ၽွင်းၵၢင်ၼႂ် မိူင်းၸမ်လႅင်းသမုင်သမၢင်ၼၼ်ႉ လုင်းလႃႉၽေႇ ၵေႃႉၼိုင်ႈ ထွမ်ႇသဵင်ႁွၵ်ႈၵႂၢႆးသေ ပႆလူင်မႃး ၽိူဝ်ႇတိၼ်မၼ်းယဵပ်ႇၺႃးသေဢၼ်ဢၼ် သဵင်လင်မေႃး “ၵလႅၵ်ႉ” ၼႆယဝ်ႉ ဢမ်ႇႁိုင် လႆႈငိၼ်းသဵင် “ဢိုင်း” ၼႆသေ တူဝ်မၼ်းၵေႃႈ သဵၼ်လူင်ၵႂႃႇ ။
ၽိူဝ်ႇမၼ်းတင်ႈသတိၸပ်းတူဝ်ၶိုၼ်း မၼ်းလႆႈႁူႉဝႃႈ ၸွမ်းတူဝ်မၼ်း ပဵၼ်လိူတ်ႈပဵၼ်ယၢင်ၵႂႃႇမူတ်း၊ ႁူၵေႃႈၼူၵ်ႇတၼ်လူင်ၵႂႃႇသေ ႁၢင်ႈႁူဝ်ၵေႃႈမဝ်းမႃးဝိုင်းဝိုင်း။ မၼ်းၸင်ႇ ႁူႉတူဝ်ဝႃႈ မၼ်းယဵပ်ႇၺႃးမၢၵ်ႇၾင်လိၼ် ။
လုင်းလႃႉၽေႇ(ဢမ်ႇၸႂ်ႈၸိုဝ်ႉတႄႉ) ဢႃယု 56 ပီ ၼႆႉတႄႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈပၢင်တွင်း ၸႄႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး၊ တီႈဢၼ်မီးၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇပဵၼ်ပၼ်ႁႃပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်။
ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄးၼႆႉ မီးတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ၊ သိုၵ်း RCSS ၊ ၸုမ်းသိုၵ်းဢူၺ်းလီပွတ်းႁွင်ႇဢၼ်မီး SSPP လႄႈ TNLA ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉတူင်ႉၼိုင်ယူႇသဝ်းဝႆႉ။
ဝၼ်းတီႈ 10/7/2021 ယၢမ်းၵၢင်ၼႂ်ၸဝ်ႉၼၼ်ႉလုင်းလႃႉၽေႇၵေႃႉၼိုင်ႈ မၼ်းလုၵ်ႉတီႈဝၢၼ်ႈ မၼ်းယူႇၼၼ်ႉသေ ပႆၵႂႃႇႁႃၵႂၢႆးမၼ်း ဢၼ်ပွႆႇၵႂႃႇႁႃၵိၼ်ယိူဝ်ႈဝႆႉ ဢၼ်ၵႆၵၼ်တၢင်းဝၢၼ်ႈမွၵ်ႈ ၶိုင်ႈၸူဝ်ႈမူင်း။ မၼ်းၵႂႃႇႁၼ်ၵႂၢႆးမၼ်းယဝ်ႉသေ ဢၢၼ်းဢဝ်ၵႂၢႆးမၼ်းပွၵ်ႈၵႂႃႇတီႈဝၢၼ်ႈႁၢႆးၶမ်း ဝဵင်းမိူင်းငေႃႉ တီႈဢၼ်မီးၵူၼ်းႁိူၼ်းမၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်းၵႂႃႇသွၼ်ႈယူႇသဝ်းဝႆႉ။ၵူၺ်းၵႃႈ မၼ်းၵၢမ်ႇႁၢႆႉပႅတ်ႈ ဢမ်ႇတၼ်းထိုင်တီႈၵူၼ်းႁိူၼ်းမၼ်းယူႇသေ ၺႃးမၢၵ်ႇတႅၵ်ႇသႂ်ႇၵၢင်တၢင်း။
