ပၢင်ၵုမ်ႁူဝ်ႁုပ်ႈပီ ၵေႃပွင်ၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိုင်ႈတႆး (CSSU) တီႈလွႆတႆးလႅင်း ဢုပ်ႇဢူဝ်းလွင်ႈၼႃႈၵၢၼ်၊ ထတ်းသၢင်လွင်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇလွင်ႈယူပ်ႈယွမ်း ပႃးၸဵမ်တၢင်းယိူင်းဢၢၼ်း။ ဢုပ်ႇဢူဝ်းပႃး လွင်ႈတေမွပ်ႈတၼ်းႁဵင်း ႁူဝ်ပဝ်ႈ CSSU ပၼ်ပႃႇတီႇသိူဝ်ၽိူၵ်ႇ။
ဝၼ်းတီႈ 01/02/2018 မိူဝ်ႈၼႆႉ ၵေႃပွင်ၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိုင်ႈတႆး (CSSU) လႆႈၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်ၶွပ်ႈၶူပ်ႇ တီႈငဝ်ႈၸိုင်ႈၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး/ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး (RCSS/SSA) လွႆတႆးလႅင်း။ မီးလုၵ်ႈၸုမ်း CSSU ၶဝ်ႈႁူမ်ႈ။ ပၢင်ၵုမ်ဝၼ်းႁႅၵ်ႈၼႆႉ မီးၵၢၼ်ႁၢႆးငၢၼ်းၼႃႈၵၢၼ် CSSU ဢၼ်ပူၼ်ႉမႃးၶၢဝ်းတၢင်းၼိုင်ႈပီ။ ႁၢႆးငၢၼ်းငိုၼ်းၸႂ်ႉၸၢႆႇ ဢၼ်ပူၼ်ႉမႃး။ ထတ်းသၢင်လွင်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇလႄႈလွင်ႈယူပ်ႈယွမ်း၊ ၶိုၼ်းမႄးထတ်းသၢင် လႄႈပိၼ်ႇပႅင်ၶေႃႈယိူင်းဢၢၼ်းၸုမ်း CSSU -ၸိူဝ်းၼႆႉ-ၼႆယဝ်ႉ။
တူဝ်တႅၼ်းပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ် (SNLD) ၸၢႆးလဵၵ်ႉ မွၵ်ႇလၢတ်ႈၶေႃႈၵႂၢမ်းပိုတ်ႇပၢင်ၵႂႃႇဝႃႈ- ” ယူႇတီႈႁဝ်းၶႃႈတၢင်တူဝ် SSJAC သေ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၼႃႈၵၢၼ် ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈလူဝ်ႇလႆႈမွပ်ႈတၼ်းႁဵင်း CSSU ပၼ်တီႈႁူဝ်ပဝ်ႈပႃႇတီႇသိူဝ်ႇၽိူၵ်ႇၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈမီးတၢင်းၸူမ်းသိူဝ်းသေ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈၶတ်းၶႂၢင်သင်။ တိုၼ်းတေဝၢင်းၸႂ်မွပ်ႈဢၢပ်ႈပၼ် ၸွမ်းၼင်ႇပုၼ်ႈၽွၼ်းမီးသေဢမ်ႇၵႃး ၸွမ်းလူၺ်ႈၵၢင်ၸႂ်လႄႈ တၢင်းႁၼ်ထိုင်ၵေႃႈ ႁပ်ႉႁွင်းဝႃႈထုၵ်ႇလီလႆႈမွပ်ႈပၼ်တႄႉတႄႉယူႇယဝ်ႉ၊ ႁဝ်းၶႃႈမီးၵၢင်ၸႂ်ၸိူင်ႉၼင်ႇၼႆသေ ယွၼ်းတၢင်ႇလၢတ်ႈထိုင်တီႈၼႂ်းပၢင်ၵုမ်ၼႆႉ”- ဝႃႈၼႆ။
“ထႅင်ႈတွၼ်ႈၼိုင်ႈ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၼႃႈၵၢၼ်တႃငၢၼ်း ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈတေသိုပ်ႇႁဵတ်းၵႂႃႇတၢင်းၼႃႈ ၼႂ်းပီ 2018 ၼႆႉ ယူဝ်ၶေးၸၢင်ႈပဵၼ်ၶၢဝ်းတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇလႄႈ ယူႇတီႈႁဝ်းၶႃႈၸုမ်းၽူႈၼမ်းၼႂ်းလႄႈသင်၊ ယူႇတီႈငဝ်ႈငုၼ်းလႄႈသင်၊ တိုၼ်းတေၸွႆႈထႅမ်ၵႂႃႇ ၵႃႈၼင်ႇမႃႇႁႅင်းမီး ၸွမ်းၼင်ႇဢၼ်ပွင်ပဵၼ်လႆႈၼၼ်ႉယူႇ” ၸၢႆးလဵၵ်ႉ တၢင်တူဝ် SSJAC လၢတ်ႈၶွတ်ႇယွတ်ႈလူပ်းလိုၼ်းၵႂႃႇၼင်ႇၼႆ။
ၵေႃႉထုၵ်ႇလႆႈႁပ်ႉတၼ်းႁဵင်း ၽူႈၼင်ႈၸိုင်ႈ CSSU ပဵၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈပႃႇတီႇသိူဝ်ၽိူၵ်ႇ SNDP လုင်းၸၢႆးဢၢႆႈပဝ်းတႄႉ ဢမ်ႇလႆႈမႃးၶဝ်ႈပၢင်ၵုမ်၊ တူဝ်လုင်းၸၢႆးဢၢႆႈပဝ်း ယၢမ်ႈလၢတ်ႈတီႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ တႄႉဝႃႈယွၼ်ႉပၢႆးယူႇလီဢမ်ႇတဵမ်ထူၼ်ႈ-ဝႃႈၼႆ။
