တပ်ႉမတေႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းဢႃႇၼႃႇ ၽွၼ်းလီ ၽွၼ်းၸႃႉ တေမီးသင်

ဝူင်ႈပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈ ဢုပ်ႇလၢတ်ႈၵၼ်ဝႃႈ ၸွင်ႇတပ်ႉမတေႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တေယိုတ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းႁိုဝ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ထတ်းသၢင်ပၢႆးၼႄၵၼ်မႃး ပွတ်းဢွၼ်ႇတွၼ်ႈၼိုင်ႈယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈလဵဝ် တႃႇတေယိုတ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ “ႁဝ်းတပ်ႉမတေႃႇၼႆႉ တိုၼ်းမီးသုၼ်ႇဢိူဝ်ႈ” ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ယူႇ တီႈ ၸွမ်ပွင်ၵၢၼ်သိုၵ်းတပ်ႉမတေႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ် မိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇၵေႃႈ လၢတ်ႈဢွၵ်ႇမႃးယဝ်ႉ။

ပေႃးၸိူင်ႉၼၼ်မႃး သင် ၸိူဝ်ႉယိုတ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်း ၽွၼ်းလီမၼ်းတေမီးသင်၊ ၽွၼ်းၸႃႉမၼ်းတေမီးသင် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈ ယွၼ်းတေႃႉတၢႆႇၶႆႈၼႄပၼ်ထႅင်ႈ ႁႂ်ႈလႆႈပဵၼ်ပွတ်းတွၼ်ႈသွင်။

ၵၢၼ်ဢၼ်ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ NLD လႄႈ တပ်ႉမတေႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၶဵင်ႈၶႅင်ၵၢၼ်မႃးၼႆႉ ပိူင်ပဵၼ် ဢၼ်မႃးၽုတ်းၸႅင်ႈ ပၼ်ၼႆႉတႄႉ မၼ်းပဵၼ်လွင်ႈၽွၼ်းၵၢၼ်ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈလႄႈ သဵၼ်ႈသၢႆမၢႆၽူႈပၼ်သဵင်။ ၶဝ်ဝႃႈ သဵၼ်ႈသၢႆမၢႆၽူႈပၼ် သဵင်ၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇတႅတ်ႈတေႃး။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၽွၼ်းၵၢၼ်ဢၼ်ဢွၵ်ႇမႃးလူၺ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်းပၼ်သဵင်ၼၼ်ႉ မၼ်းဢမ်ႇ တႅတ်ႈတေႃး ဝႃႈၼၼ်သေယဝ်ႉ။

မၢပ်ႇၼႄးတီႈ UEC ၶွမ်ႊမသျိၼ်ႊၵမ်ၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ႁႂ်ႈလႆႈၸႅင်ႈၼႄ၊ ႁႂ်ႈလႆႈမႃးပိုတ်ႇပၢၵ်ႈၼႄပၼ် ဢၼ် ၸိုဝ်ႈဢၼ်ၸႅတ်ႈမၼ်းသေယဝ်ႉ ႁႂ်ႈလႆႈမႃးၵႄႈလိတ်ႈၵၼ်။ ၵူၺ်းၵႃႈ ယူႇၾၢႆႇတပ်ႉမတေႃႇ တုၵ်းယွၼ်းပဵၼ်လၢႆသိပ်းၵမ်း ၵေႃႈ ၾၢႆႇ UEC ၼႆႉ ဢမ်ႇတူင်ႉဢမ်ႇတၵ်ႉသေယဝ်ႉ မိူၼ်တၢင်းဝႃႈဢမ်ႇတိူဝ်ႉၼိူဝ်ႉသေ ဢမ်ႇၼပ်ႉ သွၼ်ႇပိူဝ်ႈတႃႇၵႄႈ လိတ်ႈ၊ ဢမ်ႇဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းပိူဝ်ႈတႃႇၵႄႈလိတ်ႈ။

