Friday, March 29, 2024

ပွႆးပီမႂ်ႇတႆး

Must read

ၵူၼ်းတႆးႁဝ်း ဢမ်ႇဝႃႈယူႇမိူင်းလႂ်ပိုၼ်ႉတီႈလႂ် ပေႃးထိုင်မႃး လိူၼ်ၸဵင်မႂ်ႇ 1 ၶမ်ႈၼႆ ဢမ်ႇဝႃႈလဵၵ်ႉယႂ်ႇ ဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်း ပွႆးပီမႂ်ႇတႆးၵူႈတီႈယဝ်ႉ။ ပိူင်လူင်မၼ်းလူႇတၢၼ်းၶဝ်ႈမႂ်ႇၼမ်ႉမႂ်ႇ ၶိုၼ်ႈဝတ်ႉဝႃး လူႇတၢၼ်း ၶဝ်ႈၼမ်ႉမၢၵ်ႇဝၢၵ်ႈတၢင်း ၵိၼ် ၽဵလ်း (သွမ်း) သင်ၶၸဝ်ႈလႄႈ ၵႃရဝပေႃႈထဝ်ႈမႄႈၵႄႇၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင် ဢဝ်ပဵၼ်ၽွၼ်းလီမင်းၵလ (မင်ႇၵလႃႇ)  ဝၼ်းလီပီမႂ်ႇ ၸွမ်းၼင်ႇၾိင်ႈပီမႂ်ႇၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆး။

လူၺ်ႈတိုဝ်ႉတၢင်းတီႈလႂ်တီႈၼၼ်ႉသေ တေႁဵတ်းယႂ်ႇႁဵတ်းၵႂၢင်ႈ ႁဵတ်းလဵၵ်ႉႁဵတ်းၼွႆႉၵေႃႈ ယူႇတီႈသၢႆငၢႆငဝ်းလၢႆးလႄႈ တေၸၢင်ႈပိူင်ႈပႅၵ်ႇၵၼ်ၽွင်ႈယူႇ။ ပိူင်လူင်မၼ်းထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈၵေႃႈ “ငိုၼ်း” တေဢဝ်ငိုၼ်းတီႈလႂ် တေႁႃငိုၼ်း တီႈလႂ်မႃးပဵၼ်တူၼ်ႈတိုၼ်း ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၶဝ်ႈမႂ်ႇၼမ်ႉမႂ်ႇ တၢၼ်းၽဵလ်း (သွမ်း) သင်ၶၸဝ်ႈလႄႈ လဵင်ႉလူၽူႈမႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ပၢင်ပွႆး ၵၢၼ်ၵႃရဝပေႃႈထဝ်ႈမႄႈၵႄႇ ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင် ဢိၵ်ႇတင်းပၢင်လဝ်ႇမူၼ်ႈတူၼ်ႈၸႂ် ႁူမ်ႈတင်း ၵၢၼ်ႁဵတ်း ၶဵင်ႇဝေးထီး ၽူႈႁွင်ႉၽဵင်းၵႂၢမ်း ၵူၼ်းႁႆႇတိုင်ႈလႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉ တၵ်းတေလႆႈမီးတင်းႁႅင်းၵူၼ်းလႄႈႁႅင်းငိုၼ်းၵႃႈၸႂ်ႉၸၢႆႇ။

- Subscription -

တေႁႃၸိူင်ႉႁိုဝ် ႁႃတၢင်းလႂ်လၢႆးလႂ် 1. ယွၼ်းငိုၼ်းတီႈၽူႈမီးၸႂ်သၸ်ႉထႃးႁွမ်းယိုၼ်ႈ 2. တူၵ်းသူး 3. ၵဵပ်းငိုၼ်း ၶဝ်ႈႁူမ်ႈပွႆး(ၼမ်/ဢေႇ)ၸၢင်ႈလိူၵ်ႈတၢင်းလႂ်လၢႆးလႂ် – မၼ်းၵေႃႈယူႇတီႈငဝ်းလၢႆးပိုၼ်ႉတီႈၽႂ်မၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မၢင်တီႈ ၵေႃႈ တေၸႂ်ႉငိုၼ်းၼမ် မၢင်တီႈၵေႃႈတေၸႂ်ႉငိုၼ်းဢေႇ ယူႇတီႈတေႁဵတ်းၵႂၢင်ႈႁဵတ်းၵႅပ်ႈ။

ၵမ်ႈၽွင်ႈတေႁၼ်ဝႃႈ “ပွႆးတႆး” တႆးတေလႆႈသဵင်ႈငိုၼ်းၸွမ်းၸင်ႇတေၶဝ်ႈႁူမ်ႈလႆႈႁႃႉ? တႆးတေလႆႈသႂ်ႇငိုၼ်း တူၵ်းသူး သေႁႃႉ? တႆးတေလႆႈသိုဝ်ႉၶဝ်ႈပွႆး သိုဝ်ႉတူၺ်းပွႆးၵွၼ်ႇႁႃႉ? ဝႃႈၼႆၵေႃႈတေမီး။ ယွၼ်ႉၼၼ် ပၢႆးဝူၼ်ႉၽႂ်ၽႂ် ၵူႈၵေႃႉ မီးသူၼ်ႇဝူၼ်ႉသူၼ်ႇၶႆႈၸႂ်လႆႈယူႇ လူၺ်ႈႁဵတ်ႇၽူလ်လႄႈၵႂၢမ်းဝင်လီဝင်ၸႃႉ။

ပွႆးပီမႂ်ႇတႆး ပဵၼ်ပွႆးၽႂ် ၽႂ်တေႁဵတ်း ၽႂ်တေၶဝ်ႈ ၽႂ်တေဢွၵ်ႇငိုၼ်းၵႃႈၸႂ်ႉၸၢႆႇ ၽႂ်တေလႆႈၼမ်ႉတွၼ်း။ ၵွပ်ႈသင်လႄႈ ႁဵတ်း ၵွပ်ႈသင်လႄႈတေလႆႈၵႂႃႇၶဝ်ႈပွႆး ၽႂ်တဵၵ်းႁူဝ်ႁႂ်ႈႁဵတ်း ၽႂ်တဵၵ်းႁူဝ်ႁႂ်ႈၵႂႃႇၶဝ်ႈပွႆး။

ပွႆးပီမႂ်ႇတႆးၼႆႉၽႂ်ႁဵတ်းၵေႃႈလီ ႁဵတ်းတီႈလႂ်ၵေႃႈယဝ်ႉ လဵၵ်ႉယႂ်ႇဢမ်ႇဝႃႈ ၸွမ်းလူၺ်ႈပိုၼ်ႉတီႈငဝ်းလၢႆးမၼ်းသေႁဵတ်း ယူႇၼၼ်ႉ  ယွၼ်ႉလူၺ်ႈလိူဝ်သေပဵၼ်ၾိင်ႈငႄႈၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆးႁဝ်းမီးဝႆႉယဝ်ႉၼၼ်ႉ ယင်းပဵၼ်တီႈႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ် သူၼ်ႇ ႁူမ်ႈၽွမ်ႉပႅင်းၵၼ် ၼိုင်ႈပီၼိုင်ႈပွၵ်ႈလႆႈမႃးမူၼ်ႈသိူဝ်းႁဵတ်းၵုသူလ်တၢင်းလီၸွမ်းၵၼ်လႄႈ ၵူႈၵေႃႉၵေႃႈမီးသူၼ်ႇၶဝ်ႈ ႁူမ်ႈၽွမ်ႉၸွမ်းၵၼ် ပဵၼ်တီႈမၢႆတွင်း ဢၼ်ၸဝ်ႈၶုၼ်ယီႈ လုၵ်ႈၸၢႆးၵေႃႉတီႈ 2 ၶုၼ်ဢူတီႇၾႃႉ (ၸိုဝ်ႈၶိူဝ်းႁိူၼ်း) ၸဝ်ႈမိူင်းၼွင်သႄ  ဢွၼ်ဢဝ်ၶႃႈဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၵမ်ႈၽွင်ႈ လွင်ႈလူင်းၸွမ်းလမ်းၼမ်ႉၶူင်း မႃးတႄႇတင်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်း (မိူင်းမၢဝ်း) “ၶိုၼ်းလုၵ်ႉပူၵ်းတင်ႈသိုင်ႇၸိုင်ႈၶိူဝ်းတႆး” တီႈႁိမ်းၾင်ႇၼမ်ႉမၢဝ်း ဢွၼ်တၢင်းပီၶရိသ်ႉတ် မွၵ်ႈ 94 ပီ၊ မႅၼ်ႈမွၵ်ႈမိူဝ်ႈပီၿုၻ်ႉထ 450 ၼၼ်ႉ မႃးတေႃႇႁွတ်ႈပီၼႆႉၵေႃႈလႆႈ 2112 ပီၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ယွၼ်ႉၼၼ်ၸင်ႇၵိူတ်ႇမီးမႃးၾိင်ႈငႄႈႁိတ်ႈႁွႆးပွႆးပီမႂ်ႇတႆးလႄႈ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း သၢမ်သိပ်းပီမႃးၼႆႉ ပီႈၼွင်ႉၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆး ႁဝ်းၵူႈတီႈတီႈ ၸင်ႇလႆႈလုၵ်ႉတိုၼ်ႇၵၼ်ၶိုၼ်းႁဵတ်းသၢင်ႈပွႆးပီမႂ်ႇတႆး ဢၼ်ပဵၼ်မဵတ်ႇမၢႆ တႆးၶိုၼ်းၵေႃႇတင်ႈပူၵ်းသၢင်ႈ ဝၢၼ်ႈမိူင်းလႆႈထႅင်ႈ ဝၢႆးသေႁေႃသႅင်ၼွင်သႄလူမ်ႉၵူၼ်ႇပိၼ်ပင်းယဝ်ႉ ၶၢဝ်းတၢင်းႁိုင်ယၢဝ်းႁီးလႄႈဝူင်ႇဝွၵ်ႇထိုင် ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆး ႁဝ်းမီးမႃးၵွၼ်ႇဢွၼ်ပူၵ်းတင်ႈမိူင်းမၢဝ်း လိုမ်ၸိုင်ႈ ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆး။

