ၶၵ်ႉၵၢၼ်တွၼ်ႈဢွၼ်ႁူဝ်ၵူႈလွင်ႈၼႆႉ ၸွင်ႇၼၢင်းယိင်းထုၵ်ႇလီၶဝ်ႈပႃး ပဵၼ်ၽူႈ ဢွၼ်ႁူဝ်လႆႈ

ၸုမ်းၵပ်းသၢၼ်လွင်ႈၼၢင်းယိင်းတႆး SWAN လႆႈပိုတ်ႇပၢင်သွၼ် ၽိူမ်ႉထႅမ်ၼမ်ႉၵတ်ႉၼၢင်းယိင်းၶၢဝ်းတၢင်း 6 လိူၼ်။ မီးလုၵ်ႈႁဵၼ်းလၢႆတီႈလၢႆဝဵင်းမႃးႁဵၼ်း 10 ပၢႆ။

လုၵ်ႈႁဵၼ်း တီႈပၢင်သွၼ်ၸုမ်းၵပ်းသၢၼ်လွင်ႈၼၢင်းယိင်း လၢတ်ႈဝႃႈ ၼႂ်းၶၵ်ႉတွၼ်ႈၵၢၼ်ဢွၼ်ႁူဝ်ၼႆႉ တွၼ်ႈတႃႇ ၼၢင်းယိင်းပေႃးတေၶဝ်ႈပႃးလႆႈၼၼ်ႉ မၼ်းလမ်ႇလွင်ႈၸိူင်ႉႁိုဝ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ယူႇတီႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ လႆႈ တွင်ႈထၢမ် ၵူၼ်းၼုမ်ႇၼၢင်းယိင်း ဝႆႉၼင်ႇၼႆ။

ၼၢင်းမွၼ်းလူႇ လၢတ်ႈဝႃႈ“ ပေႃးယူႇတီႈတူဝ်ၶႃႈႁဝ်းသေ ႁၼ်ထိုင်တႄႉ ၼၢင်းယိင်းၼႆႉ ထုၵ်ႇလီပဵၼ်ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ယူႇ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၼၢင်းယိင်း ဢၼ်သူၼ်/ၶဝ်ႈၸႂ်ၵၢၼ်မိူင်းၵေႃႈမီးတင်းၼမ်၊ ဢၼ်ၸွႆႈၵၢၼ်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း ၵေႃႈမီးတင်း ၼမ်။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ ၵူႈဢွင်ႈတီႈၼႆႉ တိုၼ်းလူဝ်ႇမီးၼၢင်းယိင်း ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းၵၢၼ်မိူင်းလႄႈသင်၊ ၼႂ်းၵၢၼ်တူင်ႇဝူင်း ၵူၼ်းလႄႈသင် ၼၢင်းယိင်းၼႆႉ တိုၼ်းၶဝ်ႈပႃးဝႆႉယူႇတႃႇသေႇ။ ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈ ၼၢင်းယိင်းၼႆႉ တေတိူဝ်းၸတ်း ၵၢၼ်လႆႈလိူဝ်။ ယဝ်ႉၵေႃႈ တေတိူဝ်းႁဵတ်းၵၢၼ်လႆႈလီ တေတိူဝ်း ဢွၼ်ႁူဝ်လႆႈလီ။ ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈၵေႃႈ ႁႅင်းဝူၼ်ႉၽႂ်း ၽၢႆ၊ မေႃတႅပ်းတတ်း၊ မီးၸႂ်ၵႅၼ်ႇၶႅင် မေႃဝႆႉၸႂ်မဵတ်ႉတႃႇ မေႃ ယိုၼ်ႈမႅင်ႇလႄႈ မေႃဢီးလူပၼ်ၵူၼ်းတၢင်ႇၵေႃႉ ယွၼ်ႉ ပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼၼ်လႄႈ ၼၢင်းယိင်းၼႆႉ ထုၵ်ႇလီပဵၼ်ၽူႈဢွၼ် ႁူဝ်ယူႇ” ဝႃႈၼႆ။