ပေႃးမႃးတူၺ်း ယူႇၾၢႆႇတပ်ႉမတေႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵေႃႈ လႆႈလတ်းၽၢၼ်ႇမႃးပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈၼႆႉ မီးသွင်ၸုပ်ႈယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၸုပ်ႈ ဢွၼ်တၢင်း မိူဝ်ႈပၢၼ်ၶွမ်ႊမသျိၼ်ႊၵမ်ၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈ ဢူးတိၼ်ႇဢူးဢွၼ်ႁူဝ်ၼၼ်ႉ မၼ်းမီး လွင်ႈပိုတ်ႇပၢင်ႇၸႅင်ႈ လႅင်းလိူဝ်ၼႆႉမႃး မိူဝ်ႈပီ 2015 ၼၼ်ႉ။

ယၢမ်းၼၼ်ႉ ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈၶဝ် မၼ်းမီးလွင်ႈပိုတ်ႇပၢၵ်ႇၸႅင်ႈလႅင်း ၸိူင်ႉၼင်ႇႁိုဝ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တီႈၸုမ်းတေမႃးလဵပ်ႈ ႁဵၼ်းၼၼ်ႉ ယူႇတီႈမိူင်းၼွၵ်ႈၵူႈမိူင်းမိူင်းသေ ပွႆႇမႃးၸုမ်းလဵပ်ႈႁဵၼ်း 15 ၸုမ်း။ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈ ပႃးတင်းလုမ်းၽွင်းတၢင် 32 မိူင်း ပေႃးၼပ်ႉႁူဝ်ၵူၼ်း တေမီး 1,153 ၵေႃႉ မႃးလဵပ်ႈႁဵၼ်းၵႂႃႇ။

ၵမ်းၼႆႉ ယူႇတီႈၼႂ်းမိူင်းသေ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈပႃးတင်း ၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းၵၢၼ်မိူင်းၶဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မႃးပႂ်ႉ ပႃးလူလွမ်တူၺ်းပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ပီ 2015 ၼၼ်ႉ မီး 11,370 ၵေႃႉ။

ၽိူဝ်ႇထိုင်မႃး ပီ 2020 ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ဢၼ်ယဝ်ႉၵႂႃႇၼႆႉတႄႉ ၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈမီးလွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းထၢင်ႇႁၢင်ႈသေ ယဝ်ႉ ၸိူဝ်းဢၼ်တီႈယူႇတၢင်းမိူင်းၼွၵ်ႈ ၵူႈမိူင်းမိူင်းၵေႃႈ ဢမ်ႇမီးသုၼ်ႇတႃႇတေမႃးလဵပ်ႈႁဵၼ်း။ ၼႆႉတႄႉ မၼ်းတေပဵၼ် ယွၼ်ႉတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ၼႆၵေႃႈ ၸၢင်ႈဝႃႈလႆႈ။

ၵူၺ်းၵႃႈ လၢတ်ႈလႆႈၼႄႉၼွၼ်းဢၼ်ၼိုင်ႈတႄႉ ၶွမ်ႊမသျိၼ်းၵမ်ၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈ ဢၼ်ဢူးလႃႉတဵင်းဢွၼ်ႁူဝ် ၼႂ်းပီ 2020 ၼႆႉ ယူႇတီႈပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းၶဝ် တူၵ်ႇလၢတ်ႈ ၸိူင်ႉၼင်ႇႁိုဝ် တုၵ်းယွၼ်းၸိူင်ႉၼင်ႇႁိုဝ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇဢဝ်ၶဝ်ႈႁူ ၶဝ်ႈၸႂ် သေယဝ်ႉ။ ယူႇၾၢႆႇလဵဝ် တၢင်းၼိူဝ်သေ ႁဵတ်းႁွတ်းၵႂႃႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉတႄႉ တိုၼ်းၼႄႉၼွၼ်းယဝ်ႉ။

