Friday, March 29, 2024

ၶႆႈဝတ်းၸၢင်ႉယဝ်ႉၶႆႈဝတ်းလိင်း ႁိုဝ် တၢင်းပဵၼ် ၶျီႊၵုၼ်ႊၵၼ်ႊ ၺႃႊ ၶႆႈ/ၼၢဝ်ၶေႃႈမူၺ်ႈယုင်းလၢႆး

Must read

ယၢမ်းလဵဝ်ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ပတ်းပိုၼ်ႉ ပႃးၸဵမ်မိူင်းတႆး လႄႉၵၼ်ပဵၼ်ၼၢဝ်ၸိူဝ်ႉမႅင်း ၶျီႊၵုၼ်ႊၵၼ်ႊ ၺႃႊ ၶႆႈၼၢဝ်ယုင်းလၢႆး ၸဵပ်းမူၺ်ႈၸွမ်းလုပ်ႇၵပ်းလုပ်ႇတေႃႇ ဢမ်ႇၼၼ် ဢၼ်ပၢႆးယူႇလီမိူင်းမၢၼ်ႈ တၢင်ႇၸိုဝ်ႈဝႆႉပၼ်ဝႃႈ သိၼ်ႇတူၵ်ႉၵူၺ်း (ၶႆႈဝတ်းၸၢင်ႉ)  မျႂၵ်ႉတူၵ်ႉၵူၺ်း (ၶႆႈဝတ်းလိင်း) ။ ပေႃးဢမ်ႇ ပဵၼ်ၶႆႈဝတ်းၸၢင်ႉ/ လိင်း ဢမ်ႇပႆႇၶိုတ်းၵၢပ်ႈ ၶိုတ်းပၢၼ် ၼႆလူးၵွၼ်ႇ။ ၵွပ်ႈသင်လႄႈ မၢၼ်ႈႁွင်ႉဝႃႈ ၶႆႈဝတ်းၸၢင်ႉ/ သိၼ်ႇတူၵ်ႉၵူၺ်း၊ ၶႆႈဝတ်းလိင်း/မျွၵ်ႉတူၵ်ႉၵူၺ်း။

Photo Credit

တၢင်းပဵၼ်ၼႆႉလုၵ်ႉလႂ်မႃး

- Subscription -

Chikungunya ၼႆႉ ပဵၼ်ယွၼ်ႉၸိူဝ်ႉမႅင်းဝၢႆးရၢတ်ႉသ် ဢၼ်မႃးၸွမ်းယုင်းလၢႆး ။ ၵမ်ႈၼမ်တၢင်း ပဵၼ်ၼႆႉလၢမ်းၽႄႈၼႂ်းၵုၼ်တိူၵ်ႈဢမေႊရိၵ ၊ မိူင်းဢႅပ်ႉၾရိၵ ၊မိူင်းယူႊရူပ်ႊ လႄႈ ၵုၼ်ၶဵဝ်ဢေႊသျႃႊ မွၵ်ႈ 60 မိူင်း။ ဢၼ်လၢမ်းၽႄႈၼမ်တႄႉပဵၼ် ၵုၼ်တိူၵ်ႈဢေႊသျႃႊ၊ ဢႅပ်ႉၾရိၵ လႄႈ ဢိၼ်ႊတီႊယႃႊ ။ တီႈဢၼ်ယုင်းလၢႆးလိူင်ႇၼမ်ၼၼ်ႉ ယိင်ႈၶႅၼ်းမီးတိုဝ်ႉတၢင်းတႃႇပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်ၼႆႉငၢႆႈ။

ၵွပ်ႈသင်လႄႈ မၢၼ်ႈသႂ်ႇၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၶႂ်ႈဝတ်းၸၢင်ႉ/ၶႂ်ႈဝတ်းလိင်း

ၵူၼ်းၺႃးၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ်ၼႆႉ တေပဵၼ် ႁူဝ်ၶႆႈ၊ လူမ်းမႆႈၶိုၼ်ႈ၊ ႁိူဝ်ႉဢူၼ်ႈ၊ ၼိူဝ်ႉၼင်ဢွၵ်ႇတုမ်ႇ သီလႅင်၊ ၵၢမ်ႈၼိူဝ်ႉၸဵပ်း ၵူၼ်ႉၶိုၼ်ႈ၊ လုပ်ႇၵပ်းလုပ်ႇတေႃႇၵႂ်ႈ ၊ ၵူၼ်ႉၵူၼ်ႉၶိုၼ်ႈၶိုၼ်ႈ ၸွမ်းလုပ်ႇၸွမ်း ဢဵၼ်။ ပိူင်ၾၢင်လၵ်ႉၶၼႃႇဢၼ်လၢတ်ႈမႃးၼႆႉ တေပဵၼ်ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 3 ဝၼ်းထိုင် 7 ဝၼ်း ဝၢႆးလင် ၺႃးယုင်းလၢႆးၶူပ်း။ မၢင်ၵေႃႉ ယင်းၸၢင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉထိုင်မၢၵ်ႇတႃ၊ သဵၼ်ႈဢႃႇရုင်ႇ လႄႈ ႁူဝ်ၸႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ။

