ၸုမ်းလုၵ်ႈႁဵၼ်းၸၼ်ႉၸွမ် ၵူၼ်းၼုမ်ႇသီႇပေႃႉ တိူင်ႇၵၢဝ်ႇယွၼ်းသူးပၼ် ၸဝ်ႈၾႃႉ ၸဝ်ႈၵျႃႇသႅင် ဢၼ်တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၵုမ်းၶင်လႄႈ လႆႈႁၢႆတူဝ်ဝႆႉၶၢဝ်းတၢင်း ႁိုင် 58 ပီ။
ဝၼ်းတီႈ 2/3/2020 ယူႇတီႈၸုမ်းလုၵ်ႈႁဵၼ်းၸၼ်ႉၸွမ် ၵူၼ်းၼုမ်ႇသီႇပေႃႉ ႁူမ်ႈၵၼ်သေ ၸတ်းႁဵတ်းပၢင်တိူင်ႇၵၢဝ်ႇ ယွၼ်းသူး မွင်ၸႂ်ထိုင်ၸွမ်း ၸဝ်ႈၾႃႉ သီႇပေႃႉ ၸဝ်ႈၵျႃႇသႅင် ဢၼ်ထုၵ်ႇၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၵုမ်းၶင်တူဝ်ၵႂႃႇ တေႃႇထိုင် ယၢမ်းလဵဝ် မီးၶၢဝ်းတၢင်း 58 ပီယဝ်ႉ ပႆႇလႆႈႁူႉ ၸွမ်းၶၢဝ်ႇငၢဝ်းလွင်ႈတၢင်းသင်။ ပၢင်ယွၼ်းသူး မွင်ၸႂ်ထိုင်ၼႆႉ ၸတ်းႁဵတ်း တီႈ ၶုမ်ၵုတ်း ၸဝ်ႈၾႃႉ လွႆမုၵ်ႉ ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းသီႇပေႃႉ ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇ။
ၼၢင်းမူၺ်ၼုမ်ႇလႅင်း ၸုမ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇ လုၵ်ႈႁဵၼ်းၸၼ်ႉၸွမ် လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ “ လမ်ႇလွင်ႈမၼ်းတႄႉ ၵူၼ်း ၼုမ်ႇတႆးႁဝ်းၶႃႈ ထုၵ်ႇလီႁူႉပိုၼ်းလွင်ႈမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈ ၼႂ်းမိူင်းတႆးႁဝ်းၶႃႈ။ ၸဝ်ႈၵျႃႇသႅင် ဢၼ်ထုၵ်ႇ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၵုမ်း ၶင်တူဝ်ၵႂႃႇၼႆႉ မီးပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်ယဝ်ႉ တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် တၢႆႁိုဝ် လိပ်းႁိုဝ် မီးယူႇတီႈလႂ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈ ဢမ်ႇ လႆႈႁူႉ ယွၼ်ႉၼၼ် ႁဝ်းၶႃႈ ၸင်ႇၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ယွၼ်းသူးမွင်ၸႂ်” ဝႃႈၼႆ။
ၽွင်းၸဝ်ႈၵျႃႇသႅင် ထုၵ်ႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၵုမ်းၶင်တူဝ်ၵႂႃႇၼၼ်ႉ ဢႃယုမၼ်းၸဝ်ႈ တိုၵ်ႉမီး 38 ပီ။ မိူဝ်ႈပၢၼ်ၼၼ်ႉမၼ်းၸဝ်ႈ ပဵၼ်ၽူႈ ဢွၼ်ႁူဝ်ၽူႈၵတ်ႉၶႅၼ်ႇၵေႃႉၼိုင်ႈသေဢမ်ႇၵႃး ပဵၼ်ပႃးၸဝ်ႈၾႃႉ မိူင်းသီႇပေႃႉဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းႁၵ်ႉႁွမ်ၼပ်ႉယမ်။
ပၢင်ယွၼ်းသူးၼႆႉ ယူႇတီႈၵူၼ်းၼုမ်ႇလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈၵၼ် ၸတ်းႁဵတ်းသေယင်းလႆႈတုၵ်းယွၼ်း တွၼ်ႈတႃႇၸဝ်ႈၵျႃႇ သႅင် ႁႂ်ႈမီးလွင်ႈမၢၼ်ႇ မႅၼ်ႈတြႃးလႄႈ လွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းပၼ် ဝႃႈၼႆ။
