ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မျႅၼ်ႇမႃႇ (မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ – The Union of Burma ၊ မိူဝ်ႈလဵဝ် Republic of the Union of Myanmar) တႄႇမႃးမိူဝ်ႈလႂ်? တႄႇမႃးမိူဝ်ႈပီ 1948 လိူၼ်ၵျႅၼ်ႊၼိဝ်ႊရီႊ ဝၼ်းတီႈ 4 ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်။ ယွၼ်ႉ လွင်ႈသင်? ယွၼ်ႉလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်မိူဝ်ႈပီ 1947 လိူၼ်ၾႅပ်ႊပိဝ်ႊရီႊ ဝၼ်းတီႈ 12 ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်လူၺ်ႈမီးၽူႈ တၢင်တူဝ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢိင်းၵလိတ်ႈ ပဵၼ်သၵ်ႉၶီ သၢၵ်ႈသေႇ။
ႁဵတ်းသင်သမ်ႉ ဢဝ်ဝၼ်းတီႈ 12 လိူၼ်ၾႅပ်ႊပိဝ်ႊရီႊဝႃႈ – ပဵၼ်ဝၼ်းၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မျႅၼ်ႇမႃႇလႃႇ? ၵွပ်ႈဝၼ်းတီႈ 4 လိူၼ်ၵျႅၼ်ႊၼိဝ်ႊရီႊၼၼ်ႉ မၵ်းမၼ်ႈပဵၼ်ဝၼ်းလွတ်ႈလႅဝ်းၵွၼ်းၶေႃၸိုင်ႈမိူင်းလႄႈ ၸင်ႇဢဝ်ဝၼ်းတီႈ 12 လိူၼ်ၾႅပ်ႊပိဝ်ႊရီႊ ဢၼ်ပဵၼ်ဝၼ်းလူင်းလၢႆးမိုဝ်းလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဝၼ်းၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်- ၼႆမႃး။
ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မျႅၼ်ႇမႃႇၼႆႉ 70 ပီၼႄႇ 71 ပီ ၼႂ်းပီ 2018 ၼႆႉ ? ပေႃးဢဝ်ပီ လႆႈလွတ်ႈလႅဝ်းၵွၼ်းၶေႃႈဝႃႈ – မီး 70 ပီ၊ ပေႃးသမ်ႉဢဝ်ပီလူင်းလၢႆးမိုဝ်းလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ဝႃႈ – မီး 71 ပီ ၼႆၵေႃႈ တေဢမ်ႇၽိတ်း။
ဝၼ်းၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မျႅၼ်ႇမႃႇ ဝၼ်းတီႈ 12 လိူၼ်ၾႅပ်ႊပိဝ်ႊရီႊၼႆႉ ပဵၼ်မႃးယွၼ်ႉသင်? ပဵၼ်မႃးယွၼ်ႉ ဝၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸိုင်ႈတႆး ဝၼ်းတီႈ 7 လိူၼ်ၾႅပ်ႊပိဝ်ႊရီႊ ဢၼ်ဝႃႈ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆးႁဝ်း လႆႈၸႂ်ၵၼ်မၵ်း မၼ်ႈမိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 11 လိူၼ်ၾႅပ်ႊပိဝ်ႊရီႊၼၼ်ႉဢိူဝ်ႈ။ ၵွပ်ႈမီးဝၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸိုင်ႈတႆး ၸင်ႇမီးဝၼ်းၸိုင်ႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၵွပ်ႈမီးဝၼ်းတီႈ 7 လိူၼ်ၾႅပ်ႊပိဝ်ႊရီႊ ၸင်ႇမီးဝၼ်းတီႈ 12 လိူၼ်ၾႅပ်ႊပိဝ်ႊရီႊၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈၸိုဝ်ႈမၼ်းမီးမိူင်းတႆး ၸင်ႇမီးမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆၼၼ်ႉလႃႊ။
ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မျႅၼ်ႇမႃႇၼႆႉ ဢဝ်ၸိုဝ်ႈၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းသေ ႁူမ်ႈၵၼ်တင်ႈၼႄႇ ဢမ်ႇၼၼ် ဢဝ်ၸိုဝ်ႈမိူင်းႁူမ်ႈ ၵၼ် တင်ႈ? ဢဝ်ၸိုဝ်ႈမိူင်းပဵၼ်လၵ်းသေ ႁူမ်ႈၵၼ်တင်ႈ။ ၸိူင်ႉၼင်ႇ မိူင်းတႆး( မိူင်းယၢင်းလႅင်) မိူင်းမၢၼ်ႈတင်း သၼ်လွႆ ၶၢင်လႄႈ သၼ်လွႆၶျၢင်း ၼႆၼၼ်ႉယူႇ။ ပိူင်လူင်မၼ်းပဵၼ်မိူင်းတႆး – မိူင်းမၢၼ်ႈယဝ်ႉ။ ယူႇတီႈပိုၼ်ႉ ထၢၼ်မိူင်း တေႃႇမိူင်း ႁူဝ်မႃႇပဵင်းၵၼ်သေ ၊ သုၼ်ႇလႆႈၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်သေ လႆႈၸႂ်ၵၼ်ၵေႃႇတင်ႈမႃး။ ၶၢင်တင်း ၶျၢင်းယင်းပႆႇမီးမိူင်းလူး ႁဵတ်းသင် ၶဝ်ႈႁူမ်ႈလႆႈလႃႇ? ၵွပ်ႈဢဝ်ၸွမ်းမၢႆမီႈ(Regulation) ၵၢၼ်ၽွင်းငမ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ မိူဝ်ႈပၢၼ်ဢင်းၵိသျ်ႊ ဝႃႈလႄႈ ၶၢင်တင်းၶျၢင်းၵေႃႈ မီးမၢႆမီႈ ၽွင်းငမ်းသၼ်လွႆၶၢင်တင်းသၢၼ်လွႆၶျၢင်း ႁပ်ႉႁွင်းပဵၼ်ပိုၼ်ႉတီႈၽွင်း ငမ်းမိူၼ်ပွတ်းတွၼ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းဝႆႉ ၸင်ႇမီးသုၼ်ႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈၵေႃႇတင်ႈၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်။
ယၢင်းၽိူၵ်ႇ မွၼ်း ရၶႅင်ႇၼႃႇသမ်ႉ ၶဝ်ဢမ်ႇမီးမၢႆမီႈႁပ်ႉႁွင်းပဵၼ်ဝၢၼ်ႈမိူင်းႁႃႉ? ယင်း-မီး။ ၵူၺ်းၵႃႈ ယၢင်းၶဝ်မီးသိုၵ်းမီးဢဵၼ်ႁႅင်းဝႆႉလႄႈ ၶဝ်ဢၢၼ်းတင်ႈပဵၼ်မိူင်းၵွၼ်းၶေႃႁင်းၵွႆး ဢမ်ႇဢၢၼ်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈၸွမ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ၊ ၸင်ႇပွႆႇၽူႈတၢင်တူဝ်မႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈပဵၼ်ၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းၵူၺ်းတီႈပၢင်လူင်။ မွၼ်းတင်း ရၶႅင်ႇၼႆႉသမ်ႉ ႁေႃၶမ်းမၢၼ်ႈ လႆႈႁုပ်ႈယိုတ်းဢဝ်ပဵၼ်မိူင်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈတင်မိူင်းမၢၼ်ႈ ဢၢၼ်ႇႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီ လိူဝ်ယဝ်ႉလႄႈ မႃးၼႂ်းပၢၼ်ဢင်းၵိသျ်ႊၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈထုၵ်ႇမၵ်းမၼ်ႈပဵၼ်မိူင်းႁင်းၶေႃလႄႈ ဢမ်ႇမီးမၢႆမီႈႁပ်ႉႁွင်းဝႃႈ ပဵၼ်ဝၢၼ်ႈမိူင်း။ မီးဢိူဝ်ႈၼႆၵေႃႈ မီးၼႂ်းပိုၼ်းမိူင်းၵူၺ်း ဢၼ်ပဵၼ်သၵ်ႉၶီသၢၵ်ႈသေႇဝႆႉၼႆႉ။ တင်းမိူင်းတႆးသမ်ႉႁၢႆးႁေႃ(မိူင်းၵွင်း မိူင်းယၢင်းလႄႈ သွင်သူပ်း) ၵေႃႈငၢႆးငၢႆးၵၼ်ယဝ်ႉ ၸင်ႇဢမ်ႇမီးသုၼ်ႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈၼႂ်းလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် ၵမ်းသိုဝ်ႈ မိူၼ်ၶၢင်လႄႈ ၶျၢင်းၶဝ်။
70 ဢမ်ႇၼၼ် 71 ပီ ၶွပ်ႈဝၼ်းၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မျႅၼ်ႇမႃႇၼႆႉ ၵွပ်ႈပဵၼ်မႃး ယွၼ်ႉလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ပီ 1947 လႄႈ ယူႇတီႈလၵ်းပိူင်ဢၼ်လႂ်သေ ႁူမ်ႈၵၼ်ဝႆႉလႃႇ? လၵ်းပိူင်(ၶေႃႈတူၵ်းလူင်း) ပိူဝ်ႈတႃႇႁူမ်ႈၵၼ်ၵေႃႇတင်ႈၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉမီးဝႃႈ ႁူဝ်မႃႇပဵင်းၵၼ်၊ မီးသုၼ်ႇလႆႈၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်၊ မီးသုၼ်ႇလႆႈ တႅပ်းတတ်းႁင်းၶေႃတဵမ်ထူၼ်ႈ၊ ၵၢၼ်ၽွင်းငမ်းမိူင်းလႂ် မိူင်းၼၼ်ႉတေလႆႈမီးၶေႃၶေႃ မီးသုၼ်ႇလႆႈၸၢမ်ႇပူၺ်ႈ လွင်ႈတီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊ မိူၼ်ၵၼ်လႄႈ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၽၼ်ႇတႃႇငိုၼ်းတွင်းမီးသုၼ်ႇၸတ်းၵၢၼ်ငိုၼ်းမိူင်းၽႂ်မိူင်းမၼ်း ပုၼ်ႈတႃႇမိူင်းလုၵ်ႈ ၸုမ်းၼႂ်းၸိုင်ႈ မိူင်း ႁူမ်ႈတုမ်မျႅၼ်ႇမႃႇၼႆႉ။
ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မျႅၼ်ႇမႃႇ – ၼႂ်းဝၼ်းၼႃႈၸွင်ႇတေၵတ်းယဵၼ်လႄႈမၼ်ႈၵိုမ်းၵႂႃႇလႆႈၶၢဝ်းယၢဝ်း? ပေႃးလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မျႅၼ်ႇမႃႇတင်းတပ်ႉသိုၵ်းတပ်ႉမတေႃႇ(မၢၼ်ႈ) တင်းၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းမီးဝၢၼ်ႈမိူင်းလႄႈ ပဵၼ် လုၵ်ႈၸုမ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ဝႆႉၼႆႉ တူၵ်းလူင်းႁူမ်ႈၵၼ်လႆႈၸွမ်းၼင်ႇလၵ်းပိူင် လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် ပီ 1947 ဢၼ်ၸီႉ ၼႄဝႆႉႁႃႈၶေႃႈဝႃႈၼႆႉ တေၵတ်းယဵၼ်မၼ်ႈၵိုမ်းၵႂႃႇလႆႈၶၢဝ်းယၢဝ်း။ ပေႃးဢမ်ႇၸွမ်းလႆႈတေသုၵ်ႉယုင်ႈဝုၼ်ႉဝၢႆး မိူၼ်မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး 70 ဢမ်ႇၼၼ် 71 ပီၼၼ်ႉၵူၺ်း ႁၼ်ထိုင်ၼင်ႇၼႆ။
