ၽဝ်ထၢၼ်ႇ မူၺ်ႉပႃႇ တၢင်ႇၵႂႃႇၶၢႆမူႇၸေႊ ၺႃးသိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ ပႂ်ႉယွၼ်းငိုၼ်း

ၽွင်းၶၢဝ်းၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ် ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ၽႄႈလၢမ်းၼႆႉ ဢိင်ၼိူဝ်ဝူင်းၵၢၼ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးႁူတ်းၵႅပ်ႈႁႅင်း၊ ၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း ၵမ်ႈၽွင်ႈ လႆႈမႃးပိုင်ႈဢိင်ၵၢၼ်ၽဝ်ထၢၼ်ႇ ၵိၼ်ၸၢင်ႈတေႃႉထၢၼ်ႇ ၵႂႃႇၶၢႆတၢင်းမူႇၸႄႈ သမ်ႉၺႃးသိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ ပႂ်ႉယွၼ်းငိုၼ်းၸွမ်းတၢင်း။

ၶၢဝ်းၶူဝ်ႊဝိတ်ႉၽႄႈၶိုၼ်းႁွပ်ႈသွင်၊ ၵူၼ်းမိူင်းဢမ်ႇမီးၵၢၼ်၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵႂႃႇၵိၼ်ၸၢင်ႈၽဝ်ထၢၼ်ႇ၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈ ၵႂႃႇၵိၼ်ၸၢင်ႈတေႃႉတၢင်ႇထၢၼ်ႇ လုၵ်ႉတၢင်းၼမ်ႉၶမ်းၵႂႃႇၶၢႆ တၢင်း သၢမ်ၸဵင်ႇၶမ်း ၵျိၼ်းသၢၼ်းၵျေႃႉ သၢမ်ယႅၵ်ႈ မူႇၸႄႈ – ၵိဝ်ႇၵူတ်ႉ(ပၢင်သၢႆး)။ ၵႃးတၢင်ႇထၢၼ်ႇ လတ်းၵူင်ဝဵင်း ယၢမ်းၵၢင်ၶမ်ႈ ၵၢင်ၶိုၼ်း ၵူႈၶိုၼ်း၊ ႁူဝ်လိူၼ်ၼႆႉ သိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ ပႂ်ႉယွၼ်းငိုၼ်း ၵႃးတၢင်ႇထၢၼ်ႇ ၼိုင်ႈလမ်း 3 မိုၼ်ႇ တေႃႇ 5 မိုၼ်ႇပျႃး၊ ဢၼ်ၺႃးတီႉၺွပ်းၵၵ်းတူဝ် ဢဝ်ၵႃးဝႆႉ တင်းပိုၵ်းၵေႃႈမီး။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ၵူၼ်းၼမ်ႉၶမ်း ၵေႃႉၼိုင်ႈ လၢတ်ႈတီႈ ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ- “ၵၢၼ်ၽဝ်ထၢၼ်ႇ တီႈၸႄႈဝဵင်း ၼမ်ႉၶမ်းၼႆႉ ၽဝ်မႃးၶၢဝ်းတၢင်းႁူဝ်သိပ်းပီမၼ်းယဝ်ႉ။ သထေးၶႄႇၶဝ် တိုၵ်ႉၵိုတ်းၵႂႃႇ ယွၼ်ႉပိၵ်ႉလႅၼ် လိၼ် ၶၢဝ်းၶူဝ်ႊဝိတ်ႉၽႄႈ 4-5 လိူၼ်မႃးၼႆႉၵူၺ်း။ ၽွင်းၼၼ်ႉၵေႃႈတေႃႉတင်းၶမ်ႈ တင်းၶိုၼ်းၽႂ် ဢမ်ႇ ၸၢင်ႈဝႃႈသင်။ တေႃႈလဵဝ် ၵူၼ်းၽၢၼ်မႃးႁဵတ်း သမ်ႉတီႉ သမ်ႉၺွပ်းၼၼ်ႉၼႃႇ” – ဝႃႈၼႆ။

မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈၶႄႇၶဝ်မႃးတေႃႉဢဝ်ထၢၼ်ႇ ပဵၼ်ၵႃးလူင် ဢဝ်ၵႃး ထရီႊၵရၢဝ်ႊ ဢၼ်တေႃႉတၢင်ႇလႆႈ 20-30 တၼ်ႊ – တေႃႉ လတ်းၵူင်ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း ၼိုင်ႈၶိုၼ်း ဢမ်ႇယွမ်း 50 လမ်း။ တေႃႈလဵဝ်တႄႉ ဢၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်း မၢၼ်ႈ တင်း ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတဢၢင်း(လွႆ) ႁဵတ်းၵိၼ်ၵၢၼ်ထၢၼ်ႇၼႆႉ ၵမ်ႈၽွင်ႈ ၵိၼ်ၸၢင်ႈၽဝ်၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵိၼ် ၸၢင်ႈတၢင်ႇ။ ဢဝ်ၵႃး တၢႆႊၼႃႇ၊ ၵႃးၵႅၼ်ႊတႃႇ Canter ( ယႂ်ႇလိူဝ်တၢႆႊၼႃႇဢိတ်းဢိတ်း) သေတေႃႉ။ ၶၢဝ်းၶူဝ်ႊ ဝိတ်ႉၼႆႉ တေႃႉတၢင်ႇ ၶၢမ်ႈၼမ်းမၢဝ်း ၶဝ်ႈၶၢႆမိူင်းၶႄႇ ဢမ်ႇလႆႈၵမ်းသိုဝ်ႈလႄႈ လႆႈတေႃႉၵႂႃႇသူင်ႇ တၢင်း ၵျိင်းသၢၼ်းၵျေႃႉ မူႇၸေႊ ၊ တၢင်းၽႄၵႂႃႇ ပၢင်ႇသၢႆး။