လူၺ်ႈၾိင်ႈပီမႂ်ႇဢၼ်တႆးႁဝ်းၵိူဝ်းယမ်သေယိပ်းတိုဝ်းမႃးၼၼ်ႉၵေႃႈ – ပႂ်ႉၸဵင် ပၢႆႈၸဵင် ၵိၼ်ၸဵင် လဵၼ်ႈၸဵင်

ပႂ်ႉၸဵင် ပွင်ႇဝႃႈ ၽဝ်ႉႁပ်ႉတၵ်ႉၼၢႆ (ႁၢင်ႈႁႅၼ်းပႂ်ႉႁပ်ႉတွၼ်ႈလိူၼ်ၸဵင် ႁိုဝ်လိူၼ်ၵဵင် ႁိုဝ် လိူၼ်ဢၢႆႈ        ၼႂ်းၶမ်ႈဝၼ်း လိူၼ် 12 လပ်း ပဵၼ်ဝၼ်းသဵင်ႈပီ။ ဢိၵ်ႇတင်းမီးၵၢၼ် ၵႃရဝလမ်ႁူဝ် ၸဝ်ႈၶူးမေႃ ၶမ်ႈဝၼ်းတီႈ 12 လပ်း(ၵမ်ႈၼမ် ၶဝ်ၸဝ်ႈၵိူတ်ႇၼႂ်းလိူၼ် 12 )။

ပၢႆႈၸဵင် ပဵၼ်ၵႂၢမ်းတႆးၵဝ်ႇမွၼ် ပွင်ႇဝႃႈ (ၵွမ်းဝႆႈၵႃရဝၼပ်ႉယမ်လိူၼ်ၸဵင်(လိူၼ်ဢၢႆႈ) ဢၼ်ပဵၼ် ႁူဝ်ႁႅၵ်ႈ ႁူဝ်တီးၶဝ်ႈသူႇပီမႂ်ႇ။ ပဵၼ်ဝၼ်းၶဝ်ႈဝတ်ႉလူႇတၢၼ်းၶဝ်ႈမႂ်ႇၼမ်ႉမႂ်ႇ ႁပ်ႉသိလ်ႁပ်ႉပွလ်း ပီမႂ်ႇလႄႈ ၵႃရဝလမ်ႁူဝ်ၵူၼ်းထဝ်ႈၵူၼ်းၵႄႇ။ မီးၵၢၼ်ၵုမ်ၵၼ် တူင်ႉတၵ်ႉ ဢုပ်ႇၶႆႈလွင်ႈ ၾိင်ႈငႄႈလိၵ်ႈလၢႆး ပိုၼ်းဝၢၼ်ႈပိုၼ်းမိူင်း(သမ်မၼႃး) ဝၼ်းလိူၼ်ၸဵင်ႇမႂ်ႇ 1 ၶမ်ႈၼႆႉ (မိူဝ်ႈပၢၼ်ၶုၼ်ၵူႈပွၵ်ႈ မီးၵၢၼ် ၶိုၼ်ႈတႃၶုၼ် ၶိုၼ်ႉယူသ်ႉၶိုၼ်ႈၸၼ်ႉ ၶႃႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၶုၼ် လႄႈမွပ်ႈရင်းဝလ်းပၼ် ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်လီ သိုဝ်ႈသႂ်ႇၵတ်ႉၶႅၼ်ႇၶတ်းၸႂ် ႁဵတ်းၽွၼ်းလီပၼ် ၵူၼ်းၼမ်လႄႈႁဵတ်းသၢင်ႈပၼ်ဝၢၼ်ႈမိူင်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ။

ၵိၼ်ၸဵင် ႁဵတ်းၶဝ်ႈလီၽၵ်းဝၢၼ်ၵႂႃႇလူႇတၢၼ်းသင်ၶၸဝ်ႈ လဵင်ႉၶႅၵ်ႇပီႈပီႈၼွင်ႉၼွင်ႉ လုၵ်ႉလၢၼ် မႃးၵႃရဝ လမ်ႁူဝ် ဢၼ်မီးတင်းၶဝ်ႈတူမ်ႈလႅမ် ၶဝ်ႈပုၵ်း(ၶဝ်ႈတမ်ငႃး)လႄႈၶဝ်ႈယႃႇၵု (ၶဝ်ႈၼမ်ႉဢွႆႈ) ၼႂ်းဝၼ်း မႂ်ႇ 1 ၶမ်ႈလိူၼ်ၸဵင် ႁူဝ်ပီ။

လဵၼ်ႈၸဵင် မီးၵၢၼ်ၶႄႉၶႅင်ႇလဵၼ်ႈႁႅင်း ၶႄႉၶႅင်ႇတၢင်းၽၢႆတၢင်းဝႆးၺၢၼ်ႇဢွၵ်းဢေႃ ