၼၢင်း လႆႈငၢႆႈငၢႆႈယဝ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈတႄႉ ႁၼ်ထိုင်ၸိူင်ႉၼၼ်။

ပေႃးတူၺ်းဢဝ်ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ၸုမ်းပူတ်းပွႆႇၶၢင် ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ KIO ၼၼ်ႉ ၶဝ်ဝႃႈႁိုဝ်ၼႆ ပၼ်ႁႃၵၢၼ်မိူင်းၼႆႉ တေလႆႈဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ်သေ ၵႄႈ လိတ်ႈၼႆတႄႉ ၸႂ်ႈယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ တီႈဢၼ် ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ႁွင်ႉဢုပ်ႇၵၼ်ၼႆႉ ဢမ်ႇႁၼ်မွၵ်ႇႁွင်ႉပႃး ၸိူဝ်းၵိုင်ႇလီပႃးၼၼ်ႉ တင်းမူတ်း ယဝ်ႉ ၵေႃႈ တေဢုပ်ႇၵုမ်ၵႄႈလိတ်ႈလွင်ႈၼႃႈဝၢၼ်ႈတႃမိူင်းၼႆ ဢမ်ႇႁၼ်မီးပႃးၼႂ်းၶပ်ႉမၢႆၶဝ် ၵွပ်ႈၼႆ မိူဝ်ႈလႂ်မီးမႃးငဝ်းလၢႆး ဢၼ်ၵူၼ်းၸိူဝ်းၵိုင်ႇထိူၵ်ႈ ၶဝ်ႈပႃးၼၼ်ႉ ႁူမ်ႈၶဝ်ႈပႃးလႆႈတင်းသဵင်ႈသေ ထိုင်ယၢမ်းဢၼ် ဝႆႉထၢၼ်ႈၽဵင်ႈပဵင်းၵၼ်သေ ဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ်လႆႈၼၼ်ႉ ယူႇတီႈ KIO/ KIA ၶဝ် တေ မႃးၶဝ်ႈဢုပ်ႇၸွမ်းယူႇ ဝႃႈၼႆ။

ဢၼ်ၼႆႉ မၼ်းပိူင်းၼႄဝႃႈ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈဢၼ်တေယူႇတီႈၸဝ်ႈပွႆးသေယဝ်ႉ တၢမ်းပိူင်ၽႅၼ် လွၵ်းတဵမ်ဢူၵ်းတဵမ်ၸႂ်ယဝ်ႉသေ ၸင်ႇၶႂ်ႈႁွင်ႉ ပိူၼ်ႈမႃး၊ ပိုတ်ႇၽၵ်းတူသေ ႁႂ်ႈပိူၼ်ႈၶဝ်ႈပွႆးၸွမ်းၶဝ်ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈယဝ်ႉ။

မၢႆမီႈပၢင်ပွႆးၼၼ်ႉ တၢမ်းဝၢင်းမၵ်းတတ်းၾၢႆႇလဵဝ်ၶဝ် ၵူၺ်းသေယဝ်ႉ ႁႂ်ႈပိူၼ်ႈမႃးၶဝ်ႈပွႆးလၢႆလၢႆတႄႉ ဢမ်ႇလႆႈယဝ်ႉ။ ဢႃႇၼႃႇၼႆႉ မီးတီႈပၢႆၵွင်ႈ ဢၼ်ၼေႇဝိၼ်းဢွၼ် ဢဝ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းမႃးၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈ ၶၢဝ်းယၢမ်းတေလႆႈယွမ်းႁပ်ႉယဝ်ႉ ၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႈ ပွင်ႇၸႂ်ယဝ်ႉ။ ဢႃႇၼႃႇၼႆႉ ၵူၼ်းမိူင်း ပဵၼ်ၸဝ်ႈၶွင်ၶိၼ်ႈမၼ်းၼႆ ဢွၼ်ၵၼ်ပွင်ႇၸႂ်မႃးယဝ်ႉ။

