ဝဵင်းမႂ်ႇဝၢၼ်ႈႁႆး

ဝဵင်းမႂ်ႇဝၢၼ်ႈႁႆး ၼႆႉ မီးၼႂ်းၵွၼ်ၵၢင်ၸိုင်ႈတႆး ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၵေးသီး ၸႄႈတွၼ်ႈလွႆလႅမ်။ ပဵၼ် ၼႃႈ လိၼ်ဢၼ်ၵိုၵ်းပိုၼ်း လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ တွၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆး၊ ၵိုၵ်းၽႅၼ်ႇလိၼ်ၸိုင်ႈတႆး တီႈၼိုင်ႈ။

ဝၢၼ်ႈႁႆးၼႆႉ ပေႃးဢဝ်ပိူင်ၶွတ်ႇၽွတ်ႈ ဝၢၼ်ႈမိူင်း ၶွင်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ ၼေႇပျီႇတေႃႇဝႃႈ ပဵၼ်ဢိူင်ႇလူင် (တၢႆႉၼႄႇ) ၊ ပေႃးဢဝ်ပိူင်ၶွတ်ႇၽွတ်ႈ ပႃႇတီႇမႂ်ႇသုင်ၸိုင်ႈတႆး တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး SSPP/SSA ဝႃႈ ပဵၼ်ၸၼ်ႉဝဵင်း သေ ဢမ်ႇၵႃး ပဵၼ်ဝဵင်းငဝ်ႈၸိုင်ႈ တပ်ႉသိုၵ်း။ မီးႁူင်းယႃ မီးႁူင်းႁဵင်း ၸၼ်ႉဢွၼ်ႇ ၸၼ်ႉၵၢင် ၸၼ်ႉသုင်သေဢမ်ႇၵႃး ယင်းလႆႈငိၼ်းဝႃႈ လုၵ်ႉတီႈႁူင်းႁဵၼ်း ၽူႈမီးၸၼ်ႉသေ တေယုၵ်ႉမုၼ်း ပဵၼ်ၸၼ်ႉၸွမ်ပၢႆးသိုၵ်း ၼႆလူးၵွၼ်ႇ။

ဝၢၼ်ႈႁႆးၼႆႉ ၵူၼ်းၵိုၼ်းငိုၼ်းၶွၼ်ႈမႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈပၢၼ် ငဝ်ႈငုၼ်းပႃႇတီႇမႂ်ႇသုင်ၸိုင်ႈတႆး ဝႆႉတီႈ သႅင်ၵႅဝ်ႉ ဝၢႆးၵိုတ်းသိုၵ်း ဢဝ်ငမ်းယဵၼ် 1989 ။

ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်း ႁူႉၸၵ်းဝၢၼ်ႈႁႆး ၼမ်မႃးၼႆႉ တႄႇမိူဝ်ႈပီ 2009 ။ ၽွင်းၼၼ်ႉ ပႃႇတီႇမႂ်ႇသုင်ၸိုင်ႈတႆး တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး တႅၵ်ႇပဵၼ် သွင်ၾၢႆႇ ၊ ၾၢႆႇၼိုင်ႈ ၶႂ်ႈလႅၵ်ႈႁဵတ်း တပ်ႉပႂ်ႉလႅၼ်လိၼ် (ဢမ်ႇၼၼ်) ၸုမ်းပျီႇတူႉၸိတ်ႉ။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈသမ်ႉ မီးၸုမ်းဢၼ်ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ဢၼ်လႆႈႁဵတ်းသိုၵ်းမႃးၼႆႉ ပိူဝ်ႈတႃႇ လေႃႇတိုၵ်းလိုပ်ႈပႅတ်ႈ ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇ တေႃႇပေႃးၵေႃႇတင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၾႅတ်ႊတရႄႊ ၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇ ဢၼ် ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၵူၼ်းမိူင်းတႆး မီးသုၼ်ႇလႆႈထၢင်ႇႁၢင်ႈၽဵင်ႇပဵင်း။

