ႁႅင်းၵၢၼ်တႆး ၶဝ်ႈႁူမ်ႈတုၵ်းယွၼ်းသုၼ်ႇလႆႈႁႅင်းၵၢၼ်ယိင်း ဝၼ်းၼၢင်းယိင်းလုမ်ႈၾႃႉ

ၸုမ်းတူင်ႉၼိုင်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်လႄႈ တင်း မိူင်းထႆး ႁူမ်ႈၵၼ် ၸတ်းႁဵတ်းဝၼ်းၼၢင်းယိင်းလုမ်ႈၾႃႉ တီႈ ၵဵင်းမႆႇ ၸိုင်ႈထႆး။

ဝၼ်းတီႈ 8/3/2020 ယၢမ်းႁူဝ်ၶမ်ႈ ယူႇတီႈၸုမ်းမူလၼိထိ MAP တင်း ၸုမ်းတူင်ႉၼိုင်တူင်ႇဝူင်း ၼၢင်းယိင်း ၼႂ်းမိူင်းထႆး လၢႆလၢႆၸုမ်းသေ ႁူမ်ႈၵၼ် ၸတ်းႁဵတ်းဝၼ်းၼၢင်းယိင်းလုမ်ႈၾႃႉ တီႈၽၵ်းတူတႃႈပႄး ၸႄႈဝဵင်းၵဵင်းမႆႇ ၸိုင်ႈထႆး လိူဝ် ၼၼ်ႉ ႁူမ်ႈၵၼ် တုၵ်းယွၼ်း 7 ၶေႃႈ။ ပိူင်လူင်တႃႇႁႂ်ႈ ၼၢင်းယိင်းၵူႈၵေႃႉ ႁႂ်ႈမီးလွင်ႈသုၼ်ႇလႆႈၽဵင်ႇပဵင်း ဝႃႈၼႆ။

ၼၢင်းလႃႉယူင်ႇ ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းဝၼ်းၸတ်းပၢင် ဝၼ်းၼၢင်းယိင်းလုမ်ႈၾႃႉ IWD လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ“ ၼႂ်းဝၼ်း ၼၢင်းယိင်းလုမ်ႈၾႃႉၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈ လႆႈဢွၵ်ႇၶေႃႈတုၵ်းယွၼ်း 7 ၶေႃႈ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ပိူင်လူင်မၼ်း ႁႂ်ႈပၼ်ႁႅင်းလွင်ႈၶဝ်ႈထိုင် ဢမ်းၼၢတ်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် Power တိုဝ်ႉတၢင်းလႄႈ တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း လွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းတြႃး ၼႂ်းၸုမ်းၼၢင်းယိင်းႁဝ်း။ တုၵ်း ယွၼ်းႁႂ်ႈပူၵ်းပွင်ၼမ်ႉၵတ်ႉပၼ်ၼၢင်းယိင်း ၼင်ႇႁိုဝ် ၽူႈယိင်းႁဝ်းၶႃႈတေမီး တၢင်းႁူႉ တၢင်းႁၼ် ၼႂ်းၵၢၼ်ပူၵ်းပွင်ႁူမ်ႈ ၵၼ်သၢင်ႈလွင်ႈတူင်ႉၼိုင်ၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းႁဝ်း။ ၸွႆႈထႅမ်ႁႂ်ႈၼၢင်းယိင်းႁဝ်း မီးသုၼ်ႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈလွင်ႈၵၢၼ်မိူင်းလႄႈ ႁူမ်ႈ ၵၼ် ၸွႆႈၵႄႈလိတ်ႈပၼ်ႁႃ တေႃႈလဵဝ် ဢၼ်ပဵၼ်ယူႇ PM 2.5 လႄႈ တၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊရူဝ်ႊၼႃႊယဝ်ႉၵေႃႈ လွင်ႈၵၢၼ်သိုၵ်း ၼင်ႇႁိုဝ် ၼၢင်းယိင်းႁဝ်း မီးသုၼ်ႇႁူမ်ႈလႄႈ ၸွႆႈၵႄႈလိတ်ႈပၼ်ႁႃ” ဝႃႈၼႆ။

“လိူဝ်ၼၼ်ႉ ႁဝ်းႁူမ်ႈၵၼ်သၢင်ႈလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းတြႃးတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းၸၢႆးလႄႈၼၢင်းယိင်း ယဝ်ႉၵေႃႈႁူမ်ႈၵၼ်တင်း တီႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၵူၼ်းၸၢႆးလႄႈ ၼၢင်းယိင်း တီႈဢၼ်ပဵၼ် LGBT ၶဝ် ၸဵမ်ၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ မိူၼ်ၵထိူၺ်းၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၼင်ႇႁိုဝ် ၶဝ် တေမီးလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းတြႃး။ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈပၼ်ႁႅင်းၵမ်ႉၸွႆႈသိုဝ်ႇ ၼင်ႇႁိုဝ် ၼၢင်းယိင်းႁဝ်းၶႃႈတေမီးလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်း တြႃးၼႂ်းၵၢၼ် ၶဝ်ႈထိုင်သိုဝ်ႇ လွင်ႈယိပ်းတိုဝ်းသိုဝ်ႇ ယဝ်ႉၵေႃႈ ႁူမ်ႈၵၼ်ပႃးတင်းလွင်ႈလူတ်းယွမ်း ၸႅၵ်ႇယႅၵ်ႈၼႂ်းၸၢႆးယိင်းလႄႈ တူင်ႇ ဝူင်းၵူၼ်း။ ၵၢၼ်ပူၵ်းပွင်လွင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈၼႂ်းတြႃးၸိုင်ႈမိူင်း ၼင်ႇႁိုဝ်ၼၢင်းယိင်းလႆႈၶဝ်ႈထိုင်လွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းလႄႈ လႅၵ်ႈလၢႆႈ ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းၼႂ်းမိူင်းထႆးၼႆႉ။ ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်းတႄႉ ၼင်ႇႁိုဝ် ၼၢင်းယိင်းႁဝ်း ပေႃးတေမီးလွင်ႈသုၼ်ႇ ထတ်းသၢင် ၵူတ်းမၢႆဢၼ်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇလႄႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်လႆႈ ၼႂ်းမိူင်းထႆး ယဝ်ႉၵေႃႈ လူတ်းယွမ်းလွင်ႈႁဵတ်းႁၢႆႉၸႃႉၼိူဝ် လွင်ႈ ၼၢင်းယိင်းႁဝ်းၶႃႈၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ၵူတ်ႇမၢႆဢၼ်ၼႆႉ ၸွႆႈႁႂ်ႈၼၢင်းယိင်းႁဝ်းၶႃႈ လႆႈၶဝ်ႈထိုင်” ၼၢင်းလႃႉယူင်ႇ လၢတ်ႈၼႄၼင်ႇၼႆ။