ၾၢင်ႁၢင်ႈတၢင်းပဵၼ်ၼၢဝ်ၶႆႈဝတ်းၼႆႉ ၶႂ်ႈမိူၼ် ၾၢင်ႁၢင်ႈတၢင်းပဵၼ်ၶႆႈလိူတ်ႈဢွၵ်ႇ၊ တၢင်းပဵၼ် သီႇၵႃႇ (ၶႆႈၼၢဝ် – ဢၼ်ၸၢင်ႈပဵၼ်တီႈမႄႈမၢၼ်းၼမ်၊ ပေႃးၸပ်းတၢင်းပဵၼ်ယဝ်ႉ တိူဝ်ႉပႃးလုၵ်ႈ ဢွၼ်ႇ ႁဵတ်းႁႂ်ႈႁူဝ်လဵၵ်ႉ၊ ဢွၵ်းဢေႃလဵၵ်ႉ၊ ပေႃးလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵိူတ်ႇယဝ်ႉယႂ်ႇမႃး မိူၼ်ၵူၼ်းဢမ်ႇတဵမ်)  ၸိူဝ်းၼႆႉ၊ တၢင်းပဵၼ်ၼႆႉ ၸၢင်ႈႁၢႆႈလႆႈၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်းၼိုင်ႈဝူင်ႈ ၸဵတ်းဝၼ်း။

ဝၢႆးလင်ၼၢဝ်ၶႅၼ်းယဝ်ႉ  သိုပ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်ႉၵူၼ်ႉမူၺ်ႈမူၺ်ႈ ၸွမ်းလုပ်ႇၸွမ်းဢဵၼ် မိူၼ်ၸၢင်ႉယဵပ်ႇၺႃး ၸဵပ်းတၢင်းတူဝ်တၢင်းၶိင်း ႁိုင်ၼၢၼ်းပဵၼ်ႁူဝ်လိူၼ် လႄႈ မၢၼ်ႈၸင်ႇသႂ်ႇၸိုဝ်ႈ ၶႆႈဝတ်းၸၢင်ႉ။  ပေႃး ပဵၼ်ၵူၼ်းမီး တၢင်းပဵၼ်လိူတ်ႈလိူဝ်၊ ယဵဝ်ႈဝၢၼ်၊ ႁူဝ်ၸႂ်လႄႈ တၢင်းပဵၼ်ၵူၼ်းထဝ်ႈ (တၢင်းပဵၼ်ၶၢဝ်းႁိုင်) ၸိူဝ်းၼႆႉၸပ်းတၢင်းပဵၼ်ၼႆႉပဵၼ်ငၢႆႈ၊ ႁၢႆယၢပ်ႇသေ ၵူၼ်ႉၸဵပ်းၸွမ်းလုပ်ႇၸွမ်းဢဵၼ်ယိင်ႈၶႅၼ်းၼၢၼ်းႁၢႆ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးမီးႁႅင်းတဵမ် ၵိၼ်ဝၢၼ်ၼွၼ်းလပ်း လိုဝ်ႈႁိူဝ်ႉဢိမ်ႇတဵမ်ၵေႃႈ ၵူၼ်ႉမူၺ်ႈၼၼ်ႉ ၵေႃႈၶႅၼ်းမႃးလွႆးလွႆးသေ ၸၢင်ႈႁၢႆလႆႈၶိုၼ်း ၼႂ်းလိူၼ်႞ လိူၼ်ပၢႆယူႇ။

