တွၼ်ႈတႃႇတေႁၵ်ႉသႃလုမ်းလႃးႁေႃသိလ်ၸဝ်ႈပူႇၸဝ်ႈၼၢႆး ဢၼ်ၵိုၵ်းၵပ်းမိူင်းၼၢႆးမႃး ၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီၼႆသေ ၵူၼ်း မိူင်းၼၢႆးႁူမ်ႈၵၼ် လုမ်းလႃးပတ်းၽဵဝ်ႈ ႁဵတ်းလွင်ႈမူတ်းသႂ်။
ဝၼ်းတီႈ 15/01/2019 ယၢမ်းၵၢင်ၼႂ် ထိုင် ဝၢႆးဝၼ်း ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈပွၵ်ႉဢူးယဵၼ်ႇ ႁူမ်ႈၵၼ် ပတ်းၽဵဝ်ႈလုမ်းလႃး ႁဵတ်း လွင်ႈမူတ်းသႂ် တီႈႁေႃသိလ်ၸဝ်ႈပူႇ/ ၼၢႆး ဢၼ်မီးဝႆႉၼႂ်းဝၢင်းႁေႃၸဝ်ႈၾႃႉ ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းမိူင်းၼၢႆး ၸႄႈတွၼ်ႈ လၢင်း ၶိူဝ်း ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်း ဝႃႈၼႆ။
ၸၢႆးမွင်ႇၵျီး ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် လုမ်းလႃး ႁေႃသိလ် ၸဝ်ႈပူႇ/ ၼၢႆး လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ “ ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ပွၵ်ႉဢူးယဵၼ် ႁူမ်ႈၵၼ် ပတ်းၽဵဝ်ႈ လုမ်းလႃး တီႈႁေႃသိလ်ၼႆႉ တႄႇယၢမ်းၵၢင်ၼႂ် ထိုင် ႁူဝ်ၶမ်ႈၼႆႉ တွၼ်ႈတႃႇ တေ မႄးၵုမ်းႁဵတ်းသူၼ်မွၵ်ႇ တႃႇၶၢဝ်းယၢဝ်း ႁႂ်ႈပဵၼ်တီႈပီႈၼွင်ႉၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းၵိူဝ်းယမ်ၼပ်ႉထိုဝ်၊ ႁႂ်ႈပဵၼ်ၶွင်ၵိုၵ်းပိုၼ်း ႁဝ်း ၶႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းၵႂႃႇ ၶၢဝ်းယၢဝ်းမိူဝ်းၼႃႈ။ လုမ်းလႃးယႃႇႁႂ်ႈႁွႆးမိုဝ်းၵဝ်ႇၵႄႇႁၢႆ” ဝႃႈၼႆ။
တွၼ်ႈတႃႇတေႁဵတ်းသူၼ်မွၵ်ႇ တီႈႁေႃသိလ်ၸဝ်ႈပူႇ/ၼၢႆးၼႆႉ ၸဝ်ႈယိင်းၸၢမ်ႁွမ်(ၸဝ်ႈၼေႃႈလဵၵ်ႉ) ၵေႃႉပဵၼ်လုၵ်ႈ ယိင်း ၸဝ်ႈပေႉ ၸဝ်ႈၾႃႉ မိူင်းၼၢႆး ပဵၼ်ၵဝ်ႉၵၼ်း ႁဵတ်းၸဝ်ႈတႃႇၼသေ လူႇတၢၼ်းငိုၼ်းမႃး ဝႃႈၼႆ။
ၸၢႆးမွင်ႇၵျီး လၢတ်ႈဝႃႈ “ ၵူၼ်းမိူင်းၼၢႆးယုမ်ႇယမ် ၼပ်ႉထိုဝ်ႁေႃသိလ်ၸဝ်ႈပူႇ/ ၼၢႆး ပေႃးတေဢွၵ်ႇတႃႈ ဢွၵ်ႇတၢင်း ၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ်ၸိုင် ၵႂႃႇၼပ်ႉယမ်ႁေႃသိလ်ၼႆႉ ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ လွတ်ႈၽေး၊ ၵၢၼ်ဢွင်ႇမၢၼ်လႄႈ ဢွၼ်ၵၼ်ၼပ်ႉယမ် မႃး တေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ” ဝႃႈၼႆ။
ႁေႃသိလ် ၸဝ်ႈပူႇ/ ၼၢႆးၼႆႉ ပဵၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉလူင် ၸဝ်ႈလႃးၶမ်း( လုၵ်ႈၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းမိတ်ႈ) ဢၼ်မႃးၽွင်းငမ်းမိူင်းၼၢႆး ပီ 1632 ထိုင် 1675 ၼၼ်ႉၵေႃႇသၢင်ႈၼပ်ႉယမ်မႃး ထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် မီးဢႃယု ႁိုင်ၵႂႃႇ 380 ပီပၢႆယဝ်ႉ ဝႃႈၼႆ။