တီႈတႄႉမႃးလွင်ႈ ပိၼ်ႇပႅင်လႅၵ်ႈလၢႆႈၼႆႉ တေလႆႈပဵၼ်တမ်တူဝ်ၵူၼ်းမိူင်းလုၵ်ႉႁဵတ်းဢဝ်ႁင်းၵူၺ်း၊ လွင်ႈပိၼ်ႇပႅင်လႅၵ်ႈလၢႆႈ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ Transition ၼႆႉ တေဢမ်ႇလႆႈပဵၼ်ၼင်ႇ တပ်ႉသိုၵ်းၶဝ် ဢွၼ်ႁဵတ်း၊ တပ်ႉသိုၵ်းၶဝ် ၶႂ်ႈႁဵတ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်လႄႈ ၸႂ်ႉႁဵတ်း။ ၸဝ်ႈပွႆးၼႆႉ တၵ်ႉတေလႆႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းၵူၺ်း ဢၼ်ယူႇတီႈတပ်ႉသိုၵ်းႁဵတ်းၸဝ်ႈပွႆးမႃး မိူဝ်ႈ 2010 ၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၽႅၼ်မႃး 2022 ၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈလၢႆးတၢင်း တေလႆႈယိူင်ႈ ႁဵတ်းထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈယဝ်ႉ တင်းၼမ်ၵေႃႈ ပွင်ႇၸႂ်မႃးယဝ်ႉ။

ၵၢၼ်မိူင်း မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၵၼ်တင်း ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း၊ ၵူႈထၢၼ်ႈထၢၼ်ႈ ၵႃႈပဵၼ်ၸုမ်းၸိူဝ်း လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉတင်းသဵင်ႈၼႆႉ တၵ်းလႆႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ပႃး၊ တိုၼ်းလူဝ်ႇလႆႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈပႃး ၸိူဝ်းၼင်ႇယၢမ်ႈႁဵတ်းမႃး ဢၼ်ဝႃႈ ဢွင်ႇသၢၼ်းသူႉၵျီႇ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ NLD ၾၢႆႇၼိုင်ႈသမ်ႉ တေမီးတပ်ႉ သိုၵ်းသေ ၶဝ်သွင်ပႃႈသွင်ၾၢႆႇတူၵ်းလူင်းငူပ်ႉငီႉၵၼ် ပိၼ်ႇပႅင်လႅၵ်ႈလၢႆႈၵႂႃႇၵူၺ်းၼႆတႄႉ ဢမ်ႇလႆႈယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၶဵဝ်လႄႈ ဢၼ်လႅင်ထုၵ်ႇမေႃၵၼ် ယဝ်ႉ ၸိူဝ်းဢၼ်တၢင်ႇသီ မႃးၽွမ်ႉၸွမ်းလႄႈဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈပၢၼ်မၼ်းယဝ်ႉ။

ပိူဝ်ႈတႃႇ တေပဵၼ်မႃး မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်ႊၻရႄႊ ဢၼ်ႁပ်ႉပၢၵ်ႇလႆႈ လွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်း လွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်း၊ လွင်ႈတဵင်ႈထမ်းလႄႈ လွင်ႈမီးသုၼ်ႇ ပူင်ပၢႆးႁင်းၶေႃယူႇၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၸုမ်းၸိူဝ်းၵဵဝ်ႇၶွင်ႈတင်းသဵင်ႈ တၵ်းလႆႈမီးသုၼ်ႇႁူမ်ႈၵၼ် ၶဝ်ႈတႅမ်ႈပူင်ပၢႆးပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းမႂ်ႇ မႂ်ႇယဝ်ႉ ၸင်ႇတေပဵၼ်လႆႈမႃး လွင်ႈပိၼ်ႇပႅင်လႅၵ်ႈလၢႆႈတႄႉတႄႉ ႁဝ်းၶႃႈတႄႉ ႁၼ်ထိုင်ၸိူင်ႉၼၼ်။