 “ၶၢဝ်းၶူဝ်ႊဝိတ်ႉၼႆႉ ၵႃးလူင်ဢမ်ႇၵႂႃႇလႆႈလႄႈ ၸိူဝ်းမီးၵႃးမီးထူဝ်ႈဢွၼ်ႇၶဝ် တေႃႉၶၢမ်ႈၼမ်ႉၶမ်းၵႂႃႇ တႄႇၵၢင်ၼႂ်တေႃႇဝၼ်းၶမ်ႈ၊ ၶဝ်ဢဝ်ၵႂႃႇၶၢႆပွတ်း (ပၢင်ႇသၢႆး) ၵျိင်းသၢၼ်းၵျေႃႉ။ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ပေႃးဢဝ်တႃ တူၺ်းဝႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းႁၼ်ဝႃႈႁဵတ်းၼမ်မႃး၊  ၵူၺ်းၵႃႈမၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈၶႃႈ၊ ဢၼ်တႄႉမၼ်း ပဵၼ်ဢၼ်ႁဵတ်း ဢေႇမႃးၵွၼ်ႇဢေႃႈ။ ပၢၼ်လၢဝ်းပၢၼ်းၶႄႇမႃးႁဵတ်းၼၼ်ႉ ၶႅမ်းၼမ်လိူဝ်ၼႆႉယဝ်ႉၶႃႈ” – ၼႆ ၸႆၢးယီႈ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ထၢၼ်ႇၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈ။

ၵၢၼ်ၵိၼ်ၸၢင်ႈတေႃႉတၢင်ႇထၢၼ်ႇၼႆႉ ၸဝ်ႈၵႃး ၸဝ်ႈထူဝ်ႈၶဝ် လႆႈၵႃႈၸၢင်ႈမွၵ်ႈလမ်းလႂ် 4-5 မိုၼ်ႇပျႃး တေႃႇ  5-6 မိုၼ်ႇ။  ၵၢၼ်ၵဵပ်းၶွၼ်ႇသမ်ႉ တင်ႈတႄႇတၢင်းၶဝ်ႈဝဵင်းဢွၵ်ႇဝဵင်း ၼမ်ႉၶမ်း ၵႂႃႇတေႃႇထိုင် တီႈဝၢင်းၶၢႆ (ၵျိင်းသၢၼ်းၵျေႃႉ) သၢမ်ယႅၵ်ႈ မူႇၸေႊ – ပၢင်ႇသၢႆး ၼၼ်ႉ သိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ ၶဝ်ပႂ်ႉၵဵပ်းၶွၼ်ႇ ၼိုင်ႈလမ်း 3 မိုၼ်ႇ ထိုင် 4 မိုၼ်ႇ ပျႃး။

ၵူၼ်းၼုမ်ႇၼမ်ႉၶမ်း ၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ- “ၵၢၼ်တႅပ်းမႆႉ ၽဝ်ထၢၼ်ႇၼႆႉ မၼ်းတုမ်ႉတိူဝ်ႉသိင်ႇဝႅတ်ႉ လွမ်ႉ ရႃႇသီႇဢုတုလႅၵ်ႈလၢႆႈ၊ မီးၵၢၼ်တႅပ်းမႆႉသေပႃႇမႆႉဝွတ်ႈဝၢႆးမူၺ်ႉၵႂႃႇ၊ ၶၢဝ်းမႆႈၵေႃႈမႆႈႁႅင်း၊ ၶၢဝ်းၾူၼ် ၵေႃႈ ၼမ်ႉၼွင်းႁႅင်း။ မိူဝ်ႈလဵဝ် ၵၢၼ်တႅပ်းမႆႉၼႆႉ တႅပ်းၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်းသေတႃႉ ဢွင်ႈတီႈၽဝ် မၼ်းတႄႉ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵႂႃႇၽဝ်ၸမ်ၵႂႃႇတၢင်းမိူင်းမိတ်ႈၵေႃႈမီး”-  ၼႆယဝ်ႉ။

ပွတ်းတွၼ်ႈပိုၼ်ႉတီႈ ဢၼ်တႅပ်းမႆႉၼမ် ၽဝ်ထၢၼ်ႇၼမ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၾၢႆႇၸၢၼ်းဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း လႄႈ ၾၢႆႇၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းတူၵ်း ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း၊ ယၢၼ်ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်းမွၵ်ႈ 20 လၵ်း။ ပဵၼ်တၢင်းထုင်ႉ ႁူင်းၾႆးၾႃႉ မၢၼ်ႈတၢတ်ႇ (ရွှေလီရေအားလျှပ်စစ်) ။

ၽူႈႁူႉလွင်ႈၽဝ်ထၢၼ်ႇ တီႈဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်းၵေႃႉၼိုင်ႈတႄႉ လၢတ်ႈဝႃႈ- “ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၽဝ်ထၢၼ်ႇၼႆႉ ဢမ်ႇၸၢင်ႈလၢတ်ႈ၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ ၸူဝ်ႈပဵၼ်ၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉၼႆႉ ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၵႅပ်ႈလိူဝ်ႁႅင်း၊ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း လႆႈၵိၼ်ၸွမ်းထၢၼ်ႇၼႆႉၵူၺ်း၊ ပေႃးဝႃႈၵၢၼ်ၽဝ်ထၢၼ်ႇ ထုၵ်ႇပိၵ်ႉဢိုတ်းပႅတ်ႈ ၵူဝ်တုမ်ႉတိူဝ်ႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း၊ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းတေၶႅၼ်းၵိၼ်းၸႂ်လိူဝ်ႁႅင်း” – ၼႆယဝ်ႉ။