ၼႂ်းၼၼ်ႉ – ၸုမ်းႁူဝ်ပဝ်ႈ ၸွမ်ႁၢၼ်လွႆမၢဝ်း တင်း ၸွမ်ႁၢၼ် ၵၢႆႇၾႃႉ ဢွၼ်ႁူဝ်ၼၼ်ႉ ဢွၼ်ဢဝ် တပ်ႉၸုမ်း 3 မိူင်းၶိူဝ်း၊ တပ်ႉၸုမ်း 7 ၵႃလီႉ တင်း တပ်ႉႁူမ်ႇလူမ်ႈငဝ်ႈငုၼ်း လႅၵ်ႈႁဵတ်းသိုၵ်းၵူၼ်းမိူင်း ဢၼ်ဝႃႈ ၸုမ်းပျီႇတုၸိတ်ႉ၊ ယူႇတႂ်ႈသိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵႂႃႇ မိူဝ်ႈ 24/4/2009 ၼႂ်းဝၼ်းၵိူတ်ႇ တပ်ႉသိုၵ်း SSA ပီၼၼ်ႉၵမ်းလဵဝ်။

ၸဝ်ႈပၢင်ႇၾႃႉ ဢၼ် ဢွၼ်ႁူဝ်တပ်ႉၸုမ်းၼိုင်ႈ ဝႆႉၼၼ်ႉသမ်ႉ ပဵၼ်ၾၢႆႇဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉ၊ ဢမ်ႇၽွမ်ႉၸွမ်း။ ၽွင်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈသိူဝ်ထႅၼ်ႈ ၺႃးၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တီႉယဵတ်ႈၶွၵ်ႈ သူင်ႇၶင်ဝႆႉတီႈ ဝဵင်းၵၢတ်ႇလိုဝ်း (ၵလေးမျဵဝ်ႉ)။ လႆႈငိၼ်းဝႃႈ မၼ်းၸဝ်ႈသင်ႇမႃးဝႃႈ ယႃႇဝူၼ်ႉသွၼ်ႇပုၼ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈ ၶႂ်ႈပဵၼ်သင်ပဵၼ်၊ ၵူၺ်းၵႃႈ တပ်ႉသိုၵ်းတိုၼ်းတေ ဢမ်ႇလႆႈဝၢင်းၶိူင်ႈ၊ တိုၼ်းတေ ဢမ်ႇလႆႈလႅၵ်ႈႁဵတ်း တပ်ႉပႂ်ႉလႅၼ်လိၼ် ႁိုဝ် ပျီႇတုၸိတ်ႉ ဝႃႈၼႆ။

ၵွပ်ႈၼၼ် ၸဝ်ႈပၢင်ႇၾႃႉ ၸင်ႇဢဝ်တပ်ႉၸုမ်းၼိုင်ႈပဵၼ်လၵ်း ၶွၼ်ႈႁႅင်းၵူၼ်းၸိူဝ်းၽွမ်ႉၸႂ်ၸွမ်းသေ သိုပ်ႇပုတ်ႈဢဝ်ၸိုဝ်ႈ ပႃႇတီႇမႂ်ႇသုင်ၸိုင်ႈတႆး တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး ၼႂ်းဝၼ်း 24/4/2010 ၼၼ်ႉမႃး ႁၢၼ်ႉတေႃႇ ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ။ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မိူၼ်ၵၼ် တင်း ယုၵ်ႉဢဝ်ဝၢၼ်ႈႁႆး ပဵၼ်ၽႅၼ်ႇလိၼ် တီႈယူႇ ၽူႈႁတ်းႁၢၼ်မႃး ႁဵတ်းႁႂ်ႈၽႂ်ၵေႃႈ ႁူႉၸၵ်းဝၢၼ်ႈႁႆးမႃးၼမ်။