ၸဝ်ႈၵျႃႇသႅင် ၸဝ်ႈၾႃႉ ဢၼ်ဢုပ်ႇပိူင်ႇၽွင်းငမ်း မိူင်းသီႇပေႃႉ ပႃးလိုၼ်းသုတ်းၼႆႉ မၼ်းၸဝ်ႈ လႆႈၵႂႃႇ ႁဵၼ်းလိၵ်ႈတီႈ မိူင်းဢမေႊရီႊၵႃႊ ႁဵၼ်းၾၢႆႇဢိၼ်ႊၵျိၼ်ႊၼီႊယိူဝ်ႊ မိူင်ႁႄႈ။ မိူဝ်ႈၽွင်းမၼ်းၸဝ်ႈ ပဵၼ်လုၵ်ႈႁဵၼ်းၼၼ်ႉ ႁူပ်ႉၺႃး ၵၼ်တင်း Inge Sargent (ၸဝ်ႈၼၢင်းသုၸၼ်ႇတီႇ) ၵူၼ်းမိူင်းဢေႃးသတြေးလီးယိူဝ်ႊသေ လႆႈၵူပ်ႉၵူႈၵၼ်။
ၸဝ်ႈၼၢင်းသုၸၼ်ႇတီႇၼႆႉ လႆႈတႅမ်ႈပပ်ႉဢွၵ်ႇမႃး ဢၼ်မီးၸိုဝ်ႈဝႃႈ Twilight Over Burma: My life as a Shan Princess ပိူင်ပဵၼ်လွင်ႈတႄႉမၼ်းၼၢင်းလႄႈ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင် သီႇပေႃႉ။ မိူဝ်ႈပီ 2016 လိူၼ်ၵျုၼ်ႊ ဝၼ်းတီႈ 14 ၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းႁဵတ်းပဵၼ် ၸိူင်းငဝ်းႁၢင်ႈတူင်ႉသေ တေသၢႆၼႄ။ လိူင်ႈၼႆႉ တုမ်ႉယွၼ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်း။ သရေႇၼႃႈတႃတပ်ႉသိုၵ်း မၢၼ်ႈ လႄႈ ယူႇတီႈၾၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢမ်ႇပၼ်ၶႂၢင်ႉသၢႆၼႄ ဝႃႈၼႆ။
မိူဝ်ႈပီ 1962 လိူၼ်မၢတ်ႇၶျ် ဝၼ်းတီႈ 2 ၼၼ်ႉ ယူႇတီႈၸွမ်သိုၵ်းလူင် ၼေႇဝိၼ်း ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ တီႈၼႂ်းႁူင်းပွႆႇသဵင် (မြန်မာ့ အသံ) ဝႃႈ “ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ ယူႇတီႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တေဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းသေ ၶိုင်သၢင်ႈႁဵတ်းၵႂႃႇ” ဝႃႈၼႆ။
ဝၼ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဝၼ်းၸဝ်ႈၾႃႉသီႇပေႃႉ ၸဝ်ႈၵျႃႇသႅင်လႄႈ ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းတႆး လၢႆလၢႆၸဝ်ႈ ၺႃးတီႉၺွပ်းသေ ႁၢႆတူဝ်ၵႂႃႇ။ ၸဝ်ႈသိူဝ်ႁူမ်ႇၵေႃႉ ပဵၼ်လုၵ်ႈၸၢႆး ၸဝ်ႈသူၺ်ႇတႅၵ်ႇၵေႃႈ ထုၵ်ႇၶႃႈတၢႆၵႂႃႇ ဝၼ်းၼၼ်ႉၼင်ႇၵဝ်ႇ။
ၼႂ်းဝၼ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဝၼ်း မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်လူႉလႅဝ်သေ ပဵၼ်ဝၼ်းဢၼ်တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ႁုပ်ႈယိုတ်းဢႃႇၼႃႇ ဝၼ်းၼိုင်ႈ ၵေႃႈၸႂ်ႈ ဝႃႈၼႆ။
