ၼၢင်းယိင်းတႆးၵေႃ့ၼိုင်ႈ လႆႈတၢင်တူဝ်ၼၢင်းယိင်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႂ်းမိူင်းထႆးသေ ၵႂႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢင်ၵုမ်လူင် ၼၢင်းယိင်း လုမ်ႈၾႃ့ တီႈမိူင်း USA။
ဝၼ်းတီႈ 11 – 22/03/2019 ၼႂ်းတိုဝ့်တၢင်းဝၼ်းၼၢင်းယိင်းလုမ်ႈၾႃ့သေ တီႈဝဵင်း New York ၸတ်းႁဵတ်း ပၢင်ၵုမ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈၼၢင်းယိင်း ( Commission on the Status of Women Assembly ) မီးတူဝ် တႅၼ်းၸုမ်းၽွင်းလူင်လႄႈ ၼၢင်းယိင်း1,000 ၵေႃ့ပၢႆ ဢၼ်တၢင်တူဝ်ၸိုင်ႈမိူင်း 100 မိူင်းပၢႆၶဝ်ႈႁူမ်ႈ။ ၼႂ်းၼၼ့် ၼၢင်းယိင်းတႆးၵေႃ့ၼိုင်ႈ ၸိုဝ်ႈၼၢင်းသႅင်မိူင်းလီ ယူႇဝၢၼ်ႈမႂ်ႇမွၵ်ႇၸၢမ်ၸႄႈဝဵင်းမႄႈဢၢႆး လႆႈတၢင်တူဝ်ၸုမ်းၼၢင်း ယိင်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းမိူင်းထႆးသေ ၵႂႃႇၶဝ်ႈပၢင်ၵုမ်လူင်ၼၼ့် ။
တီႈပၢင်ၵုမ်ၼၼ့် ပိူင်လူင်တေဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈ သုၼ်ႇလႆႈၼၢင်းယိင်း၊ လွင်ႈတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း၊ လွင်ႈယူႇလွင်ႈၵိၼ်၊ လွင်ႈႁႃၵိၼ်လဵင့်တွင့်ၼၢင်းယိင်းပဵၼ်ၸိူင့်ႁိုဝ် မီးတၢင်းယၢပ်ႇၸိူင့်ႁိုဝ်ၸိူဝ်းၼႆ့သေ တႃႇဢုပ်ႇဢူဝ်းႁႃလၢႆးတၢင်းၵႄႈလိတ်ႈပၼ်ႁႃၵႂႃႇ ။
ၼၢင်းသႅင်မိူင်းလီ ၽူႈတၢင်တူဝ်ၵႂႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈ လၢတ်ႈတီႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ “ ဢၼ်လႆႈတၢင်းတူဝ်မႃးၼႆ့ ပဵၼ်ဢၼ်မီးတၢင်းၸူမ်းသိူဝ်းၶႃႈဢေႃႈ ပဵၼ်ၵၢၼ်ႁႃတူဝ်ထူပ်းမႂ်ႇမႂ်ႇ ပီၼႆ့တႄ့ႁဝ်းၶႃႈမႃးလဵပ်ႈႁဵၼ်းၵူၺ်းပေႃးပီၼႃႈမႃးတႄ့ တေလႆႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းၶေႃႈမုလ်းသေ မႃးတၢင်ႇလၢတ်ႈၶႃႈဢေႃႈ ” ဝႃႈၼႆ။
ဝၼ်းၼၢင်းယိင်းလူၵ်ႈ(လုမ်ႈၾႃႉ)ၼႆႉ တႄႇမႃးမိူဝ်ႈ ပီ 1857 ယွၼ်ႉႁူင်းငၢၼ်းတေႃးၽႃႈ တီႈမိူင်းၼိဝ်ႊယွၵ်ႉ ၸႂ်ႉၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ပူၼ်ႉသုတ်းလိူဝ်လႄႈ သမ်ႉလႆႈငိုၼ်းၸၢင်ႈဢေႇ ၊ ၸင်ႇလႆႈတုမ်ၵၼ်ၼႄၵၢင်ၸႂ်မႃး ။ မိူဝ်ႈၶဝ်တုမ်ၵၼ်ယူႇၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇပလိၵ်ႈၶဝ်မႃးပေႃႉႁႅမ်သေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈပၢင်ယၢႆႈၵႂႃႇၵမ်းၼိုင်ႈ ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ထိုင်မႃးပီ 1908 လိူၼ်မၢတ်ႊၶျ် 8 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ၸုမ်းၼၢင်းယိင်း မိူင်းဢမေႊရိၵႃႊၶဝ် တုၵ်းယွၼ်းထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈလႄႈ ၸုမ်းပႃႊတီႊသူဝ်ႇလ်သႄႇလိတ်ႉ မိူင်းဢမေႊရိၵႃႊၶဝ် တႄႇမၵ်းမၼ်ႈဝၼ်းၼၢင်းယိင်းမႃး ။ ဢၼ် UN လႆႈမၵ်းမၼ်ႈဝၼ်းၼၢင်းယိင်းလူၵ်ႈမႃးတႄႉ တႄႇမိူဝ်ႈပီ 1975 ။ လိူဝ်သေၸတ်းႁဵတ်းတီႈၵဵင်းမႆႇယဝ်ႉ ၼႂ်းမိူင်း တႆးမိူၼ်ၼင်ႇ လႃႈသဵဝ်ႈ၊ ၵျွၵ်ႉမႄး၊ ၵႃလီႉ၊ တူၼ်ႈတီး ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈၸတ်းႁဵတ်း ။