ယွၼ်ႉပဵၼ်ၵူၼ်းႁဵတ်းၵိၼ်ၵၢၼ်သူၼ်ႁႆႈၼႃးလႄႈ ဢမ်ႇသိူဝ်းပွႆႇပႅတ်ႈၵႂၢႆးမၼ်းဝႆႉတီႈဝၢၼ်ႈ ဢမ်ႇၼၼ်ၼႂ်းထိူၼ်ႇပႅတ်ႈၸိူင်ႉၼၼ်။ မၼ်းၸၢႆးၸင်ႇၵႂႃႇႁႃၵႂၢႆးမၼ်း ဢၢၼ်းဢဝ်မႃးတီႈဝႆႉၸွမ်းတီႈၶဝ်မႃးသွၼ်ႈယူႇသဝ်းဝႆႉ ႁႂ်ႈလႆႈမီးၸမ်ႁူၸမ်တႃ။
“လုၵ်ႈလၢၼ်ၵူၼ်းႁိူၼ်းလုင်း တႄႉဢွၼ်ၵၼ်ပၢႆႈၵႂႃႇထိုင်ဝႆႉတီႈ ဝၢၼ်ႈႁၢႆးၶမ်းၼၼ်ႉမူတ်းယဝ်ႉ။ လုင်းတႄႉဝႃႈ တေဢဝ်ၵႂၢႆးသေမႃးၸွမ်းတၢင်းလင်ၼႆၵႂႃႈ။ တီႈဝၢၼ်ႈႁဝ်းၵေႃႈ သဵင်ၵွင်ႈသဵင်မၢၵ်ႇ မေႃးယူႇဢမ်ႇထၢတ်ႇ၊ ၽႂ်ၵေႃႈဢမ်ႇႁတ်းယူႇယဝ်ႉ ”- လုင်းလႃႉၽေႇလၢတ်ႈၼေ လူၺ်ႈၸႂ်ဢမ်ႇလီလူင်လၢင်။
လုင်းလႃႉၽေႇ ဢၢၼ်းဢဝ်ၵႂၢႆးမၼ်းသေ တေၵႂႃႇၸူးတီႈၵူၼ်းႁိူၼ်းမၼ်းယူႇသဝ်းၼၼ်ႉ ၼႆသေ မီးတၢင်းသိူဝ်းၸႂ်လူင်မႃး ၊ ဢမ်ႇထၢင်ႇဢမ်ႇမုင်ႈမွင်းသေ ၵိုင်ႉၵၢင်ႉမႃးယဵပ်ႇၺႃးမၢၵ်ႇၾင်လိၼ်တႅၵ်ႇသႂ်ႇ ပဵၼ်ဢၼ်လီတူၵ်းၸႂ်လူင်လၢင်။ လႆႈဝႃႈ မၼ်းၸၢႆးလွတ်ႈတၢင်းတၢႆမႃး လူၺ်ႈၸၢၵ်ႇမၢၵ်ႇသဵၼ်ၽူင်ႉသႂ်ႇ သမ်ႉပေႃးတဵမ်တူဝ်။
“ၽိူဝ်ႇလုင်းႁူႉဝႃႈ ယဵပ်ႇၺႃးမၢၵ်ႇၾင်လိၼ်ယဝ်ႉၼႆၵေႃႈ ၸႂ်ၼႆႉသမ်ႉပေႃးသၼ်ႇဝႆ တူၵ်းၸႂ်ၵႂႃႇမူတ်း။ “ပေႃးၵဝ်ယုၵ်ႉတိၼ်ၵဝ်ၵေႃႈ ၵဝ်တေတၢႆဢိူဝ်ႈၼႆႉ” -ၼႆ ၽိူဝ်ႇဝူၼ်ႉလႆႈၸိူင်ႉၼၼ် ၶိုၼ်းဝူၼ်ႉ ထႅင်ႈ ဝႃႈ “ၵဝ်တၢႆတႄႉဢမ်ႇလႆႈ။ ၵဝ်တိုၼ်းတေလႆႈလွတ်ႈ”- ၼႆဢိူဝ်ႈ ” – မၼ်းၸၢႆးၶိုၼ်းၶႆႈၼေ လွင်ႈမၼ်း တူၵ်းၸႂ် ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇပွႆႇသတိလွတ်ႈ ၽွင်းယဵပ်ႇၺႃးမၢၵ်ႇၼၼ်ႉ။
ၽွင်းမၼ်းယဵပ်ႇၺႃးမၢၵ်ႇၼၼ်ႉ မၼ်းတၼ်းႁွင်ႉႁႃ ယွၼ်းတၢင်းၸွႆႈထႅမ်တူၺ်းယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ သမ်ႉပဵၼ်ၼႂ်းထိူၼ်ႇ ဢမ်ႇမီးၽႂ်တုမ်ႉတွပ်ႇမႃးသင်ၶိုၼ်း- မၼ်းၸၢႆးၶႆႈၼေၼင်ႇၼႆ။
“လုင်းႁွင်ႉ ယွၼ်းတၢင်းၸွႆႈထႅမ်တူၺ်းယူႇၼႃ။ ဢမ်ႇငိၼ်းသဵင်တွပ်ႇၶိုၼ်း။ လုင်းၵေႃႈ ႁႃတူၺ်းမၢၵ်ႇႁိၼ်ႁႃ ပုတ်းမႆႉႁႃႉ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈဢမ်ႇမီး ႁိမ်းႁွမ်းၼၼ်ႉ။ ဢၢၼ်းဢဝ်မႃးတႅၼ်းတၢင်တီႈတိၼ်သၢႆႉဢၼ်ယဵပ်ႇၺႃးၼၼ်ႉၼႆၵႂႃႈ။ လိုၼ်းသုတ်းဢမ်ႇႁၼ်သင်ၵေႃႈ- လုင်းဢဝ် ၶႃသၢႆႉၼၼ်ႉယဵပ်ႇဝႆႉမၼ်ႈမၼ်ႈ- ၶႃၶႂႃၼႆႉယၢင်ႈဢွၵ်ႇမႃးၵႆၵႆသေယဝ်ႉၵေႃႈ ပွႆႇတူဝ်ၵိင်ႈလူမ်ႉၵႂႃႇၼိူဝ်လိၼ်။ မၢၵ်ႇၵေႃႈတႅၵ်ႇ၊ တူဝ်လုင်းၵေႃႈသဵၼ်လူင်ၵႂႃႇၸွမ်းၼၼ်ႉၼႃႇ ”- လုင်းလႃႉၽေႇ ၶိုၼ်းၶႆႈၼေၶိုၼ်းၽွင်း မၢၵ်ႇတႅၵ်ႇၼၼ်ႉမၼ်းဢဝ်တူဝ်လွတ်ႈမႃးၸိူင်ႉႁိုဝ်ၼႆယူႇ။
ဝၢႆး မၢၵ်ႇတႅၵ်ႇယဝ်ႉသေလုင်းလႃႉၽေႇၵေႃႈဢမ်ႇၸၢင်ႈၶၢႆႉတီႈ၊ မၼ်းၸင်ႇတင်ႈသတိသေ ၼွၼ်းဝႆႉယဵၼ်ယဵၼ် ထူၺ်ႈၸႂ်မၢၼ်ႇမၢၼ်ႇ။ ႁိုင်မွၵ်ႈ 20 မိၼိတ်ႉၼႆႉ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈႁိမ်းၼၼ်ႉမွၵ်ႈ 4-5 ၵေႃႉၸင်ႇထိုင်မႃးတီႈမၼ်းသေ ဢဝ်တူဝ်မၼ်း ၵႂႃႇၵျွင်းမုၼ်ၸဝ်ႈဢၼ်မီး ဢမ်ႇပေႃးၸမ်ပေႃးၵႆ ႁိမ်းၼၼ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၸၢၵ်ႇမၢၵ်ႇတိူဝ်ႉသႂ်ႇ ၶႆႈလိူဝ်ႁႅင်းဝႆႉ လႄႈ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၸင်ႇဢွၼ်ၵၼ် ဢဝ်မၼ်းၵႂႃႇသူင်ႇတီႈႁွင်ႈယႃတီႈဝၢၼ်ႈ။
“ၽိူဝ်ႇၶဝ် လုၵ်ႉဢဝ်တီႈၵျွင်းမုၼ်ၸဝ်ႈသေ ဢဝ်လုင်းၵႂႃႇသူင်ႇတီႈႁွင်ႈယႃတီႈဝၢၼ်ႈယဝ်ႉ မေႃယႃၶဝ်ၵေႃႈ လၢင်ႉပၼ် ၸဵပ်း၊ သမ်းပၼ်ၶဵမ် ။ ၸႂ်ႉလုင်းၵိၼ်ယႃႈယႃသေ ယူႇဝႆႉၸိူင်ႉၼၼ် တီႈၼၼ်ႈ” လုင်းလႃႈၽေႇလၢတ်ႈၼေ ငဝ်းလၢႆးလွင်ႈမၼ်းလႆႈယူတ်းယႃတီႈဝၢၼ်ႈၼၼ်ႉၼင်ႇၼႆ။
ၸၢၵ်ႇမၢၵ်ႇ တိူဝ်ႉၶမ်ဝႆႉၸွမ်းၶႃ ၸွမ်းတိၼ် ၸွမ်းတူဝ်မၼ်းသေတႃႉ တီႈဝၢၼ်ႈၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီးမေႃယႃၽႃႇတတ်း၊ ဢမ်ႇမီးမေႃယႃလူင်လႄႈ ၸဵပ်းၵႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈၵႃႈလႆႈယိူၼ်ႉသေ ယူႇသဝ်းဝႆႉတီႈ ႁွင်ႈယႃၼၼ်ႉႁိုင်မွၵ်ႈ ဝူင်ႈပၢႆ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈသဵင်ၵွင်ႈ သဵင်မၢၵ်ႇၵေႃႈ ဢမ်ႇယဵၼ်ၵေႃႈႁင်းမၼ်း ၊ ဢမ်ႇၸၢင်ႈမႃးၸူးလုၵ်ႈယိင်းလုၵ်ႈၶူၺ်မၼ်း တီႈပၢင်သဝ်း ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးတီႈဝၢၼ်ႈႁၢႆးၶမ်း။
