ၵူၼ်းမိူင်း ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ႁူမ်ႈၵၼ်သေ မႄးၵေႃႇၵုမ်းလုမ်းလႃးၶိုၼ်း ႁေႃလူင် ပၢင်လွင်း ဢၼ် ၵူၼ်ႇပင်းလူႉၵွႆၵႂႃႇ မိူဝ်ႈႁၢင်လိူၼ်မေႊ 2020 ပူၼ်ႉမႃး၊ ၼင်ႇႁိုဝ်တေဢမ်ႇသိုပ်ႇၵူၼ်ႇပင်းထႅင်ႈလႄႈ လီလွမ်လီတူၺ်း။
မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 2/6/2020 ယၢမ်းၵၢင်ၼႂ် 6 မူင်း ၸွမ်းၼင်ႇ ၾိင်ႈႁိတ်ႈႁွႆးတႆးမီးၼၼ်ႉသေ ယူႇတီႈၵူၼ်းမိူင်း ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ဝဵင်းပၢင်လွင်း ႁူမ်ႈၵၼ် ယွၼ်းၶႂၢင်ႉ တႃႇတေမႄးၵေႃႇၵုမ်းလုမ်းလႃး ႁေႃလူင်ပၢင်လွင်း ဢၼ်လႆႈၵူၼ်ႇပင်းလူႉၵွႆၵႂႃႇ ၼၼ်ႉၶိုၼ်း တမ်ႈတီႈၸဝ်ႈတူၼ်ၶူး ဝတ်ႉမူၺ်ႇတေႃႇ တိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈ တီႈၼႂ်းဝၢင်းႁေႃ ၸႄႈဝဵင်းပၢင်လွင်း ၸႄႈတွၼ်ႈတူၼ်ႈတီး ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်း။
ၸၢႆးၶုၼ်မိူင်းၶမ်း ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ၵေႃႉတူင်ႉၼိုင် ၵေႃႇသၢင်ႈလုမ်းလႃးၶိုၼ်း ႁေႃပၢင်လွင်း လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ “တေႃႈလဵဝ် ႁဝ်းၶႃႈၶိုၼ်း မႄးၵုမ်းလုမ်းလႃးၶိုၼ်းၶႃႈ။ ဢမ်ႇၸႂ်ႈပူၵ်းသဝ် သၢင်ႈမႂ်ႇမႂ်ႇၶိုၼ်း တင်းမူတ်း။ ႁဝ်းၶႃႈ ၶိုၼ်းဢဝ်လဵၵ်းသေ ႁႄႉၵင်ႈပၼ်တီႈၶုမ်ဢွင်ႈတီႈ ၵူၼ်ႇပင်းၵွႆၵႂႃႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ၊ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၶိုၼ်းဢဝ်လဵၵ်းၼႆႉ ၵႂႃႇမႄးၵမ်ႉႁႄႉပၼ် သဝ်၊ ၽႃ၊ ၽၵ်းတူ ၸိူဝ်းတေၵူၼ်ႇထႅင်ႈၸိူင်ႉၼၼ်ၵူၺ်း ၼင်ႇႁိုဝ်တေဢမ်ႇၵူၼ်ႇပင်းထႅင်ႈ။ ၼင်ႇႁိုဝ် ၵူၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်း ၼႂ်းမိူင်း ၸိူဝ်းမႃးဢႅဝ်ႇဝဵင်းပၢင်လွင်းႁဝ်းၶႃႈ ပေႃးတေလႆႈတူၺ်းလႆႈယဵမ်ႈၼၼ်ႉ တေႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇႁႂ်ႈမၼ်းလီလွမ်လီတူၺ်း ၸိူင်ႉၼၼ်ၵူၺ်း” ဝႃႈၼႆ။
မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 19/5/2020 ယၢမ်းၵၢင်ဝၼ်း မွၵ်ႈ 11 မူင်းၶိုင်ႈၼၼ်ႉ ႁေႃလူင်ၸဝ်ႈၾႃႉ မိူင်းပၢင်လွင်း ဢၼ်မီးဢႃယု 100 ပီပၢႆၼၼ်ႉ ၺႃးၽေးလူမ်းၽတ်ႉၾူၼ်တူၵ်းသေ လႆႈၵူၼ်ႇပင်းပႅတ်ႈတင်းမူတ်း။
ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ တွၼ်ႈတႃႇ တေၶိုၼ်းမႄးၵုမ်းလုမ်းလႃးၶိုၼ်း ဢမ်ႇၼၼ် ႁဵတ်းသၢင်ႈၶိုၼ်းမႂ်ႇမႂ်ႇၼၼ်ႉ ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ လွင်ႈငိုၼ်းတွင်း။ ယွၼ်ႉၼၼ် ၸွမ်းၼင်ႇ ၵူၼ်းမိူင်းပိုၼ်ႉတီႈ ပွင်ပဵၼ်လႆႈၼၼ်ႉ တေၶိုၼ်းမႄးၵုမ်း ဢဝ်လဵၵ်းႁႄႉၵင်ႈ ၵမ်ႉဝႆႉ သဝ်၊ ၽၵ်းတူ၊ ၽႃ ဢၼ်ၵိူင်း ၸမ်တေၵူၼ်ႇပင်းဝႆႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ-ၼႆယဝ်ႉ။
ၸၢႆးၶုၼ်မိူင်းၶမ်း သိုပ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ “ ပေႃးပဵၼ်လႆႈတႄႉ ႁေႃမႂ်ႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈ ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ၵူၼ်းမိူင်း ပၢင်လွင်းတႄႉ ၶႂ်ႈလႆႈၶိုၼ်းယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ မၼ်းသမ်ႉ ဢမ်ႇပဵၼ်မႃးလႆႈငၢႆႈငၢႆႈ ယွၼ်ႉႁႅင်းငိုၼ်းတွင်းၼၼ်ႉၶႃႈယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉၼၼ် တေလႆႈၵုမ်းထိင်းဝႆႉဢွင်ႈတီႈမၼ်းသေ ၼင်ႇႁိုဝ်မၼ်း ပေႃးတေဢမ်ႇၵူၼ်ႇပင်းၵႂႃႇထႅင်ႈ၊ ယဝ်ႉၵေႃႈၼင်ႇႁိုဝ် ပီႈၼွင်ႉၵူၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်းႁဝ်းၶႃႈ ပေႃးတေလႆႈမႃးႁၼ် ၶူဝ်းၵိုၵ်းပိုၼ်းဢၼ်မီးၵႃႈၶၼ်တႃႇဝဵင်းပၢင်လွင်းႁဝ်းၶႃႈ” ဝႃႈၼႆ။
ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ ၵုမ်းဝႆႉၵမ်ႉဝႆႉ ၼင်ႇၵႃႈပဵၼ်လႆႈသေ တေႁူမ်ႈၵၼ်ၸတ်းႁဵတ်းသူၼ်မွၵ်ႇ ၼႃႈႁေႃဝႆႉ ဝႃႈၼႆ။
“တၢင်းၼႃႈႁေႃၼၼ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ် ပေႃးတေႁၢင်ႈလီ ႁႂ်ႈပေႃးၸၼ်ၸႂ် ၵူၼ်းမႃးဢႅဝ်ႇယဵမ်ႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈ တေၽုၵ်ႇမွၵ်ႇဝႆႉ ဢိတ်းဢွတ်း။ ပေႃးတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ၼႆႉ ယဵၼ်ႁၢႆယဝ်ႉၼႆ တေမီးၵူၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်း ၵူၼ်းတၢင်ႇတီႈၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ မႃးဢႅဝ်ႇယဵမ်ႈၵၼ်ၼမ်လႄႈ ၼင်ႇႁိုဝ် တေၸဵဝ်းယဝ်ႉတူဝ်ႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈ တေၶတ်းၸႂ် ႁဵတ်းႁႂ်ႈယဝ်ႉ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 1-2 လိူၼ်ၼႆႉ” ၸၢႆးၶုၼ်မိူင်းၶမ်း လၢတ်ႈၼႄၼင်ႇၼႆ။