ဢိင်ၼိူဝ်ၼၼ်ႉသေ ယူႇတီႈတပ်ႉမတေႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵေႃႈ ၸင်ႇတၵ်ႉဝႃႈ ၽွၼ်းၵၢၼ်ဢၼ်လႆႈမႃးၼႂ်းပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ 2020 ၼႆႉ ၶဝ်ငမ်းငဝ်း ပွင်ႇဝႃႈ ႁႂ်ႈမႃးၵႄႈလိတ်ႈပၼ်။ ၽိူဝ်ႇဝႃႈ ဢမ်ႇၵႄႈလိတ်ႈမႃး ၵမ်းၼႆႉ ယူႇၾၢႆႇတပ်ႉမတေႃႇ သိုၵ်း မၢၼ်ႈၼႆႉ ပိူင်းၼႄမႃး ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း 2008 မတ်ႉတႃ 6 ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈပႃးတင်း မတ်ႉမႃ 20 (င) လႄႈ (စ)။

ပိူင်းၼႄမႃး ဢၼ်ၼႆႉတႄႉ မၼ်းပဵၼ်သင်လႃႇၼႆ ၸွမ်းၼင်ႇမတ်ႉတႃ 6 မၼ်းလၢတ်ႈဝႆႉၸိူင်ႉႁိုဝ်ၼႆ တီႈၼႃႈၵၢၼ်မိူင်း ၶွင်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ တပ်ႉမတေႃႇၼႆႉ ပဵၼ်ၽူႈတေလႆႈဢွၼ်ႁူဝ်မၼ်းၵမ်းသိုဝ်ႈ တႅမ်ႈပိူင်းဝႆႉၸိူင်ႉ ၼၼ်။ ပွင်ႇဝႃႈ ၵၢၼ်မိူင်းတင်းသဵင်ႈၼႆႉ ယူႇတီႈတပ်ႉမတေႃႇၵူၺ်းတေလႆႈဢွၼ်ႁူဝ် တႅမ်ႈဝႆႉၸိူင်ႉၼၼ်။

ၵမ်းၼႆႉ မႃးတူၺ်းမတ်ႉတႃ 20 တီႈ (င) လႄႈ (စ) ၼၼ်ႉသမ်ႉဝႃႈ ဢၼ်ဝႃႈပုၼ်ႈၽွၼ်းလူင် သၢမ်ယိူင်ႈ ဢၼ်ဝႃႈၼင်ႇႁိုဝ် မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်တေဢမ်ႇပၢင်း၊ လွင်ႈၶွတ်ႇလိူတ်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းတေဢမ်ႇပၢင်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။ တီႈ(စ) ၼၼ်ႉသမ်ႉ ၼႄဝႆႉဝႃႈ ပိူင် ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း 2008 ၼႆႉ ယူႇတီႈတပ်ႉမတေႃႇမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း ၼၵ်းၼႃသုတ်း ပိူဝ်ႈတႃႇတေၵႅတ်ႇၶႄ ႁႄႉၵင်ႈဝႃႈဝႆႉၸိူင်ႉ ၼၼ်။

ၸွမ်းၼင်ႇမတ်ႉတႃ 6 လႄႈ မတ်ႉတႃ 20 ဢၼ်ၼႆႉသေ ယူႇတီႈတပ်ႉမတေႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ တေလႆႈတူၺ်းထိုင်တီႈၵၢၼ် မိူင်း ဢၼ်ယူႇတီႈပႃႇတီႇ NLD ၊ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ NLD ဢမ်ႇႁဵတ်းၸွမ်းၾိင်ႈမိူင်းၼၼ်ႉသေယဝ်ႉ ၶဝ်ၸၢင်ႈလႆႈယိပ်းၶိုၼ်း ဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းယူႇ ၶဝ်ၼႄၾႆးၶဵဝ်မႃးၸိူင်ႉၼၼ်။

ၵမ်းလိုၼ်းမႃး ၶိုၼ်းမႃးၼႄဝႃႈ တီႈမတ်ႉတႃ 40 သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈၾိင်ႈမိူင်းႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ မီးမႃးငဝ်းလၢႆးၶိုၵ်ႉၶၵ်ႉ ဢၼ်ၸမ်ပဵၼ် ၸမ်လူႉၼၼ်ႉၼႆၸိုင် ယူႇတီႈတပ်ႉမတေႃႇ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ မီးဢႃႇၼႃႇ မီးသုၼ်ႇပိူဝ်ႈတႃႇတေယိုတ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈ မိူင်း ၼႄဝႆႉဢၼ်ၼၼ်ႉ။

