ၸုမ်း SHRF ဢွၵ်ႇၽိုၼ်တၢမ်းငဝ်းလၢႆး လွင်ႈသိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈပိုတ်ႇပၢင်တိုၵ်းၸူးၸုမ်း ယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ၼႂ်း မိူင်းတႆးလႄႈပူၼ်ႉပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်း ၼႂ်းႁၢင်ပီ 2017တင်း ႁူဝ်ပီ 2018 ၼႆႉမႃး ဝႃႈၼႆ။
ဝၼ်းတီႈ 26/01/2018 ၸုမ်းၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆး Shan Human Rights Foundation (SHRF) ဢွၵ်ႇၽိုၼ်တၢမ်းငဝ်းလၢႆးဝႃႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈပႃႈတႂ်ႈတိူင်းသိုၵ်း လႃႈသဵဝ်ႈ၊ တူၼ်ႈတီး ၶူဝ်လမ်လႄႈ ၵဵင်းတုင် ပိုတ်ႇၼႃႈ သိုၵ်း တေႃႇၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ တပ်ႉသိုၵ်း SSPP/SSA တင်း RCSS/SSA မိူဝ်ႈႁၢင်လိူၼ်ၻီႊသႅမ်ႊၿိူဝ်ႊ 2017 လႄႈ ႁူဝ်လိူၼ်ၵျႅၼ်ႊၼိဝ်ႊရီႊ 2018 ၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းတႆး ပွတ်းဢွၵ်ႇ၊ ၸၢၼ်းလႄႈ ႁွင်ႇ ထူပ်းတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ ထုၵ်ႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ပေႃႉထုပ်ႉ၊ တီႉမတ်ႉ၊ တဵၵ်းၸႂ်ႉႁႅင်းလၢႆ တဵၵ်းၶၢၼ်းၵိၼ်ၶဝ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်းလႄႈ တဵၵ်းၶၢၼ်းလူတ်ႉၵႃး ၵူၼ်းမိူင်း လွၵ်ႇငိုတ်ႈပႃးဝႃႈ တေၽဝ်ဝၢၼ်ႈ ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉထႅင်ႈလူးၵွၼ်ႇ ဝႃႈၼႆ။
ၸၢႆးႁေႃသႅင် ၽူႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ ၸုမ်းၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆး SHRF လၢတ်ႈတီႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ “ ဢၼ်ဢွၵ်ႇၽိုၼ်တၢမ်းငဝ်းလၢႆး ၵမ်းၼႆႉ မၼ်းတေပဵၼ်သၢမ်ပွတ်းတွၼ်ႈၼႂ်းမိူင်းတႆးႁဝ်း မိူၼ်ၼင်ႇ ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်း သီႇပေႃႉ၊ ၸႄႈဝဵင်းလွႆလႅမ်လႄႈ ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းပဵင်း ၶႂ်ႈႁႂ်ႈပိူၼ်ႈႁူႉဝႃႈ ငဝ်းလၢႆးၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ မၼ်းႁၢင်ႈႁၢႆႉယူႇ ၵူႈပွတ်းတွၼ်ႈ၊ တွၼ်းသေပိူၼ်ႈဢမ်ႇႁပ်ႉႁူႉၸွမ်းငဝ်းလၢႆးပဵၼ်ဝႆႉၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵူၺ်း၊ မီးၵၢၼ်မိူင်းလႅၵ်ႈလၢႆးမႃး ဢိတ်း ဢွတ်းၼႆသေတႃႉ ငဝ်းလၢႆးမၼ်းတႄႉ တိုၵ်ႉၶႂ်ႈမိူၼ်ၵဝ်ႇယူႇ။ ၵၢၼ်တူင်ႉၼိုင်သိုၵ်းသိူဝ်ၵေႃႈ ၶႂ်ႈတူင်ႉၼိုင်ႁၢဝ်ႈႁႅင်း မႃးၶိုၼ်း” ဝႃႈၼႆ။
သိုပ်ႇဝႃႈ ႁၼ်ငဝ်းလၢႆးသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တူင်ႉၼိုင်မႃးလိူဝ်ၵဝ်ႇသေ ႁၢဝ်ႈႁႅင်း မႃးလိူဝ်ၵဝ်ႇၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈၽွင်းလိူၼ် ၻီႊ သႅမ်ႊၿိူဝ်ႊ 2017 ၼၼ်ႉၵေႃႈ ယူႇတီႈၾၢႆႇသိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈၶဝ် ၵဝ်းပႃးပၢင်ႁူပ်ႉထူပ်းၵူၼ်းမိူင်း ဢၼ် RCSS/SSA ၶဝ်လူင်းႁူပ်ႉထူပ်း ၼႆႉၵေႃႈမၼ်းပွင်ႇဝႃႈ မၼ်းဢမ်ႇႁၢင်ႈလီ တွၼ်ႈတႃႇတေလႆႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ် ပေႃးပၵ်းတႃတူၺ်းငဝ်းလၢႆးၸိူင်ႉၼႆၸိုင် မၼ်းတေဢမ်ႇထၢင်ႇႁၢင်ႈသၢင်ႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ် မၼ်းတေပဵၼ်ပၢင် တိုၵ်းသိုၵ်း သိူဝ်ၶိုၼ်ႈမႃးၵူၺ်း ဝႃႈၼႆ။
မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 31/12/2017 ၼၼ်ႉသိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈၶလရ 147 ႁႅင်းၵူၼ်း100 ပၢႆ လႄႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ 243 ဢၼ်ယူႇ ပႃႈ တႂ်ႈ တိူင်းသိုၵ်းၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇ (လႃႈသဵဝ်ႈ) ပိုတ်းယိုဝ်းတပ်ႉ ပႃႇတီႇမႂ်ႇသုင်ၸိုင်ႈတႆး/ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး SSPP/SSA သေ ၽဝ်ပႅတ်ႈႁူင်းတိုတ်းယႃႈၵူၼ်းမိူင်း ဢၼ်တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆးသၢင်ႈဝႆႉ တီႈ ၼမ်ႉယမ်း ၸဵင်ႇ ၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇသီႇပေႃႉ ယၢၼ်သီႇပေႃႉမွၵ်ႈ 30 လၵ်း။ ဝၼ်းၼၼ်ႉ ၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၵႂႃႇတီႉမတ်ႉၵူၼ်း မိူင်းသီႇၵေႃႉ- ၵေႃႉၼိုင်ႈၺႃးပူၼ်ႉပႅၼ်ႁၢဝ်ႈႁႅင်း၊ သိုၵ်းမၢၼ်ႈသိုပ်ႇတဵၵ်း ၶၢၼ်းၸႂ်ႉလူတ်ႉၵႃးၵူၼ်း မိူင်းထႅင်ႈႁႃႈလမ်း ၼႆယဝ်ႉ။
မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 03/01/2018 ၼၼ်ႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၶလရ 292 ဢၼ်ယူႇပႃႈတႂ်ႈတိူင်းသိုၵ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇၵၢင် (ၶူဝ်လမ်) လႄႈၶမရ 332 ဢၼ်ယူႇပႃႈတႂ်ႈတိူင်းသိုၵ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ (တူၼ်ႈတီး) ပိုတ်းယိုဝ်းပၢင်သဝ်း ၶွင်ႇသီႇ ဢဝ် ၶိုၼ်းၸိုင်ႈ တႆး/တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး RCSS/SSA တီႈလွႆလႅမ် ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်း။ ဝၼ်းတီႈ 05/01/2018 သမ်ႉသိုၵ်းလူင် ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ ၸုမ်းၼႆႉၼင်ႇၵဝ်ႇၵႂႃႇတဵၵ်းၸႂ်ႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈသူင်ႇတၢင်းၶဝ်ဢၼ်ၵႆ 5 လၵ်း ၼႆယဝ်ႉ။
ဝၼ်းတီႈ 05/01/2018 လႄႈဝၼ်းတီႈ 06/01/2018 သမ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၶမရ 333 လႄႈ ၶလရ 43 ဢၼ်ယူႇပႃႈတႂ်ႈ တိူင်းသိုၵ်းသၢမ်ၸဵင်ႇ (ၵဵင်းတုင်) လႆႈပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းၵၼ်တင်း ၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး/တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး RCSS/SSA သၢမ်ပွၵ်ႈ ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းမိူင်းပဵင်း ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇ၊ ဝၢႆးၼၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ထဵတ်ႈထၢမ် ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ လွင်ႈတူင်ႉၼိုင်သိုၵ်းတႆးသေ လွၵ်ႇငိုတ်ႈပႃးဝႃႈပေႃးဢမ်ႇလၢတ်ႈတေၽဝ်ဝၢၼ်ႈပႅတ်ႈ ဝႃႈၼႆ။လိူဝ်ၼၼ်ႉ ယင်းတဵၵ်းၶၢၼ်းၵိၼ် ၵႆႇလဝ်ႈၶဝ်ႈၼိူဝ်ႉ တီႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈထႅင်ႈ ဝႃႈၼႆ။
လွင်ႈဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈၸိူဝ်းယူႇပႃႈတႂ်ႈ တိူင်းသိုၵ်းၼႂ်းမိူင်းတႆးတင်းသဵင်ႈလႆႈပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းလႄႈ ပူၼ်ႉပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈ ၵူၼ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈလီလႆႈမႆႈၸႂ်။ ၵွပ်ႈဝႃႈတိုၼ်းပဵၼ်ၵႂၢမ်းသင်ႇ ၸၼ်ႉ ပႃႈၼိူဝ်တီႈၼေႇပျီႇတေႃႇ လူင်းၸူး တပ်ႉသိုၵ်း ပိူဝ်ႈတႃႇပိုတ်းယိုဝ်းပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းၸွမ်းၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ၊ ပဵၵ်ႉသမ်ႉ ပဵၼ်ၸုမ်းဢၼ်လူင်း လၢႆးမိုဝ်းၵိုတ်း တိုၵ်းတူဝ်ႈမိူင်း NCA လႄႈဢမ်ႇၸႂ်ႈၸုမ်းဢၼ်လူင်း လၢႆး မိုဝ်း NCA ၼၼ်ႉၵေႃႈယဝ်ႉ ႁႃတၢင်းၽိတ်းၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ပၼ်တူတ်ႈတၢမ်ႇၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ လူၺ်ႈၼႄးဝႃႈ ၵမ်ႉထႅမ် ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈ- ဝႃႈၼႆ။
လွင်ႈဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈၸွမ်းႁၢမ်ႈတပ်ႉပၢင်ႁူပ်ႉထူပ်းၵူၼ်းမိူင်း ဢၼ် RCSS/SSA ဢွၼ်ၸတ်းပိူဝ်ႈတႃႇ ႁၢင်ႈႁႅၼ်း တႃႇပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်းလွင်ႈငမ်းယဵၼ် ၼၼ်ႉတိုၼ်းပဵၼ်ၾၢင်ႁၢင်ႈ လွင်ႈဝႃႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶႂ်ႈပဵၼ်ပၢင် တိုၵ်းၼႂ်းပီ 2018 ဢမ်ႇၸႂ်ႈတႃႇလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၼႆၸၢႆးႁေႃသႅင် ၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆး လၢတ်ႈၼႄၼင်ႇၼႆ။
