ၵေႃၵပ်းသၢၼ်တူင်ႉၼိုင်တႃႇမႄႈၼမ်ႉ မိူင်းတႆး ဢွၵ်ႇၶေႃႈပိုၼ်ၶၢဝ်ႇ လွင်ႈၵူၼ်းမိူင်းတႆး ဢမ်ႇႁၢၼ်ႉၸႂ် ၼိူဝ်ပၢင်ၵုမ် IFC ဢၼ်ၸတ်းႁဵတ်းတီႈတူၼ်ႈတီးၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်ဢမ်ႇယဵၼ်လႄႈ မီးလွင်ႈႁၢမ်ႈတပ်ႉၶၵ်ႉၵၢၼ်လွင်ႈ ငမ်းယဵၼ် ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဝႃႈၼႆ။
ဝၼ်းတီႈ 15/01/2018 ၵေႃၵပ်းသၢၼ်တူင်ႉၼိုင်တႃႇမႄႈၼမ်ႉမိူင်းတႆး Action For Shan State Rivers (ASSR) သၢၼ်ၶတ်းပၢင်ႁူပ်ႉထူပ်းဢုပ်ႇဢူဝ်း “ၽူႈႁူမ်ႈပုၼ်ႈ ၵၢၼ်သၢင်ႈၾၢႆႁႅင်းၼမ်ႉ” ဢၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊငိုၼ်းၵွင် တိုၼ်းၵူႈၸိုင်ႈ မိူင်း International Finance Corporation (IFC) ၶပ်ႉၶိုင်ၸတ်းႁဵတ်း။ ပၢင်ၵုမ်ၼၼ်ႉ ဢုပ်ႇဢူဝ်းတႃႇႁုပ်ႈတုမ် ၽႅၼ်ၵၢၼ်ၶေႃႈမုလ်းလွင်ႈလူင်းၵူတ်ႇထတ်း လွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉသၽႃႇဝၾိင်ႈတိုၼ်း ပိူဝ်ႈတႃႇၵေႃႇသၢင်ႈၾၢႆ။
ၸၢႆးႁေႃသႅင် ၽူႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ ၵေႃၵပ်းသၢၼ်တူင်ႉၼိုင်တႃႇမႄႈၼမ်ႉမိူင်းတႆး လၢတ်ႈတီႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ “ ယူႇတီႈ ၵေႃၵပ်းသၢၼ်တူင်ႉၼိုင်တႃႇမႄႈၼမ်ႉမိူင်းတႆး ႁဝ်းၶႃႈထိုဝ်ဝႃႈ ဢၼ်ၼႆႉမၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈလွင်ႈလီတႃႇမိူင်းတႆးႁဝ်း ၾၢႆႇ ၼိုင်ႈ တၢင်းၼိုင်ႈၵေႃႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ လွင်ႈငမ်းယဵၼ်မိူင်းႁဝ်းၵေႃႈ ၶမ်ၶိုၵ်ႉၶမ်ၶၵ်ႉဝႆႉသေ ပၼ်ႁႃၵူႈၸိူဝ်းၵူႈ လွင်ႈၵေႃႈတိုၵ်ႉမီးယူႇ ပၢင်တိုၵ်းၵေႃႈဢမ်ႇဝၢႆးၸိူဝ်းၼႆႉ ၾၢႆႇၼိုင်ႈတၢင်းၼိုင်ႈၵေႃႈ ၸဝ်ႈငိုၼ်းတိုၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်းၵေႃႈ ဝၢၵ်ႉဢဝ်တိုဝ်ႉတၢင်း မိူဝ်ႈၼမ်ႉၶုၼ်ႇ။ ဢၼ်ၼႆႉမၼ်းဢမ်ႇထုၵ်ႇလီပဵၼ်/ ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီႁဵတ်းၼႆ ႁဝ်းၶႃႈ ၸင်ႇဢွၼ် ၵၼ်သၢၼ်ၶတ်း” ဝႃႈၼႆ။
ၵေႃၵပ်းသၢၼ်တူင်ႉၼိုင်တႃႇမႄႈၼမ်ႉမိူင်းတႆး လႆႈသၢၼ်ၶတ်း ၽႅၼ်ၵၢၼ် လွင်ႈလူင်း ၵူတ်ႇထတ်း လွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉ သၽႃဝ ၾိင်ႈတိုၼ်း (SEA) ဢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈၼေႇပျီႇတေႃႇလႄႈ ၶွမ်ႊပၼီႊ ၵမ်ႉယၼ်ပၼ်ႁႅင်းဝႆႉသေ ဢမ်ႇယွမ်းထွမ်ႇၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်း မိူင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဝႃႈၼႆ။
မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 23/12/2017 ၼၼ်ႉၵေႃႈၵူၼ်းမိူင်းတႆးမွၵ်ႈ 1,000 ပႃးၸဵမ်ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈလႄႈၸဝ်ႈႁႆႈၸဝ်ႈၼႃး မိူင်းတႆးပတ်းပိုၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်သၢၼ်ၶတ်းၶူင်းၵၢၼ်သၢင်ႈၽၢႆၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉၶူင်း လႄႈသၢင်ႈၾၢႆၼွင်ၽႃတီႈၸႄႈ ဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်း ယွၼ်ႉႁႅင်းၾႆးၾႃႉၼၼ်ႉတေဢဝ်သူင်ႇၸူးမိူင်းၶႄႇ။
ယူႇတီႈၵေႃၵပ်းသၢၼ်တူင်ႉၼိုင်တႃႇမႄႈၼမ်ႉမိူင်းတႆးလၢတ်ႈဝႃႈ ၸႂ်ဢမ်ႇလီ ဢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ မိူင်းဢွၵ်ႊသတြေႊလီႊ ယိူဝ်ႊ ၸႂ်ႉတိုဝ်းငိုၼ်းပိူဝ်ႈတႃႇၵၢၼ်ထတ်းသၢင်လွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉ (တႃႇသၢင်ႈၾၢႆ)သေ တတ်းတႅပ်းလွင်ႈၸွႆႈ ထႅမ်ၶဝ်ႈၼမ်ႉ တၢင်းၵိၼ် တႃႇၵူၼ်းမိူင်းတႆးပၢႆႈၽေးသိုၵ်း ၸိူဝ်းယူႇၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်တႆး-ထႆး ဝႃႈၼႆ။
ၵူၼ်းမိူင်းတႆးႁၢမ်းႁိူၼ်းယေးတီႈယူႇ ဢွၼ်ၵၼ်ၼီပၢႆႈၽေးတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်ပိုတ်ႇၼႃႈသိုၵ်း ၽဵဝ်ႈ မူၺ်ႉၼႂ်းပိုၼ်ႉ တီႈမိူင်းတႆးပွတ်းၵၢင် မိူဝ်ႈပီ 1996-1998 ၼၼ်ႉသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈပိုၼ်ႉတီႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ႁၢမ်းဝႆႉ တႃႇ ပဵၼ်ပိုၼ်ႉတီႈ ၼမ်ႉထူမ်ႈ ယွၼ်ႉၽႅၼ်ၵၢၼ်ၶူင်းၵၢၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈၾၢႆတႃႈသၢင်း (မိူင်းတူၼ်) ၼိူဝ်မႄႈ ၼမ်ႉၶူင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