ၵမ်းၼႆႉ ယူႇၾၢႆႇ NLD ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈပႃးတင်းၸိူဝ်းဢၼ်ၵူၼ်းလဵပ်ႈႁဵၼ်းၵၢၼ်မိူင်းၶဝ်ၵမ်းသိုဝ်ႈ ၶိုၼ်းဝႃႈ တီႈမတ်ႉတႃ 417 ၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းၼႄဝႆႉဝႃႈ ပႅၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ တပ်ႉမတေႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ၶႂ်ႈသိမ်းဢႃႇၼႃႇတၢၼ်ႇလႂ်ၵေႃႈယဝ်ႉ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ၸွမ် ၸိုင်ႈမိူင်းၼႆႉ ဢမ်ႇၽွမ်ႉၸွမ်းၼႆၸိုင် ယူႇတီႈၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်းႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ ဝၢၼ်ႈမိူင်းၼႆႉ ဢမ်ႇထိုင်တီႈငဝ်းလၢႆးၶိုၵ်ႉၶၵ်ႉ မၼ်းဢမ်ႇပေႃးလမ်ႇလွင်ႈ ပေႃးဝႃႈၼၼ်ၸိုင် ဢမ်ႇၽွမ်ႉၸွမ်း တႃႇတေယိုတ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇၼႆႉ ၶဝ်ဢမ်ႇမီးသုၼ်ႇ။

ၽိူဝ်ႇဝႃႈ ၾၢႆႇၼႆႉတွပ်ႇၸိူင်ႉၼၼ် ယူႇၾၢႆႇတပ်ႉမတေႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈသမ်ႉ ၶိုၼ်းတွပ်ႇဝႃႈၸိူင်ႉႁိုဝ်ၼႆ ၼႂ်းပိုင်ငဝ်ႈပိူင်းမိူင်း 2008 ၵၼ် 1 ဢၼ်ပႃးမတ်ႉတႃ 6 လႄႈ မတ်ႉတႃ 20 ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မၼ်းသုမ်ႇငုမ်းလႆႈမတ်ႉတႃ တင်းသဵင်ႈ ဢၼ်ပႃးၸွမ်း ၵၼ် 2-3 တေႃႇထိုင် 11 ၼၼ်ႉဢိူဝ်ႈ ပွင်ႇဝႃႈ ၵၼ် 1 ၼႆႉ လမ်ႇလွင်ႈသုတ်း ၶိုၼ်းလၢတ်ႈၸိူင်ႉၼၼ်။

ၵၼ် 1 ၼႆႉ သုမ်ႇငုမ်းလႆႈၵၢၼ်ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ပွင်ႇဝႃႈ ဢၼ်ၶဝ်မီးသုၼ်ႇဢွၼ်ႁူဝ် ၵၢၼ်မိူင်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၼၼ်ႉ တိုၼ်းၼႄႉ ၼွၼ်းယဝ်ႉၶဝ်ၶႂ်ႈပိူင်းၼႄဢၼ်ၼၼ်ႉ။

ၸင်ႇဝႃႈ မိူဝ်ႈဝႃး – မိူဝ်ႈသိုၼ်းၼႆႉ ယူႇတီႈၸွမ်ပွင်ၵၢၼ်သိုၵ်းမိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇၸင်ႇၶိုၼ်းလၢတ်ႈဝႃႈ ၶဝ်တေဢမ်ႇမီးသိမ်း ဢႃႇၼႃႇ ၵူၺ်းၵႃႈ တေႁဵတ်းၸွမ်းၶၵ်ႉၵၢၼ်မၼ်းသေယဝ်ႉ ၵမ်းလိုၼ်းမႃးၸွမ်းၼင်ႇ ၼႂ်းပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း 2008 တၵ်းမီး ဝႆႉၼၼ်ႉ ၶဝ်တေထိင်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇၵႂႃႇယူႇ မၼ်းပဵၼ်ၵႂၢမ်းၶေႃႈလဵဝ်ၵူၺ်း။