ၽွင်းၼၼ်ႉ ပေႃးဝႃႈ – တပ်ႉၸုမ်းၼိုင်ႈ သိုပ်ႇႁပ်ႉဢဝ်ၸိုဝ်ႈ ပႃႇတီႇမႂ်ႇသုင်ၸိုင်ႈတႆး ပတ်းပူပူၵ်းတင်ႈ ၶိုၼ်း တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး SSPP/SSA ယဝ်ႉ ငဝ်ႈငုၼ်းၵေႃႈ ၶၢႆႉယၼ်ႇပၵ်းဝၢၼ်ႈႁႆး၊ ၸွမ်သိုၵ်းလူင်ပၢင်ႇၾႃႉ ႁပ်ႉပဵၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈယဝ်ႉၼႆၵေႃႈ ၺႃး လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တႄႇႁႅၼ်းသိုၵ်းလေႃႇတိုၵ်း ၸႂ်ႉႁိူဝ်းမိၼ်ပွႆႇမၢၵ်ႇလူင်သႂ်ႇ တင်ႈတႄႇၼႂ်းပီၼၼ်ႉၵမ်းလဵဝ်၊ တေႃႇပေႃးထိုင်ပီၼႆႉ တိုၵ်းတိုၵ်း ၵိုတ်းၵိုတ်း ဢမ်ႇထၢတ်ႇဢမ်ႇဝၢႆး။ ဢၼ်လေႃႇတိုၵ်းႁၢဝ်ႈႁႅင်းတႄႉ ၽွင်းပီ 2011 -12 ၊ ၽွင်းပီ 2014-15 ပၢင်တိုၵ်းယႂ်ႇလူင် ႁၢဝ်ႈႁႅင်း ဝဵင်းမႂ်ႇဝၢၼ်ႈႁႆး ပေႃးၶႂ်ႈႁၢမ်းၵႂႃႇပဵၼ်ၵမ်း ပဵၼ်ၵမ်း။

ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၶၢဝ်ႇယႂ်ႇ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းတႆးႁူႉၸၵ်းဝၢၼ်ႈႁႆးမႃးထႅင်ႈ။

တွၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းဢမ်ႇယၢမ်ႈႁၼ်သိုၵ်းတႆး ဢမ်ႇယၢမ်ႈႁွတ်ႈထိုင် ၼႃႈလိၼ်ပူတ်းပွႆႇတႄႉ ပေႃးႁွတ်ႈ ဝၢၼ်ႈႁႆး ၶူၼ်တုမ်ႇၼိူဝ်ႉပေႃးပိုဝ်း။ တူၺ်းၵႂႃႇတီႈလႂ်ၵေႃႈ လီသိူဝ်းၸႂ်၊ ပဵၼ်လိၵ်ႈတႆးၵႂၢမ်းတႆး၊ ပၢႆႉၵေႃႈ ပူၵ်းၽႅၼ်လိၵ်ႈတႆး ပၼ်ၾၢင်ႉ ၵႃးရူတ်ႉထူဝ်ႊ ႁေႃႈလွႆးလွႆး ၸိူဝ်းၼႆႉသေ ဢမ်ႇၵႃႈ လႆႈႁၼ်သိုၵ်းႁၢၼ်ၼုမ်ႇ ပႂ်ႉၸတ်းတႃႈ ၸတ်းတၢင်း ႁႂ်ႈၵူၼ်းၵႂႃႇငၢႆႈမႃးလီ ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၼႂ်းဝဵင်းမႂ်ႇ ဝၢၼ်ႈႁႆးၼႆႉ မီးယူႇ 5 ပွၵ်ႉ – ၼပ်ႉပွၵ်ႉၼိုင်ႈတေႃႇ ပွၵ်ႉႁႃႈ။ တိတ်းၵႂႃႇတၢင်းတူၵ်း မီးဝၢၼ်ႈၵႃႈ ဝၢၼ်ႈပၢင်ႇလေႃႉ၊ ၸပ်းၵႂႃႇတၢင်းႁွင်ႇ မီးပၢင်ၶၢၼ် ။ ၾၢႆႇဢွၵ်ႇသမ်ႉမီးၵႄးၼမ်ႉပၢင် လႆလတ်း၊ ၾၢႆႇၸၢၼ်းသမ်ႉ မီး ဝၢၼ်ႈပၢင်ႇၼႃးၼွင်၊ ဝၢၼ်ႈပႃၶီး ၸိူဝ်းၼႆႉ တိတ်းၸပ်းဝႆႉ။