Photo Credit

မၢၼ်ႈဝႃႈ ပေႃးပဵၼ်ၶႆႈဝတ်းၸၢင်ႉယဝ်ႉ သိုပ်ႇပဵၼ်ၶႆႈဝတ်းလိင်း

ယွၼ်ႉဝႃႈ သႄးလ်၊ ၼိူဝ်ႉၼင်လႄႈ သဵၼ်ႈလိူတ်ႈဢိၵ်ႇ ဢဵၼ်၊ လုပ်ႇၵပ်းလုပ်ႇတေႃႇၼၼ်ႉ လႆႈတေႃႇသူႈၸိူဝ်ႉမႅင်း တၢင်းပဵၼ်သေၸင်ႇတုမ်ႉတိူဝ်ႉထိုင် သႄႊလ်ၼုမ်ႇလႄႈ ၸင်ႇၸဵပ်းမူၺ်ႈတင်းႁိုင် ဝႃႈၼႆ။

ပေႃးၸဵပ်းမူၺ်ႈဢမ်ႇပႆႇႁၢႆလီၼၼ်ႉ ၸွမ်းၽိဝ် ၼင် ဢွၵ်ႇတုမ်ႇလႅင် ၸိူင်ႉၼင်ႇ မိူၼ်တုမ်ႇႁေႃႁိူဝ်ႇ ၊ ၵၢႆး ၶူမ်း လႅင်ၵႂႃႇ ပဵၼ်ၶႅပ်း ပဵၼ်ၶႅပ်း တင်းတူဝ် တင်းၶိင်း  ၶႂ်ႈတိူၼ်ႇၶႂ်ႈယၢႆးတိၵ်းတိၵ်းလႄႈ ၸပ်းၸိုဝ်ႈ ထႅင်ႈဝႃႈ ၶႆႈဝတ်းလိင်း ၸွမ်းထႅင်ႈ။

တေႁဵတ်းႁိုဝ်ယူတ်းယႃႁႂ်ႈၸဵပ်းမူၺ်ႈႁၢႆ

သင်ဝႃႈၼင်ႈတီႈလဵဝ် ဢမ်ႇၼၼ်ၼွၼ်းတီႈလဵဝ် ဢမ်ႇတူင်ႉဢမ်ႇၼိုင်ၸိုင် ဢဵၼ်ၸၢင်ႈၶႅင်ၵႂႃႇသေ ယိင်ႈၶႅၼ်းႁဵတ်းႁႂ်ႈၼၢၼ်းႁၢႆ။ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ –

  • ဢွၵ်ႇႁႅင်း တူင်ႉတူင်ႉၼိုင်ၼိုင်
  • ဢဝ်ၼမ်ႉၶႅင်သႂ်ႇထူင်ႁေႃႇသေ ဢဝ်တၢင်ႇဢဝ်ဢုပ်ႉတီႈၸဵပ်း တီႈမူၺ်ႈ။
  • ဢုပ်ႇဢူဝ်းမေႃယႃ ဢမ်ႇၼၼ် ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇၾၢႆႇယူႇလီသေ ၵိၼ်ယႃႈယႃၸွမ်း။

လၢႆးတၢင်းပဵၼ်ၽႄႈၸပ်း

ပေႃးဝႃႈမႅင်းဝၢႆးရၢတ်ႉသ် ၶဝ်ႈမႃးၼႂ်းတူဝ်ၶိင်းၵူၼ်းႁဝ်း ၶၢဝ်းတၢင်း 5 ဝၼ်းထိုင် 7 ဝၼ်းယဝ်ႉ ၾၢင်ႁၢင်ႈ တၢင်းပဵၼ်ၸင်ႇဢွၵ်ႇမႃး ။ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်းၼႆႉ သင်ဝႃႈမီးယုင်းမႃးၶူပ်းၵူၼ်းပဵၼ်ၼၼ်ႉသေ ၵႂႃႇၶူပ်းထႅင်ႈ ၵူၼ်း ႁိူၼ်းတၢင်ႇၵေႃႉၸိုင်ႈ ၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ်တႄၽႄႈၵႂႃႇၸပ်းၵၼ်ၵႂႃႇ တင်းႁိူၼ်း။  ယုင်းလၢႆးၼႆႉ မၼ်းၶႆႇတီႈၼမ်ႉသႂ်  မိူၼ်ၼင်ႇ ၼႂ်းၵွၵ်းမွၵ်ႇမေႃႈၼမ်ႉၶဵင်ႇၽြႃး၊  ပုင်းၼမ်ႉ၊ ထႅင်ႉၼမ်ႉ၊ ဢၢင်ႇၼမ်ႉ ၼွင်ၼမ်ႉ၊  ၼမ်ႉၶင် ၼမ်ႉၶၢင်ႉၼႂ်းၵွၵ်း ၼႂ်းၽႃႁူမ်ႇမေႃႈ  လႄႈ ၼႂ်းမၢၵ်ႇၵႃးၸိူဝ်းၼႆႉသေ ပဵၼ်မႃးၼွၼ်လဵတ်း(မႅင်းလဵတ်း) ၊ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းပဵၼ်မႃးယုင်းလၢႆး။ ယုင်းလၢႆးၼႆႉ မၼ်းဢွၵ်ႇႁႃၵိၼ်ယၢမ်းႁူဝ်ၶမ်ႈ ၵၢင်ၶမ်ႈလႄႈ ယၢမ်းၵၢင်ၼႂ်ၸဝ်ႉ။