ပေႃးၼႆ ယူႇတီႈႁဝ်းၶႃႈၵူၼ်းမိူင်းၽၵ်းၵႃႇသမ်ႉ တေလႆႈဝူၼ်ႉၸိူင်ႉႁိုဝ် ပေႃးဝႃႈတပ်ႉမတေႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ တေသိမ်းဢႃႇ ၼႃႇယဝ်ႉၼႆၸိုင် ဝၢၼ်ႈမိူင်းတေပဵၼ်သင်မႃး တီႈလူႉသုမ်းသင်မႃး ႁဝ်းၶႃႈတေလႆႈဝူၼ်ႉၸွမ်းဢၼ်ၼၼ်ႉ။

ပေႃးဝႃႈ ယူႇတီႈတပ်ႉမတေႃႇၼႆႉ ယိုတ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇယဝ်ႉ ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၵႂႃႇငူပ်ႉငီႈမၼ်းသေ လႄႈ ပွႆႇႁႂ်ႈယိုတ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇၵႂႃႇယဝ်ႉၼႆ ႁဝ်းတေသုမ်းသင်လႃႇၼႆ –

1. ၶၵ်ႉၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ် ဢၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈမႃးၶၢဝ်းတၢင်း 9 ပီၼၼ်ႉ တေလူႉယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈ ၶၵ်ႉၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ်ၼႆႉ လူႉယဝ်ႉၼႆ ပိူဝ်ႈတႃႇတေမူၼ်ႉမႄးပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်းသေ ယိူင်းၸူးႁႂ်ႈပဵၼ်မႃး မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်ႊၻရႄႊဢၼ် ဝႃႈၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီးတင်းမုင်ႈမွင်းယဝ်ႉ။
2. ပေႃးပဵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်မႃးယဝ်ႉ သိုၵ်းၵၢၼ်မိူင်း ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ (ပြည်သွင်းစစ်) ၼၼ်ႉ တေၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈမႃးၶိုၼ်း။
3. ဢၼ်ယူႇတီႈၵူႈမိူင်းမိူင်း ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈဢိၵ်ႇလူၺ်ႈပႃးတင်း တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ပူၼ်ႉပႅၼ် သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းသေယဝ်ႉ လိုပ်ႈႁေႃႈလူဝ်ႊႁိၼ်ႊၵျႃႊၶဝ် ဢၢၼ်ႇႁူဝ်ႁဵင်သႅၼ် ၸမ်လၢၼ်ႉ လႆႈပၢႆႈၵႂႃႇ တၢင်းမိူင်းပိင်ႊၵြႃးတိတ်ႊၼၼ်ႉ လႆႈပိုတ်ႇၸႅင်ႈၵႂၢမ်းမၢပ်ႇမႂ်ၸွႆးတြႃးလႆႈၵႂႃႇတေႃႇသူႈယူႇ တီႈ ICJ လုမ်းၸၢတ်ႈ ၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉၼၼ်ႉ ၼႆၵေႃႈ ၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈလႄႈ ၾၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်းၼႆႉ ဢမ်ႇပဵၼ်ၵွၼ်ႈလဵဝ် မမ်ႈလဵဝ်သေ တေ ပဵၼ်သွင်ၵိူင်း သွင်ၾၢႆႇၵႂႃႇလႄႈ ပိူဝ်ႈတႃႇတေၵႂႃႇၵႄႈလိတ်ႈဢၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ တေပဵၼ်ၵဝ် ပဵၼ်မႂ်းမႃးၼႆ ပၼ်ႁႃ ၼႆႉတေယႂ်ႇမႃး။
4. ပၢႆးမိူင်းၼမ်ႉလိၼ်ႁိၼ်ၽႃ ဢၼ်ဝႃႈ (ပထဝီနိုင်ငံရေး) ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၼပ်ႉဢမ်ႇပဵၼ် မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ ယူႇ တီႈမိူင်းၶႄႇၼႆႉ ၶႂ်ႈႁဵတ်း BRI လုၵ်ႉတီႈမိူင်းၶႄႇသေယဝ်ႉ တမ်းဝၢင်းၽႅၼ်ၵၢၼ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၸွတ်ႇတူဝ်ႈလူၵ်ႈၵႂႃႇ ၼၼ်ႉ မၼ်းပေႃးပွင်သၢင်ႈဝႆႉယူႇ။