သၢပ်ႇဝဵင်းတိတ်းၵပ်း ဢိူမ်ႈၸပ်းသမ်ႉ ပေႃးၼပ်ႉပၼ်ႇႁွပ်ႈ ၼႃႈတၢင်းႁွင်ႇ မီးထုင်ႉၶုမ်ႇပၢင်၊ ၼႃႈတၢင်းဢွၵ်ႇမီးတူင်ႇဝဵင်းမိူင်းသူႈ ၼႃႈတၢင်းၸၢၼ်း မီးတၢင်းၶွႆႈ ဝၢၼ်ႈသေႃႉ ၽႄၵႂႃႇ မိူင်းၼွင် – မိူင်းသူႈ ၊ ၼႃႈတၢင်းႁွင်ႇ မီးထုင်ႉမူၺ်ႇတေႃႇ ၵဵင်းလိူၼ် ၼႃႈတၢင်းတူၵ်း သမ်ႉမီးတူင်ႇဝဵင်းၵေးသီး။

လိူဝ်ၼၼ်ႉ ဢၼ်ႁၢင်ႈလီ ထုင်ႉၾၢႆႇၸၢၼ်း မီးလွႆႁၢင်ႈႁိူၼ်း ႁူဝ်ၼမ်ႉႁူးမူၼ်ႇ ဢၼ်လဵင်ႉ တူင်ႈ ႁႆႈတူင်ႈၼႃး ဝဵင်းမႂ်ႇဝၢၼ်ႈႁႆး၊ တႅၵ်ႇပဵၼ်လၢႆၵႄးသေ လႆလတ်းၼႂ်းဝဵင်းမႂ်ႇဝၢၼ်ႈႁႆး၊ ၼမ်ႉဝႃႉ ဢၼ်လႆလတ်း မႃးတၢင်းဝၢၼ်ႈဝႃႉ ထုင်ႉၾၢႆႇတူၵ်းဝဵင်းၵေႃႈမီးထႅင်ႈၵႄးၼိုင်ႈၼင်ႇၵဝ်ႇ။

လိူဝ်ၼၼ်ႉ မီးၼွင်လူမ်ႇ ဢၼ်ၵိုၵ်းၵပ်း ဢုမ်ႇလူင်ၸဝ်ႈမိူင်း ႁူဝ်တပ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ၾၢင်ႁၢင်ႈၶိုၵ်ႉယႂ်ႇ တွၼ်ႈတႃႇ ဝဵင်းမႂ်ႇ ဝၢၼ်ႈႁႆး။

ၼႂ်း 3-4 ပီ မႃးၼႆႉ ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢႅဝ်ႇႁႃထၢမ်ၵၼ် ၶႂ်ႈႁူႉၶႂ်ႈႁၼ် ၶႂ်ႈၸူဝ်းၵၼ်ၵႂႃႇဢႅဝ်ႇ တၢတ်ႇလူင်တေးသႅင်၊ တၢတ်ႇလူင်ဢူမ်ပူႈ ႁၢႆးပႃ ဢၼ်ပဵၼ်တၢင်းႁၢင်ႈလီ ၵိုၵ်းၵပ်း ၸိုင်ႈတႆး လႄႈ ဝဵင်းမႂ်ႇဝၢၼ်ႈႁႆး ၼၼ်ႉၵေႃႈၼမ်မႃး။ ၵူၼ်းၵႂႃႇဢႅဝ်ႇၵႂႃႇယဵမ်ႈၵေႃႈ ၵိုၼ်းၶိုၼ်ႈမႃးၵူႈပီ ။ ပေႃးလီၵူဝ်မၼ်း ယဵၼ်းပဵၼ်ၵႂႃႇ ပိုၼ်ႉတီႈၸဝ်ႈငိုၼ်းသႃးၶဝ် လူမ်ႇဢဝ်ယႃႉမူၺ်ႉ ႁဵတ်းၵိၼ်သုၼ်ႇတူဝ်၊ လီၵူဝ်ပႃး ၵူၼ်းၸုမ်းၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇၶဝ် ၽိုတ်ႉဢဝ်လိပ်းပႅတ်ႈ။