ႁႅင်းၵၢၼ် ၼၢင်းယိင်းၵေႃႉၼိုင်ႈ ဢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်ၼႂ်းႁိူၼ်း(မႄႈဝၢၼ်ႈ) မႃးၶၢဝ်းတၢင်း လၢႆလၢႆပီ ၵူၺ်းပႆႇလႆႈႁပ်ႉၵႃႈၸၢင်ႈ ၽဵင်ႇ ပဵင်း ၸွမ်းၼင်ႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းထႆး တမ်းဝၢင်းပၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ မႃးၶဝ်ႈပၢင်ပွႆးဝၼ်းၼၢင်းယိင်းလုမ်းၾႃႉ။

ၼၢင်းၼီႇ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၼႂ်းႁိူၼ်းယေး(မႄႈဝၢၼ်ႈ) တီႈၵဵင်းမႆႇ လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ “ ၶႃႈႁဝ်းၶဝ်ႈမႃးႁဵတ်းၵၢၼ် တီႈၸႄႈတွၼ်ႈၵဵင်းမႆႇၼႆႉ မီးၶၢဝ်းတၢင်း 8 ပီယဝ်ႉ။ ၵွၼ်ႇတေမႃးႁဵတ်းမႄႈဝၢၼ်ႈၼႆႉ ႁဵတ်းၵၢၼ် တီႈသူၼ်မၢၵ်ႇၸွၵ်း (မၢၵ်ႇ သူမ်ႈ) တီႈမိူင်းၾၢင်မႃး။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၶၢႆႉမႃးယူႇတီႈၵဵင်းမႆႇသေ မႃးႁဵတ်းၵၢၼ်မႄႈဝၢၼ်ႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵႃႈႁႅင်းၼႆႉ ဢမ်ႇ လႆႈပဵင်း ၵူၼ်းမိူင်းပိူၼ်ႈၶႃႈ။ ၶဝ်ၵေႃႈပဵၼ်မႄႈဝၢၼ်ႈမိူၼ်ႁဝ်း ၼင်ႇၵၼ်ၵူၺ်း။ ၵူၺ်းၵႃႈ ႁဝ်းၶႃႈ ဢမ်ႇလႆႈၵႃႈႁႅင်း ပဵင်းၶဝ်ၶႃႈ။ လွင်ႈ ၼႆႉ ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီပဵၼ် ၶႂ်ႈႁႂ်ႈမီးလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းမိူၼ်ၵၼ်ၶႃႈဢေႃႈ” ဝႃႈၼႆ။

ၼႂ်းဝၼ်းၼၢင်းယိင်းလုမ်ႈၾႃႉ တီႈၵဵင်းမႆႇ ၸိုင်ႈထႆးၼၼ်ႉ ၸုမ်းတူင်ႉၼိုင်တူင်ႇဝူင်း ၼၢင်းယိင်း လၢႆလၢႆၸုမ်း ႁူမ်ႈၵၼ် ႁဵတ်းလိၵ်ႈသေ ယိုၼ်ႈလိၵ်ႈထိုင် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆး။

မိူဝ်ႈပီ 2019 ၼၼ်ႉ ယူႇတီႈႁွင်ႈၵၢၼ်ၾၢႆႇႁႅင်းၵၢၼ် မိူင်းထႆး ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဢွၵ်ႇဝႆႉဝႃႈ ႁႅင်းၵၢၼ်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်ၶဝ်ႈ မႃးႁဵတ်းၵၢၼ် ၼႂ်းမိူင်းထႆး ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်ၼၼ်ႉ တင်းမူတ်းတေမီးမွၵ်ႈႁိမ်း ၼိုင်ႈလၢၼ်ႉသွင်သႅၼ်ၵေႃႉ။ ႁႅင်းၵၢၼ် ဢၼ်ၶဝ်ႈမႃးႁဵတ်းၵၢၼ်မိူင်းထႆးၼၼ်ႉသမ်ႉ ၵမ်ႈၼမ် ႁဵတ်းၵၢၼ် ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းထႆး ဢမ်ႇႁဵတ်း မိူၼ်ၼင်ႇ ၵၢၼ်ဝူၺ်ႇ ႁင်ႈ၊ ၵၢၼ်ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။