တီႈၼၼ်ႈ ယူႇတီႈမိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇလတ်းၽၢၼ်ႇဢမ်ႇလႆႈ ပိူဝ်ႈတႃႇ မၼ်းတေ ၶဵင်ႇတႃႉၵၼ်တင်းမိူင်းဢိၼ်ႊ တီႊယိူဝ်ႊၼၼ်ႉ။ မိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉပဵၼ် လႅၼ်ၶႅၼ်ႈမၼ်းဝႆႉ တေလႆႈၸႂ်ႉတိုဝ်းၼမ်ႉလိၼ်ႁိၼ်ၽႃ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈ ၼႆႉသေယဝ်ႉ တေႃႇသူႈတင်းမိူင်းဢိၼ်ႊတီႊယိူဝ်ႊၼႆလႄႈ ယူႇတီႈမိူင်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈယူႇသဝ်းၼႆႉ တိုၵ်ႉပဵၼ်ယူႇ တီႈလိၼ်ၶႅၼ်ႈဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈသုတ်း။

ၵူၺ်းၵႃႈ သင်ၸိူဝ်ႉ ၼႂ်းမိူင်းႁဝ်းသမ်ႉ တႅၵ်ႇယၢႆႈၵၼ်သေ ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်ႁိုဝ် ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ တင်းတပ်ႉမတေႃႇၼႆႉ ပဵၼ်ၵဝ်ပဵၼ်မႂ်းယူႇၼႆၸိုင် ၽႅၼ်ၵၢၼ်မိူင်းၶႄႇၼၼ်ႉၵေႃႈ သမ်ႉတေယူႇသုင်လိူဝ်ႁဝ်းယဝ်ႉ။ ႁဝ်းတေလႆႈယူႇတင်းတႂ်ႈမၼ်းသေ ယူႇႁင်းၵူၺ်းၼႆ တေပဵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်ၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ႁဝ်းဢမ်ႇၸၢင်ႈၶဵင်ႈၶႅင်ယဝ်ႉ ၵွပ်ႈ ပိူဝ်ႈတင်းၼႂ်းႁဝ်းဢမ်ႇၵႅၼ်ႇ။

• ၸွမ်းၼင်ႇ တၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 သေယဝ်ႉ ၵၢၼ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးဢၼ်တိုၵ်ႉတူၵ်းသုမ်းယူႇ ဢၼ်သုတ်းလူင်းယူႇ ယၢႆးယၢႆးၼၼ်ႉ ပိူဝ်ႈတႃႇတေငွၵ်ႈႁူဝ်တင်ႈၶိုၼ်ႈမႃး ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၸွမ်းလူၺ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈလႄႈ တင်းတပ်ႉ သိုၵ်း ဢမ်ႇမႅၼ်ႈႁွႆႈၵၼ်ၼႆၵေႃႈ ယိုင်ႈၶႅၼ်းတေႁၢႆႉၸႃႇမႃး ၵူၼ်းမိူင်းတေတုၵ်ႉယၢၵ်ႈ ၵိၼ်းလိူဝ်ၼၼ်ႉမႃး။
• ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်း တေပဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်မႃးၼႆ ဢၼ်ဝႃႈ တႃႇတေလႅၵ်ႈလၢႆႈၸူး ႁႂ်ႈပဵၼ်မႃး မိူင်းၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈမုင်ႈမွင်း၊ တၢင်းတႅၵ်ႈတီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ (တီမိုခရေသီ စံချိန် စံညွန်း) ယိုင်ႈၶႅၼ်းသေ တူၵ်းသုမ်းၵႂႃႇယဝ်ႉ ပၢႆးၵၢၼ်တိုၵ်းၼႆႉ တေယႂ်ႇလိူဝ်မႃးပၢႆးၵၢၼ်မိူင်း။