လုမ်ႈၸုမ်း CSSU ၸိူဝ်းမႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢင်ၵုမ်ပွၵ်ႈၼႆႉ ၵေႃႁူမ်ႈသၢင်ႈၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆး TYN ၊ ၸုမ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆး TYO ၊ မုၵ်ႉၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆး။ ပႃႇတီႇသိူဝ်ၽိူၵ်ႇ SNDP ၊ ၵေႃႁူမ်ႈသၢင်ႈၸိုင်ႈတႆး SSJAC ၊ ပႃႇတီႇၵွင်ၸႆး ၸိူဝ်းၼႆႉ။
ငဝ်ႈၸိုင်ႈလွႆတႆးလႅင်းၼႆႉ ယူႇၼႂ်းၵိင်ႇၸႄႈဝဵင်းႁူဝ်မိူင်း ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းပၼ်ႇ ၸႄႈတွၼ်ႈလၢင်းၶိူဝ်း ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်း။ ၾၢႆႇမိူင်းထႆး တေႃႇၼႃႈဝၢၼ်ႈရၵ်ႉထႆး ဢိူင်ႇမွၵ်ႇၸမ်ႇပႄႇ ၸႄႈဝဵင်းမႄႈႁွင်ႈသွၼ် ၸႄႈတွၼ်ႈမႄႈႁွင်ႈသွၼ် ၸိုင်ႈထႆးပွတ်းၼိူဝ်။
ၵေႃပွင်ၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိုင်ႈတႆး (CSSU) ၼႆႉ ပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်းတႆး ငဝ်ႈငုၼ်းတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး ႁိုဝ်ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ် (SNLD) ၊ တီႇမူဝ်ႇၶရႅတ်ႉတိၵ်ႉပႃႇတီႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆး ႁိုဝ် ပႃႇတီႇသိူဝ်ၽိူၵ်ႇ (SNDP) ။ ၸုမ်းတႆးယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်း ၸိုင်ႈတႆး/ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး (RCSS/SSA) ၊ ပႃႇတီႇမႂ်ႇသုင်ၸိုင်ႈတႆး/ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး (SSPP/SSA) ၊ ၵေႃႁူမ်ႈသၢင်ႈၸိုင်ႈတႆး SSJAC [ဢၼ်မီး SSPP/SSA ၊ ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ် SNLD ၊ တပ်ႉသိုၵ်းၵူၼ်းမိူင်း (ၸုမ်းပီႇတုၸိတ်ႉသႅင်ၵႅဝ်ႉ)၊] ၸုမ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းတႆး-မိူင်းထႆး (Shan CBOs, Thailand) ႁူမ်ႈၸႂ်ၵၼ်ၵေႃႇတင်ႈမႃး မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 15/10/2013 ။ ဝၢႆးလိုၼ်းမႃး ပႃႇတီႇမႂ်ႇသုင်တီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇမိူင်းတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇ (ESSDDP) ႁိုဝ် ပႃႇတီႇၵွင်ၸႆး၊ ၸုမ်းၵပ်းသၢၼ်သိုင်ႇ ၾိင်ႈမိူင်းတႆး၊ ၸုမ်းသႅၼ်းႁုၼ်ႈမႂ်ႇၸိုင်ႈတႆး (NGSS) ၊ ၸုမ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆး (TYO) ၊ မုၵ်ႉၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆး-မိူင်းထႆး (TNAT)၊ ၵေႃႁူမ်ႈသၢင်ႈၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆး ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵေႃႈၶဝ်ႈပႃးပဵၼ်လုၵ်ႈၸုမ်း။
မီးယိူင်းဢၢၼ်းလူင် ပိူဝ်ႈတႃႇၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈ သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းမိူင်းၸိုင်ႈတႆး ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း။ မီးယိူင်းဢၢၼ်း လႄႈ လၵ်းၵၢၼ် သွင်ပိူင်- 1.ပိူဝ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းမိူင်းၸိုင်ႈတႆး ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵၼ်ၵႄႈလိတ်ႈ ၵမ်ၸႃတႃ (ၵၢမ်ႇၵျမ်ႇမႃႇ) ၸိုင်ႈတႆး။ 2.ပိူဝ်ႈတႃႇႁူမ်ႈၵၼ် ႁၢင်ႈႁႅၼ်း ယူင်ႉၶၢပ်ႈၵၢၼ်မိူင်း (Political frame-work) ပိူဝ်ႈတႃႇဢုပ်ႇဢူဝ်း ၵၢၼ်မိူင်း (ၸိုင်ႈတႆးၼႂ်းဝၼ်းမိူဝ်းၼႃႈ)။
