ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းလူင်းလၢႆးမိုဝ်း 8 ၸုမ်း ႁူပ်ႉထူပ်းဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ် တီႈၼႂ်းၵဵင်းမႆႇ မိူင်းထႆး၊ ပၢင်ၵုမ်ႁၢင်ႈႁႅၼ်း ပိူဝ်ႈတႃႇပၢင်ၵုမ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ် ၸၼ်ႉမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် (ပွၵ်ႈၵမ်း 4) ႁိုဝ် ပၢင်ၵုမ်လူင်ႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီ 21 ပၢင်လူင် ၵမ်းထူၼ်ႈ 3 ဢၼ်တေၸတ်းထႅင်ႈတၢင်းၼႃႈ။
ပၢင်ၵုမ်ပွၵ်ႈၼႆႉ ၸတ်းတင်ႈတႄႇဝၼ်းတီႈ 14-18/12/2017 ။ ႁူဝ်ၶေႃႈလူင် ဢၼ်ဢုပ်ႇၼႂ်းတွၼ်ႈၵၢၼ်မိူင်း တင်းမူတ်းမီး 10 ႁူဝ်ၶေႃႈ။ ၼႂ်းသိပ်းႁူဝ်ၶေႃႈလူင်ၸိူဝ်းၼႆႉ မီးထႅင်ႈႁူဝ်ၶေႃႈယွႆႈမၼ်းထႅင်ႈတင်းၼမ်။ ၼႂ်းၵႃႈ 5 ႁူဝ်ၶေႃႈၼၼ်ႉ ၽိုၼ်လိၵ်ႈတွၼ်ႈၵၢၼ်မိူင်းတင်း တွၼ်ႈၵၢၼ်ႁူမ်ႇလူမ်ႈၼၼ်ႉ တေဢဝ်ဝႆႉပဵၼ်ၽိုၼ်လိၵ်ႈ တႃႇႁဵတ်းၵၢၼ် (Working Paper) သေ ဢဝ်တၢင်ႇလၢတ်ႈၵႂႃႇတီႈ ပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်တင်းၵူၼ်းမိူင်း လႄႈၽူႈၵဵဝ်ႇၶွင်ႈ-ၼႆယဝ်ႉ။
ၽူႈၵွၼ်းလုမ်း PI ဢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်ၾၢႆႇၵမ်ႉထႅမ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၼႂ်းမိူင်း ၸဝ်ႈၶိုၼ်းသႂ်လၢတ်ႈဝႃႈ- “တွၼ်ႈၵၢၼ်မိူင်းၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈၼႂ်းၸုမ်းၽႂ်ၸုမ်းမၼ်း တေလႆႈၶိုၼ်းမႄးဢုပ်ႇဢူဝ်းပိုၵ်းသႃၵၼ်ထႅင်ႈ ၵမ်းၼိုင်ႈ။ ထႅင်ႈပိူင်ၼိုင်ႈ ႁဝ်းၵေႃႈလီလႆႈငူပ်ႉငီႉၵၼ်တင်း ၸုမ်းၸိူဝ်းဢၼ်ပႆႇလူင်းလၢႆးမိုဝ်း၊ ပေႃးပႃးၵၢင်ၸႂ်ၶဝ်ၼႆ မၼ်းၸင်ႇတေတဵမ်ထူၼ်ႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း 8 ၸုမ်းၼႆႉ ၶဝ်မၼ်ႈၸႂ်ဝႃႈ ဢၼ်ၶဝ်ႁဵတ်းဝႆႉ 10 ႁူဝ်ၶေႃႈၵႃႈပူၼ်ႉမႃးၼႆႉမၼ်းတဵမ်ထူၼ်ႈယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈလႆႈၸွမ်းၼင်ႇ 10 ႁူဝ်ၶေႃႈ ဢၼ်ၶဝ်တၢင်ႇယွၼ်းၼႆတႄႉ ၸုမ်းၸိူဝ်းဢၼ်ပႆႇလူင်းလၢႆးမိုဝ်းၵေႃႈ ၸၢင်ႈၶဝ်ႈပႃးမႃး”-ဝႃႈၼႆ။
တွၼ်ႈၵၢၼ်မိူင်း ဢၼ်ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈႁဵတ်းဝႆႉမီး 10 ႁူဝ်ၶေႃႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်လၵ်းၵၢၼ်ပိုၼ်ႉထၢၼ်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်။ ႁူဝ်ၶေႃႈ (1)ႁႂ်ႈပေႃးပဵၼ်မႃးမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ဢၼ် ယူႇၼိူဝ်ပိုၼ်ႉထၢၼ်ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊလႄႈ လွၵ်းပိူင်ၾႅတ်ႊၻရႄႊလ်။ [ႁူဝ်ၶေႃႈၼႆႉ မီးၶေႃႈသပ်းလႅင်းဝႃႈ- ပေႃးပဵၼ်ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊ ယိူင်းဢၢၼ်းသုင်သုတ်း ဢၼ်လူဝ်ႇလႆႈပဵၼ် ႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းပဵၼ်ယႂ်ႇ (Civilian supremacy)။ ပေႃးပဵၼ်ၾႅတ်ႊၻရႄႊလ် ယိူင်းဢၢၼ်းသုင်သုတ်းပဵၼ် လွင်ႈသုၼ်ႇလႆႈတႅပ်းတတ်းႁင်းၶေႃႈ (Self Determination) လႄႈ ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းၸႄႈမိူင်း (State Constitution)။]
(2)လွင်ႈဢႃႇၼႃႇၸိၵ်းၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်း။ (3)လွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းတၢင်းၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း။ (4)သုၼ်ႇလႆႈလွင်ႈတႅပ်းတတ်းတူဝ်ၵဝ်ႇႁင်းၶေႃ (Rights of Self Determination) ၼႆႉပွင်ႇသင်။ (5)ၾၢင်ႁၢင်ႈၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်လႄႈ လွင်ႈၶွတ်ႇၽွတ်ႈၸႄႈမိူင်း။ (6)လွင်ႈၸႅၵ်ႇၽႄဢႃႇၼႃႇၼႂ်းၵႄႈၵၢင်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်လႄႈ ၸႄႈမိူင်း။ (7)ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းၸႄႈမိူင်းၶဝ်။ (8)လွင်ႈၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈပၼ်သုၼ်ႇလႆႈၸုမ်းၵူၼ်းဢေႇ။ (9)လွင်ႈတပ်ႉပလိၵ်ႈၸႄႈမိူင်း။ (10)လွၵ်းပိူင်ပႃႇတီႇလၢၵ်ႇလၢႆ- ၸိူဝ်းၼႆႉ။
ၽိုၼ်လိၵ်ႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝႆႉတႃႇ 5 ႁူဝ်ၶေႃႈ- 1.ၵၢၼ်မိူင်း၊ 2.ၵၢၼ်ႁူမ်ႇလူမ်ႈ၊ 3.ၵၢၼ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး။ 4.လွင်ႈတီႈလိၼ်လႄႈၶူဝ်းႁႄႈၶူဝ်းတိုၼ်း၊ 5.ၵၢၼ်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၼႂ်း 5 ႁူဝ်ၶေႃႈၼႆႉ ဢၼ်ၸႂ်ႉၶၢဝ်းယၢမ်းၼမ်ပဵၼ် ၶေႃႈတီႈ 1 လႄႈၶေႃႈ 2 ၵၢၼ်မိူင်းလႄႈၵၢၼ်ႁူမ်ႇလူမ်ႈ။ ၵိုတ်းယူႇတႃႇ 3 ႁူဝ်ၶေႃႈၼၼ်ႉ ဢမ်ႇပေႃးၸႂ်ႉၶၢဝ်းယၢမ်းၼမ်သေ တူၵ်းလူင်းၵၼ်လႆႈ။