ၸိူဝ်းၼႆႉတႄႉ ပေႃးဝႃႈ တပ်ႉမတေႃႇယိုတ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇၵႂႃႇ ႁဝ်းၶႃႈ တေၸၢင်ႈလႆႈတေႃႇသူႈယူႇ ႁဝ်းၶႃႈ လၢမ်းႁၼ် ၸိူင်ႉၼၼ်။

ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၽွၼ်းႁၢႆႉမၼ်းလၢႆလၢႆ ၽွၼ်းလီဢမ်ႇမီးသင်ယဝ်ႉႁႃႉ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မီးယူႇသင်ၸိူဝ်ႉ ဝႃႈ တပ်ႉမတေႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇတႄႉယဝ်ႉၼႆၸိုင် မၼ်းတေမိူၼ်မိူဝ်ႈ 1958, 1962 လႄႈ 1988 ယူႇ တီႈတပ်ႉမတေႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈလမ်တၼ်သေ ယိုတ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်း ပဵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်လႄႈၼႆ။

ပေႃးဝႃႈ မၼ်းယိုတ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းယဝ်ႉၵေႃႈ ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း 2008 ၼႆႉ မၼ်းလူႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈ 1962 ၼေႇ ဝိၼ်း ယိုတ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းၵေႃႈ ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း 1847 ၼၼ်ႉလူႉၵႂႃႇ။ ၽႅဝ်မႃး မိူဝ်ႈ 1988 တပ်ႉမၢၼ်ႈယိုတ်း သိမ်းဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းယဝ်ႉၵေႃႈ ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်ႈမိူင်း 1974 ၼၼ်ႉၵေႃႈ လူႉၵႂႃႇ။ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၵေႃႈ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ တပ်ႉမ တေႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈဢၼ်မိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇ ဢွၼ်ႁူဝ်ၼၼ်ႉ ယိုတ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းၼႆၸိုင် ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း 2008 ၼၼ်ႉ လူႉယဝ်ႉ။

ပေႃးဝႃႈ ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း 2008 ၼၼ်ႉ လူႉယဝ်ႉၼႆၵေႃႈ တေမီးသင်လႃႇ ထႅင်ႈၵမ်းၼႃႈမႃးႁဝ်းၶႃႈ တေလႆႈတႅမ်ႈပိူင် ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းဢၼ်မႂ်ႇထႅင်ႈ။ ပေႃးဝႃႈ မီးသုၼ်ႇၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းဢၼ်မႂ်ႇယဝ်ႉၼႆ ပွင်ႇဝႃႈ ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈ ၶႂ်ႈ လႆႈၶႂ်ႈပဵၼ် ဢၼ်ႁဝ်းမၢင်ႇၵိူဝ်းယိုၼ်းၸူးမႃးဝႃႈ ႁႂ်ႈလႆႈပဵၼ်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်ႊၻႊရႄႊၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇၼၼ်ႉ မီးတၢင်း မုင်ႈမွင်ႈပိူဝ်ႈတႃႇတေႁူမ်ႈၵၼ်ၶဵၼ်ႈတႅမ်ႈယဝ်ႉ။

ၵူၺ်းၵႃႈ မိူဝ်ႈယၢမ်းၼင်ႇၼၼ် ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆး၊ ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်း ၼႂ်းမိူင်းတႆး ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈ ၵၢင်ႇၼႂ်းတႆးလႄႈ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၼႂ်းမိူင်းတႆး ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈၵူႈၶိူဝ်းၶိူဝ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၸွင်ႇပႃႈၽႂ်တူဝ်ႈတၼ်း ဢၼ် ၼႆႉတေပဵၼ်မႃးၶေႃႈထၢမ်။

ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း တႃႉမိူင်းတႆး ဢၼ်ၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ယူႇၸွမ်းၼႂ်းမိူင်းတႆးတင်းသဵင်ႈ တေႁူမ်ႈၵၼ် ႁပ်ႉႁွင်းလႆႈၼၼ်ႉ ၸွင်ႇႁဝ်းၶႃႈ ပႃႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းတူဝ်ႈတၼ်းဝႆႉယဝ်ႉႁိုဝ် ၼႆႉပဵၼ်ၶေႃႈထီႉၼိုင်ႈ။

ၶေႃႈထီႉသွင် တပ်ႉသိုၵ်းတႆးဢၼ်မီးယူႇ 2 မူႇ 3 ၸုမ်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၸွင်ႇပဵၼ်ၶေႃႈလဵဝ် သဵင်လဵဝ် ႁွႆႈလဵဝ်ၵၼ်ဝႆႉယဝ်ႉ ႁိုဝ် ပိူဝ်ႈတႃႇတေ ၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈဢဝ် ပုၼ်ႈၽွၼ်းႁူမ်ႇလူမ်ႈမိူင်းတႆးၼၼ်ႉ။ ၸွင်ႇတပ်ႉသိုၵ်းတႆးႁဝ်းၶႃႈ တပ်ႉသိုၵ်း ဢၼ်မီးၼႂ်းမိူင်းတႆးႁဝ်းၶႃႈ ပဵၼ်ၶေႃႈ လဵဝ် သဵင်လဵဝ်ၵၼ်သေ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းတူဝ်ႈတၼ်းဝႆႉယဝ်ႉႁိုဝ်။

ၶေႃႈထီႉသၢမ် ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းတႆးလႄႈ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်း ၼႂ်းမိူင်းတႆး ၸိူဝ်းၼႆႉ ၸွင်ႇမီးၽႅၼ်ၵၢၼ် ဢၼ်ႁၢင်ႈ ႁႅၼ်းၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈဝႆႉပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း ၶွင်မိူင်းတႆးၼႆႉ တူဝ်ႈတၼ်းယဝ်ႉႁိုဝ် ဢၼ်ဝႃႈမႃးၸိူဝ်းၼႆႉ တေပဵၼ်မႃးၶေႃႈထၢမ် ယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈၼၼ်ႉမႃး ပေႃးႁဝ်းၶႃႈလႅတ်းသႅဝ်း ၾႆးၾၢႆလႆႈၵႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈ ႁဝ်းၶႃႈ တေတိူဝ်းမီးသုၼ်ႇသေ ႁဝ်းၶႃႈ ထိူင်းထိုဝ်ႉ ၼူၵ်ႇၼိုၵ်းၵႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈ ႁဝ်းၶႃႈသမ်ႉ တေသုမ်းသုၼ်ႇၵႂႃႇ ၼမ်လိူဝ်ၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈ ထတ်းႁၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇၼၼ်။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼၼ်လႄႈ ယူႇတီႈတပ်ႉမတေႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တေသိမ်းဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တေလႆႈႁဵတ်း ႁိုဝ် တႃႇတေပဵၼ်လႆႈတႄႉ ဢမ်ႇပေႃးမီး။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇပဵၼ်မႃးဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇၼႄႉၼွၼ်း သင်ၸိူဝ်ႉ ပဵၼ်မႃးၽွၼ်းလီလႄႈ ၽွၼ်းၸႃႉ ဢၼ်လၢႆၼမ် ဢၼ်လၢႆဢေႇ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉတႄႉ ႁဝ်းၶႃႈ တေလႆႈၼပ်ႉသွၼ်ႇ ပႃး ဢိင်ၼိူဝ်ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းတူဝ်ႈတၼ်းဝႆႉၸိူင်ႉႁိုဝ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉသေ ၸင်ႇတေၸၢင်ႈလၢတ်ႈၵၼ်ၵူၺ်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ယွၼ်းတေႃႉတၢႆႇၶႆႈၼႄထတ်းသၢင်ပွၵ်ႈၼႆႉသေ ယွၼ်းၶွတ်ႈယွတ်ႈပၢႆၵႂၢမ်းဝႆႉတီႈၼႆႈၵွၼ်ႇၶႃႈ။

မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ

ႁိုၼ်း ၵႃယၢင်း

29/1/2021