ယူႇတီႈတပ်ႉသိုၵ်းၸုၵ်းတီႈသုင် ၽႅၼ်တီႈသုင်သေ ၸီႉသင်ႇမႃးမွၵ်ႇႁွင်ႉမႃး ယူႇတၢင်းတႂ်ႈလိုမ်းတူဝ်ဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇပဵၼ်ၸဝ်ႈၶွင်ဢႃႇၼႃႇ ပၼ်ႇပွင် ၸိုင်ႈမိူင်းၶိၼ်ႈၶိၼ်ႈၼၼ်ႉ သေယဝ်ႉ တေၵႂႃႇလိုမ်းတူဝ် ယွမ်းတူဝ်ၶဝ်ႈႁႃၸွမ်းၵၼ်ထႅင်ႈ ၵမ်ႉၼိုင်ႈတႄႉ မိူၼ်တင်းဝႃႈ ဢဝ်ၸိူၵ်ႈတီႈၶႃၼၼ်ႉမႃး ၶႅၼ်းတီႈလမ်းၶေႃးၸဝ်ႈၵဝ်ႇၶိုၼ်းၵူၺ်းၼႆ ႁဝ်းၶႃႈတႄႉ ႁၼ်ထိုင်ၸိူင်ႉၼၼ်။

လမ်ႇလွင်ႈသုတ်းတႄႉ တမ်တူဝ်တပ်ႉသိုၵ်းၼႆႉ တၵ်းတေဢမ်ႇလႆႈ မႃးၶဝ်ႈၵဵဝ်ၸွမ်းၼႂ်းၵၢၼ်မိူင်း။ တပ်ႉသိုၵ်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တိုၼ်းတေလႆႈပဵၼ် ၽူႈၵႅတ်ႇၶႄ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၽူႈၶဵၼ်တေမႃးယႃႉမိူင်း တေမႃးၵဝ်းမိူင်းၼၼ်ႉၵူၺ်း။ မၼ်းတိုၼ်းဢမ်ႇမီးသုၼ်ႇ ဢမ်ႇမီးထုင်းမၼ်း တႃႇတေမႃးၶဝ်ႈ ၵႅဝ်ၸွမ်းၼႂ်းၵၢၼ်မိူင်း။

သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ တပ်ႉသိုၵ်းၼႆႉ ဢမ်ႇပၼ်လႆႈၵတိၵႂၢမ်းမၼ်ႈ ႁႂ်ႈၵမ်ႇၽႃႇပေႃးႁူႉၸွမ်းသေ မီးသၵ်ႈသေႇ လၢၵ်းထၢၼ်မၼ်းဝႆႉဝႃႈ ၶဝ်တေၽႃႈ ယၢၼ် ပႅတ်ႈၵၢၼ်မိူင်းလုမ်းလုမ်းယဝ်ႉ ဝႃႈၼႆတႄႉၵေႃႈ လွင်ႈဢုပ်ႇၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ်ၼၼ်ႉ ၶႄးတေၸၢင်ႈပဵၼ်မႃးယူႇ။

ၸမ်းႁႂ်ႈဝႃႈ ဢမ်ႇပဵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်သေ ဢၢင်ႈဢဝ်လၢႆးတၢင်းဢၼ်ၸႂ်ႉမႃး မိူဝ်ႈပီ 2010 ၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းမႃးၸႂ်ႉတိုဝ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်သေ လိင်ႉလႅၼ်ၵၼ် ထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈတႄႉ ၽူႈလႂ်ၽႂ်ၵႂႃႇၶဝ်ႈပႃးၵေႃႈ တေပဵၼ်ၽူႈၶွင်ႈမၢၵ်ႇပိုၼ်းဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ (သမိုင်းတရားခံ) ၸွမ်းၵၼ်ၵႂႃႇၵူၺ်းယူဝ်ႉၼႆ ႁဝ်းၶႃႈ လၢမ်းႁၼ် ၸိူင်ႉၼႆသေ ယွၼ်းတၢင်ႇလၢတ်ႈၶေႃႈပၢႆးႁၼ် ႁႂ်ႈလႆႈၶွတ်ႇယွတ်ႈတီႈၼႆႈၶႃႈ။

မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ

ႁိုၼ်း ၵႃယၢင်း

7/5/2022