လၢႆးယူတ်းယႃလႄႈႁႄႉၵင်ႈ

သင်ဝႃႈႁၼ်ပိူင်ၾၢင်လၵ်ႉၶၼႃႇ ပဵၼ်ၶႆႈဝတ်းၼႆႉယဝ်ႉၼႆၸိုင် ထုၵ်ႇလီႁိပ်ႈၵႂႃႇတီႈႁူင်းယႃ ႁွင်ႈယႃသေ ႁႂ်ႈမေႃယႃၵူတ်ႇထတ်းပၼ် ၊  ႁပ်ႉဢဝ်လွင်ႈယူတ်းယႃတီႈ မေႃယႃလႄႈၾၢႆႇပၢႆးယူႇလီ။ လွင်ႈယူတ်းယႃ တၢင်းပဵၼ်ၼၢဝ် Chikungunya ၼႆႉယႃႈယႃၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈႁၢင်းၶေႃတႄႉပႆႇမီး။ ၽွင်းတိုၵ်ႉပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်ၼၼ်ႉ ၶၢၼ်ၸႂ်မိူၼ် တၢင်းပဵၼ်ၶႆႈလိူတ်ႈဢွၵ်ႇလႄႈ တၵ်းလႆႈၾၢင်ႉသတိယႂ်ႇၼမ်။ ၼင်ႇႁိုဝ်တၢင်းပဵၼ်တေဢမ်ႇၽႄႈၼၼ်ႉ ယႃႇပေပၼ်ယုင်းၶူပ်း၊ ယႃႇပေပၼ်မီးမႅင်းလဵတ်း၊ တီႇၽဵဝ်ႈပႅတ်ႈယုမ်းလႄႈ ထွၵ်ႇၶွမ်ႈပႅတ်ႈၼမ်ႉၶင် ၼမ်ႉၶၢင်ႉ။ ၼုင်ႈသိူဝ်ႈၶူဝ်းၶႅၼ်ယၢဝ်းၶႃယၢဝ်း၊ တႃးယႃႈယႃႁႄႉယုင်း၊ ၼွၼ်းၼႂ်းသုတ်း (ၽႃႈၵၢင်ယုင်း)။  ၵူၼ်းမိူင်းထုၵ်ႇလႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းလွင်ႈတၢင်းပဵၼ်ၸၢင်ႉယဵပ်ႇၼႆႉသေ ထုၵ်ႇလီႁႄႉၵင်ႈဝႆႉၸဵမ်မိူဝ်ႈပႆႇပဵၼ်။ ထုၵ်ႇလီဢုပ်ႇၵုမ်တွင်ႈထၢမ်တီႈၾၢႆႇပၢႆးယူႇလီ  သေႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ်တင်းပၢႆးယူႇလီ  ၸင်ႇၸၢင်ႈႁႄႉၵင်ႈလႆႈတၢင်းပဵၼ်ၼႆႉ ။

Photo Credit

ၸိူဝ်ႉမႅင်းၼၢဝ်ၶႆႈဝတ်းၸၢင်ႉယဵပ်ႇၼႆႉ ပိူင်လူင်  ပဵၼ်ယွၼ်ႉယုင်းလၢႆးလႄႈ သင်ဝႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းတင်း မူတ်းၽွမ်ႉၵၼ်ၸတ်းၽဵဝ်ႈ ႁဵတ်းလွင်ႈမူတ်းသႂ် ၸိုင် တၵ်းတေၵၢင်းယၢၼ်တၢင်းပဵၼ် ၶႆႈဝတ်းၼႆႉသေ တေလႆႈယူႇလီၵတ်းယဵၼ် ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်ဢမ်ႇႁၢင်ႉ။

** ဢၢင်ႈဢိင် ဝႅပ်ႉသၢႆႉပၢႆးယူႇလီ လၢႆလၢႆတီႈသေ ၵဵပ်းႁွမ်တွမ်တႅမ်ႈဝႆႉၶိုၼ်းၶႃႈဢေႃႈ။

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း