ၼႂ်းပၢင်သွၼ်ၼႆႉ ပူင်သွၼ်ပၼ် မိူၼ်ၼင်ႇ ၾၢႆႇၵၢၼ်ဢွၼ်ႁူဝ်၊ လွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းယိင်းၸၢႆး၊ လွင်ႈပၢႆးယူႇလီၼၢင်း ယိင်းလႄႈ ၾၢႆႇၵၢၼ်မိူင်း ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၼၢင်းဢူၵ်ႉဢေႃး ၶျႄႇရီႇ လၢတ်ႈဝႃႈ “ တီႈၸၼ်ႉၵၢၼ် ၽူႈမီးၸၼ်ႉၸိုင်ႈမိူင်းၵေႃႈလီ၊ ၵၢၼ်ဢွၼ်ႁူဝ်ၵေႃႈလီ ႁၼ် ထိုင်ဝႃႈ ၼၢင်းယိင်းၼႆႉ ထုၵ်ႇလီၶဝ်ႈပႃးဝႆႉယူႇၶႃႈ။ ယွၼ်ႉသင်ၼႆ ပေႃးၼၢင်းယိင်းၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းတွၼ်ႈဢွၼ်ႁူဝ်ၵၢၼ် မိူင်း။ ပေႃးဢုပ်ႇဢူဝ်းၵေႃႈ တၢင်းႁၼ်ထိုင် တၢင်းၶႆႈၸႂ် ၼၢင်းယိင်း တေပႃးၵႂႃႇလႄႈ တၢင်းလူဝ်ႇၼၢင်းယိင်းတၢင်း လူဝ်ႇၵူၼ်းမိူင်း တေၸၢင်ႈႁဵတ်းပၼ်လႆႈထိုင်တီႈ။

ၾၢႆႇၼိုင်ႈ လွင်ႈၸႅၵ်ႇၽႄယိင်းၸၢႆး တေဢမ်ႇမီး တေၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်မႃး တေၸၢင်ႈၽေႃႇ ၼမ်ႉၼႄတူဝ် လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆ CEDAW မႃး။ ၼၢင်းယိင်းၼႆႉ ႁၵ်ႉသႃလွင်ႈငမ်းယဵၼ်လႄႈ တေၸၢင်ႈၽေႃႇၼမ်ႉ ၼႄ တူဝ် လွင်ႈငမ်းယဵၼ်လီလီ ငၢမ်းငၢမ်း ႁၼ်ထိုင်ၸိူင်ႉၼႆ” ဝႃႈၼႆ။

ၼၢင်းတိၼ်ႇၼီႇလႃႇတိၼ်း လၢတ်ႈဝႃႈ “ ပေႃးတူၺ်းၼႂ်းသၽႃးၼႆ ၽူႈတႅၼ်းသၽႃးၼၢင်းယိင်း ဢေႇၼႃႇ သုၼ်ႇလႆႈ ၼၢင်းယိင်းၼႆႉ ၼၢင်းယိင်းၵူၺ်းတေႁူႉလီလိူဝ် ။ သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸၢႆးၵေႃႈ ၵူၼ်းၸၢႆးႁူႉလီလိူဝ်လႄႈ ၼႂ်းသၽႃးၼႆႉ ပေႃးႁူဝ် ၼပ်ႉၼၢင်းယိင်းလႄႈ ၵူၼ်းၸၢႆး ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်တႄႉ သုၼ်ႇလႆႈၼၢင်းယိင်းၵေႃႈ တေဢမ်ႇလႆႈတုၵ်းယွၼ်း တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ တေၸၢင်ႈလႆႈမႃးယူႇ။ လိုၼ်းသုတ်း ၶႂ်ႈလၢတ်ႈတႄႉ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၵူၼ်းၸၢႆးဝႆႉၼၵ်းၼိူဝ်ၼၢင်းယိင်း ၶႂ်ႈႁႂ်ႈ ပၼ် တီႈယူႇၼၢင်းယိင်းၽွင်ႈ” ဝႃႈၼႆ။

ယူႇတီႈၸုမ်းၵပ်းသၢၼ်လွင်ႈၼၢင်းယိင်းတႆး (SWAN) ၼႆႉ ၽိုၵ်းၽွၼ်ႉပၼ် ၼၢင်းယိင်းမႃးၵူႈပီပီ။ ၼႂ်းပီ 2019 ၼႆႉ ၼၢင်းယိင်းဢၼ်မႃးၶဝ်ႈႁဵၼ်း တင်းမူတ်း မီး 13 ၵေႃႉ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ ၼႂ်းပီ 2020 တေမႃးၼႆႉၵေႃႈ တေသိုပ်ႇပိုတ်ႇပၢင် သွၼ် ၵႂႃႇထႅင်ႈ ဝႃႈၼႆ။