လိူဝ်ၼၼ်ႉ သင်ဝႃႈ ပီႈၼွင်ႉတီႈၸမ်ၵႆ ၽူႈမီးၼမ်ႉၸႂ် ၸေႇတၼႃႇ ၶႂ်ႈၵမ်ႉၸွႆႈထႅမ် ၶႂ်ႈလုမ်းလႃးၶိုၼ်း ယိၼ်းႁူမ်ၸူမ်းႁပ်ႉတွၼ်ႈယူႇ ဢမ်ႇၼၼ် ဢဝ်ဢဵၼ်ဢဝ်ႁႅင်း မႃးၸွႆႈၵၼ် မႄးၵုမ်းၶိုၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ႁူမ်ၸူမ်းႁပ်ႉတွၼ်ႈယူႇ ၵူႈၶၢဝ်း ဝႃႈၼႆ။
မိူဝ်ႈပီ 2015 လိူၼ် ၾႅပ်ႊၿိဝ်ႊရီႊ18 ဝၼ်း ၸွမ်သိုၵ်းလူင်ယွတ်ႈသိုၵ်း ႁူဝ်ပဝ်ႈလူင်ၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး ႁွတ်ႈၽႅဝ်ၵႂႃႇတီႈ ဝဵင်းပၢင်လွင်းသေ မွၵ်ႇလၢတ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ပၢင်လွင်း 500 ပၢႆ ဝႃႈ တေပဵၼ်ၵဝ်ႉၵၼ်း ၵုမ်းၵေႃႇ ပူၵ်းပွင်ၶိုၼ်း ၊ ၽွင်းၼၼ်ႉ ႁူဝ်ပဝ်ႈၼႃႈလိၼ်ၽွင်းငမ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ ၸၢဝ်းပဢူဝ်း ၶုၼ်ႇၸၢၼ်ႇလုၼ်ႇ ပဵၼ်ၽူႈပႂ်ႉႁပ်ႉ ၸွမ်သိုၵ်းလူင် ယွတ်ႈသိုၵ်းသေ ဢွၼ်ၼမ်းဢႅဝ်ႇႁူပ်ႉ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း။
ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ၸဝ်ႈသိုၵ်းဢုမ်ႈၶိူဝ်းၽူႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ RCSS ၵေႃႈယၢမ်ႈလၢတ်ႈတီႈ ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – သင်ဝႃႈ ပီႈၼွင်ႉပၢင်လွင်း ၶႂ်ႈၶိုၼ်းမူၼ်ႉမေးၼႆၸိုင် သင်ဝႃႈၶွတ်ႇၽွတ်ႈၶွမ်ႊမတီႊယဝ်ႉသင်ယဝ်ႉလီငၢမ်းယဝ်ႉ ယူႇတီႈ RCSS ၵေႃႈ လႅပ်ႈတေၵမ်ႉၸွႆႈပၼ်မႆႉၶိုၼ်းယူႇ – ဝႃႈၼႆ။
ႁေႃလူင်ပၢင်လွင်းၼႆႉ မီးဢႃယု ႁိုင် 100 ပီပၢႆ ၊ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်ၸဝ်ႈမူဝ်းၵျေႃႇ ပဵၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉတူၼ်လိုၼ်းသုတ်း ဢၼ်လႆႈၼင်ႈႁေႃၼႆႉ။
ပေႃးထိုင် ၶၢဝ်းမႆႈမႃး ယူႇတီႈလုၵ်ႈႁဵၼ်းလႄႈ ၶူးသွၼ် ပၢင်သွၼ်လိၵ်ႈတႆး ၶၢဝ်းမႆႈ ဢွၼ်ၵၼ်ၵႂႃႇလုမ်းလႃး ပတ်းၽဵဝ်ႈၸွမ်းၼႂ်းဝၢင်းႁေႃၸိူဝ်းၼၼ်ႉယူႇ ဝႃႈၼႆ။
ၸႄႈဝဵင်းပၢင်လွင်းၼႆႉ ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တတ်းၶိတ်ႇ မၢႆးၵိုၵ်း ၸႄႈဝဵင်းႁူဝ်ပူင်း သီႇသႅင်ႇ သေ မၢႆပဵၼ်ၼႃႈလိၼ်ၽွင်းငမ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ ၸၢဝ်းပဢူဝ်း ၸွမ်းၼင်ႇ ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း 2008 – ဢၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်း ၽွင်းငမ်းမိူင်းယူႇယၢမ်းလဵဝ်။