လိူဝ်ၼၼ်ႉၸဝ်ႈမိူင်းလူင်ၵဵင်းလိူၼ် လႄႈ မူၺ်ႇတေႃႇၵဵင်းလိူၼ်ၵေႃႈ ပဵၼ်တီႈယိင်ႈယႂ်ႇ ဢူဢၢႆ ၽုင်းငဝ်း ႁူမ်ႇငမ်း ၊ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၵူၼ်းတၢင်ႇမိူင်း ၵမ်းၵမ်းၵႆႉသူႇ လူႇတၢၼ်း ဝၢၼ်းဝႆႈ တီႈၼိုင်ႈ။

ဝဵင်းမႂ်ႇဝၢၼ်ႈႁႆးၼႆႉ ၵူၼ်းၵိုၼ်းငိုၼ်းၶွၼ်ႈ ယွၼ်ႉၵေႃႇတင်ႈဝႆႉ ၼိူဝ်လွႆ လႄႈ မီးတၢတ်ႇ၊ ႁဵတ်းႁူင်း ၾႆးၾႃႉ ပိုတ်ႇတႆႈႁင်းၵွႆး။ တွၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းယူႇဝၢၼ်ႈႁႆးတႄႉ လႆႈၾႆးၾႃႉ တႆႈလႅင်းယူႇ ၵူႈၶၢဝ်း။ ၸၢဝ်းၶိူဝ်း ဢၼ်ယူႇသဝ်းတႄႉ တႆး ၼမ်သေပိူၼ်ႈ။ လိူၼ်ၼၼ်ႉ မီးလီႉသေႃး၊ ၶႄႇ တင်း ၵြႃးၵေႃႈ မီးၽွင်ႈ။

ထုင်ႉဝဵင်းမႂ်ႇဝၢၼ်ႈႁႆးၼႆႉ ပေႃးလုၵ်ႉတၢင်းလႃႈသဵဝ်ႈမႃး တေလႆႈလတ်းထုင်ႉႁူဝ်ယႃႉ မိူင်းယႆ – ၵဵင်းလိူၼ်၊ ႁၢင်ႇၵႆ မွၵ်ႈ 156 ၵီႊလူဝ်ႊ၊ လုၵ်ႉတၢင်းတၢင်ႉယၢၼ်း ၵႂႃႇမိူင်းဢွတ်ႇ မိူင်းသူႈ ဝၢၼ်ႈႁႆး တႄႉဢမ်ႇပေႃးၵႆ ၼႆသေတႃႉ မွၵ်ႈ 100 ၵီႊလူဝ်ႊ တႄႉ တေမီးယူႇ။ ပေႃးလုၵ်ႉလွႆလူင်တူၼ်ႈတီးၵႂႃႇ တႄႉ တေလႆႈလတ်းလွႆလႅမ် ပၢင်လူင် လၢႆးၶႃႈ မိူင်းၼွင် ဝၢၼ်ႈႁႆး သၢႆၼိုင်ႈ ၊ လၢႆးၶႃႈ မိူင်းၵိုင် တူင်ႇလၢဝ်း ၵေးသီး ဝၢၼ်ႈႁႆးၼႆႉၵေႃႈၵႂႃႇလႆႈသၢႆၼိုင်ႈ ၼင်ႇၵဝ်ႇ ၊ ၶၢဝ်းတၢင်းမီးႁိမ်း 259 ၵီႊလူဝ်ႊၼင်ႇၵဝ်ႇ။

ၸၢႆးယီႈ

ၶေႃႈမုလ်း – ပပ်ႉမႅၵ်ႉၵသိၼ်း ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မၢႆ 20, August 2019