လုင်းလႃႉၽေႇလၢတ်ႈၼေဝႃႈ -“ ယူႇတီႈဝၢၼ်ႈႁိုင် 8 ဝၼ်းဢေႃႈ။ ၸဵပ်းဢေႃႈ ၸဵပ်းၸဵပ်းမူၺ်ႈမူၺ်ႈၵေႃႈ ယိူၼ်ႉဢေႃႈ။ ၽိူဝ်ႇဝႃႈသဵင်ၵွင်ႈသဵင်မၢၵ်ႇယဵၼ်လီလီယဝ်ႉ ၸင်ႇလႆႈဢွၵ်ႇဝၢၼ်ႈမႃး။ တၢင်းၼႆႉၵျၢမ်းဢေႃႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၶႆႈယႃၼႃႇယဝ်ႉၶႃႈလူး။ ၸဵပ်းၼႃႇယဝ်ႉၼႃႇ ၵႃႈလႆႈယိူၼ်ႉသေမႃးဢေႃႈ ”- ဝႃႈၼႆ။
ၵေႃႉပဵၼ်လုၵ်ႈၶူၺ်မၼ်း ဢဝ်ရူတ်ႉၶိူင်ႈသေ ၵႂႃႇႁပ်ႉမႃးထိုင် ပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း တီႈဝၢၼ်ႈႁၢႆးၶမ်း ယဝ်ႉၸင်ႇၸၢင်ႈၵႂႃႇ ႁူင်းယႃ ၸူးမေႃယႃ ယူတ်းယႃပၼ်။
“ၽိူဝ်ႇမၼ်းမႃးထိုင်တီႈပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးယဝ်ႉ ၸွမ်းတူဝ်ၸွမ်းၶိင်းမၼ်းပဵၼ်ၸဵပ်းၵႂႃႇမူတ်း။ ၽိူဝ်ႇထၢမ်တူၺ်းမၼ်း မၼ်းဝႃႈယဵပ်ႇၺႃးမၢၵ်ႇၼႆဝႃႇ။ ၶႃႈၵေႃႈၼႅတ်ႈသိုပ်ႇၸူး ၸုမ်းၸွႆႈထႅမ် ဢၼ်မီးတီႈၵျွၵ်ႉမႄးသေ ယွၼ်းတၢင်းၸွႆႈထႅမ်ၶဝ်မႃးဢဝ်ၵႂႃႇ” – ၼၢင်းယိင်း ၵေႃႉဢၼ်ၸွႆႈထႅမ်လုင်းလႃႉၽေႇ ႁႂ်ႈလႆႈၵႂႃႇယူတ်းယႃတူဝ်ၼၼ်ႉ လၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ။
လုင်းလႃႉၽေႇ လႆႈယူတ်းယႃ ၵိၼ်ယႃႈယႃမႃးတီႈႁွင်ႈယႃတီႈဝၢၼ်ႈၼၼ်ႉယူႇသေတႃႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၸဵပ်းမၼ်းၵေႃႈလႆႈထိုင် 9 ဝၼ်းယဝ်ႉသေ ၸၢၵ်ႇမၢၵ်ႇၵေႃႈယင်းပႆႇလႆႈၽႃႇဢွၵ်ႇ တိုၵ်ႉၶမ်ၼႂ်းၼိူဝ်ႉမၼ်းဝႆႉယူႇလႄႈ ၸင်ႇလႆႈၸွႆႈထႅမ်ႁႂ်ႈပေႃးလႆႈၶိုၼ်ႈႁူင်းယႃ ၼႆ ၼၢင်းယိင်းၼၼ်ႉသိုပ်ႇလၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ။
ၵူၺ်းၵႃႈယၢမ်းလဵဝ် တီႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄးၵေႃႈ ၵူၼ်းၸပ်းတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉသမ်ႉၼမ်၊ တီႈႁူင်းယႃၵေႃႈ ၵူၼ်းတဵမ်၊ မေႃယႃသမ်ႉဢမ်ႇတဵမ်ထူၼ်ႈ၊ ဢမ်ႇၶႂ်ႈယူႇတႂ်ႈသိုၵ်းၽွင်းငမ်းလႄႈ ဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်း CDM ဝႆႉႁင်းၽႂ်မၼ်းယဝ်ႉလႄႈ တႃႇလုင်းလႃႉၽေႇတေဢဝ်ၸၢၵ်ႇမၢၵ်ႇဢွၵ်ႇပႅတ်ႈၼၼ်ႉ ယင်းပႆႇမီးတိုဝ်ႉတၢင်း။