ပၢင်ၵုမ်လူင်ပွၵ်ႈၼႆႉ ၵဵဝ်ႇၵပ်းၽိုၼ်လိၵ်ႈ 5 ၽိုၼ်ၼၼ်ႉ တႃႇ 3 ၽိုၼ် မိူၼ်ၼင်ႇၵၢၼ်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း၊ ၵၢၼ်တီႈလိၼ်၊ ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈၶေႃႈတႅပ်းတတ်း မၵ်းမၼ်ႈယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈလႄႈၵၢၼ်မိူင်း ဝႆႉပဵၼ်ၽိုၼ်လိၵ်ႈဝိူၵ်ႊၶိင်ႊၽေႊၽိူဝ်ႊ (Working Paper)သေ တေလႆႈသိုပ်ႇဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ် တင်းတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵႂႃႇ။ ၽိုၼ်လိၵ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၽိုၼ်လိၵ်ႈႁပ်ႉႁွင်းမၵ်းမၼ်ႈ၊ ပႆႇတူၵ်းလူင်းၵၼ်၊ ၵွပ်ႈဝႃႈပႆႇလႆႈငူပ်ႉငီႉတၢင်းၼႂ်းတၢင်းၼွၵ်ႈလီလီ-ၼႆယဝ်ႉ။
လိူဝ်သေၼၼ်ႉ လွင်ႈဢၼ်တေလႆႈသိုပ်ႇဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ် တင်းတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵႂႃႇထႅင်ႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ DDR ဢၼ်ပႆႇတူၵ်းလူင်းၵၼ်လႆႈ၊ ဢိၵ်ႇၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်ပႃးၼႂ်း NCA ၸိူဝ်းၼႆႉ တင်းၾၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တင်းၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇပွင်ႇၸႂ်ၸွင်ႇမိူၼ်ၵၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉ-ၼႆယဝ်ႉ။
DDR 1. Disarmament ပူတ်းၶိူင်ႈၵွင်ႈၵၢင်ႇ။ 2.Demobilization ပူတ်းတပ်ႉသိုၵ်း။ 3. Reintegration ပူတ်းၵူၼ်းႁၢပ်ႇၵိုတ်ႉၵၢၼ်ၼႂ်းတပ်ႉသိုၵ်းသေ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈႁွမ်းၼႂ်းတပ်ႉမႂ်ႇ ဢၼ်ၵေႃႇတင်ႈမႂ်ႇၶိုၼ်း။
ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း EAOs ၸိူဝ်းလူင်းလၢႆးမိုဝ်း NCA ဝႆႉ 8 ၸုမ်းမီး ပဵၼ်ၶွင်ႊသီႊဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး/တပ်ႉသိုၵ်း ၸိုင်ႈတႆး (RCSS/SSA) ၊ ၸုမ်းပူတ်းပွႆႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈပဢူဝ်း (PNLO) ၊ တႅဝ်းႁူမ်ႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၶျၢင်း (CNF) ၊ တႅဝ်းႁူမ်ႈၻီႊမူဝ်ႊၶရႅတ်ႊတိၵ်ႊ လုၵ်ႈႁဵၼ်းမိူင်းမၢၼ်ႈပတ်းပိုၼ်ႉ (ABSDF) ၊ ႁူမ်ႈတုမ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈယၢင်းၽိူၵ်ႇ (KNU) ၊ တပ်ႉသိုၵ်းယၢင်းၵမ်ႉထႅမ်ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊ (DKBA) ၊ တပ်ႉသိုၵ်းပူတ်းပွႆႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈယၢင်း-ၶွင်ႊသီႊငမ်းယဵၼ် (KNLA-PC) ၊ ပႃႊတီႊပူတ်းပွႆႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈရၶႅင်ႇ (ALP) ၸိူဝ်းၼႆႉ။