ၸၢၵ်ႇမၢၵ်ႇဢၼ်ယႂ်ႇဝႆႉတၢၼ်ႇတၢၼ် လႄႈ ၶမ်ဝႆႉလိုၵ်ႉတႄႉပဵၼ်တီႈ ၶႃႈလူင်မၼ်းတီႈၼိုင်ႈ၊ တီႈတႃတိၼ်တီႈၼိုင်ႈ ယင်းပႆႇလႆႈဢဝ်ဢွၵ်ႇ။ တေလႆႈဢဝ်ဢွၵ်ႇမိူဝ်ႈလႂ်ၵေႃႈ ယင်းပႆႇႁူႉလႆႈ။ ၵႃႈတေလႆႈသိုပ်ႇယိူၼ်ႉၵၼ်ႈလွင်ႈၸဵပ်းၵႅၼ်းသေ ယူႇသဝ်းဝႆႉတီႈပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း ဝႆႉထႅင်ႈယူႇ လႆႈႁူႉၸွမ်းၸုမ်းၸွႆႈထႅမ်လၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ ။
“ ၸၢၵ်ႇမၢၵ်ႇ ၶမ်ဝႆႉၼႂ်းၼိူဝ်ႉၼႂ်းတူဝ်မၼ်းလႄႈ တိုၼ်းတေလႆႈဢဝ်ဢွၵ်ႇပႅတ်ႈၶႃႈ။ ပေႃးဢမ်ႇဢဝ် ဢွၵ်ႇ တႄႉ မႅင်းတေၶဝ်ႈသေ တေပဵၼ်ယဵၼ်းဢေႃႈ။ တေမီးၼွင် တေၸဵပ်း။ တိူဝ်ႉပႃးလွတ်ႇလိူတ်ႈ မၼ်းၼႆတႄႉ မႆႈၸႂ်ႁႅင်းဢေႃႈ ” – မေႃယႃၵူၼ်းၵျွၵ်ႉမႄးၵေႃႉၼိုင်ႈၵေႃႈလၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ။
တင်ႈဢဝ် ပီ 2011 မႃး ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ၸိူဝ်းယူႇသဝ်းတူင်ႉၼိုင်ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်း ဢွၼ်ၵၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းမၢၵ်ႇမႅင်းၾင်လိၼ်မႃး။ ၵူၺ်းၵႃႈပေႃးၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈမၢၵ်ႇမႅင်းၾင်လိၼ်မႃး ဢမ်ႇမီးၽႂ်ၸုမ်းလႂ် ႁပ်ႉပုၼ်ႈၽွၼ်းၶိုၼ်းသေၵမ်း။
ၽွင်းပၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵူၼ်းမိူင်းၼၼ်ႉ ၽူႈတႅၼ်းသၽႃးႁူပ်ႉထူပ်းၵူၼ်းမိူင်းၵျွၵ်ႉမႄးသေ ဢဝ်မႃး တၢင်ႇလၢတ်ႈတုၵ်းယွၼ်းၼႂ်းပၢင်ၵုမ် ႁႂ်ႈႁၢမ်ႈသီးပၼ်လွင်ႈၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈ ၸႂ်ႉမၢၵ်ႇမႅင်းၾင်လိၼ်ၼႆႉ ၼႆယူႇ။
ၵူၺ်းၵႃႈတေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် တီႈဢၼ်ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇႁွတ်ႈထိုင်တူင်ႉၼိုင်တီႈလႂ်ၵေႃႈ မၢၵ်ႇတႄႉ တိုၵ်ႉတႅၵ်ႇတိူဝ်ႉၵူၼ်းမိူင်း မၢတ်ႇၸဵပ်းလူႉတၢႆ ယူႇတိၵ်းးတိၵ်း။ တွၼ်ႈတႃႇၸုမ်းပရႁိတ ဢၼ်ၵႂႃႇၸွႆႈထႅမ်ၵူၼ်းမၢတ်ႇၸဵပ်းလူႉတၢႆၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈမႆႈၸႂ်လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ။
ၵူၼ်းတူင်ႉၼိုင်ၼႂ်းၸုမ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း ဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး ၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ -“တႃႇၵႂႃႇဢဝ်ၵူၼ်းတိူဝ်ႉမၢတ်ႇတီႈဝၢၼ်ႈဢွၵ်ႇမႃးၼၼ်ႉၵေႃႈမၼ်းဢမ်ႇငၢႆႈၶႃႈ။ လႆႈပွင်ႇၶၢဝ်ႇထိုင်ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ။ မၢင်ဝၢၼ်ႈၼႆႉ သဵၼ်ႈတၢင်းၵႃးပႆႇထိုင်ဝၢၼ်ႈလႄႈ လႆႈပႆၶဝ်ႈမိူဝ်းႁပ်ႉမႃးဢဝ်ၵေႃႈမီး ။ မၢင်တီႈႁဝ်းၶႃႈၵႂႃႇဢဝ်ၵူၼ်းဢွၵ်ႇဝၢၼ်ႈမႃးၼၼ်ႉ ယင်းႁၼ်မႅၼ်ႈ မၢၵ်ႇမႅင်းၾင်လိၼ်ၸွမ်းၶၢင်ႈတၢင်း ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈမီး။ လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈဢမ်ႇမီး လွင်ႈလွတ်ႈၽေးၵူၼ်းဝၢၼ်ႈဢမ်ႇမီးသေဢိတ်းၶႃႈ ”- ဝႃႈၼႆ။
ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇၼႆႉ ဢၼ်မီးမၢၵ်ႇမႅင်းၾင်လိၼ်ၼမ်လိူဝ်ပိူၼ်ႈတႄႉပဵၼ် ၸႄႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး၊ သီႇပေႃႉ၊ ၼမ်ႉတူႈ၊ ၼမ်ႉသၼ်ႇ၊ ၵူတ်ႉၶၢႆလႄႈၼမ်ႉၶမ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ။
လွင်ႈၵူၼ်းမိူင်းတိူဝ်ႉမၢတ်ႇၸဵပ်းယွၼ်ႉမၢၵ်ႇၾင်လိၼ်ၼႆႉ ၼမ်ၶိုၼ်ႈမႃးၵူႈပီ ၵူႈဝၼ်း၊ တွၼ်ႈတႃႇတေယူတ်းယႃတူၺ်းလူပၼ်ၵူၼ်းမိူင်းၼႆႉသမ်ႉ ဢမ်ႇမီးၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸုမ်းလႂ် ႁပ်ႉပုၼ်ႈၽွၼ်း ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈလၢတ်ႈလူၺ်ႈၸႂ်ဢမ်ႇလီ။
“ၸဝ်ႈႁႆႈၸဝ်ႈၼႃးႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ တႃႇႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉၵူၺ်းပေႃးယၢပ်ႇ။ ပေႃးယဵပ်ႇၺႃးမၢၵ်ႇ ပေႃးတိူဝ်ႉၺႃး ၸၢၵ်ႇမၢၵ်ႇၵွင်ႈၼႆ တႃႇတေၶဝ်ႈႁူင်းယႃၽႃႇတတ်းယူတ်းယႃတူဝ်ၵူၺ်းၵေႃႈ ႁဝ်းၶႃႈဢမ်ႇမီးႁႅင်းငိုၼ်းၶႃႈ ။ ၵွပ်ႈၼႆ ၸုမ်းဢၼ်မႃးႁၢင်ႈၵၢင်မၢၵ်ႇၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇလီႁပ်ႉပုၼ်ႈၽွၼ်းယူတ်းယႃပၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၶိုၼ်းၶႃႈဢေႃႈ ” ဢူးလႃႉၽေႇ လၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ။
ယၢမ်းလဵဝ် ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈငဝ်းလၢႆးၵၢၼ်မိူင်း ၊ ငဝ်းလၢႆးတၢင်းပဵၼ်ၵၢပ်ႈၵႃႇလ သေ ဢမ်ႇၸၢင်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်၊ ဢမ်ႇမီးငိုၼ်းၶဝ်ႈလႄႈ တႃႇလုင်းလႃႇၽေႇ တေၵႂႃႇၽႃႇတတ်းၸၢၵ်ႇမၢၵ်ႇဢွၵ်ႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢၼ်ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇလိူဝ်ႁႅင်း။
ပေႃးၾူၼ်တူၵ်း ႁွႆးၸဵပ်းတီႈဢၼ်ၸၢၵ်ႇမၢၵ်ႇၶမ်ဝႆႉၼႂ်းတူဝ်ၶိင်းမၼ်းၵေႃႈ ၸဵပ်းမူၺ်ႈမႃး၊ ၽွင်းမိူဝ်ႈတူင်ႉၼိုင်ၵႂႃႇမႃး ပေႃးၵႂႃႇတုမ်ႉသႂ်ႇတိူဝ်ႉသႂ်ႇမႅၼ်ႈၸိုင် ၸဵပ်းၶိုၼ်ႈမႃးမိူဝ်ႈလႂ်ၵေႃႈ လုင်းလႃႉၽေႇၵေႃႉၼိုင်ႈ ၶိုၼ်းငိၼ်းၼႂ်းႁူမၼ်းသဵင် “ ဢိုင်း” ၼႆသေ ၶိုၼ်းၶုၵ်းၶူၼ်ႉႁၼ်မႅၼ်ႈၼႂ်းတႃမၼ်း ၸွမ်းတူဝ်မၼ်းပဵၼ်လိူတ်ႈပဵၼ်ယၢင် ၼႂ်းၸႂ်လႄႈၶႂၼ်မၼ်းသမ်ႉပေႃးယုပ်းၽၢၼ်ႈၵႂႃႇၶိုၼ်းၵမ်းလႂ်ၵမ်းၼၼ်ႉလႄႈ လုင်းလႃႉၽေႇ လွတ်ႈတၢႆမႃးသေတႃႉ ၸွမ်းတူဝ်ၸွမ်းၶိင်းမၼ်းတႄႉ တိုၵ်ႉမီးႁွႆးၸၢၵ်ႇမၢၵ်ႇ ဢၼ်ၶမ်ဝႆႉပေႃးသႅမ်းၵႂႃႇမူတ်းၼႆ တိုၼ်းလႅၼ်ၽႂ်ဢမ်ႇလႆႈသေဢိတ်း ။
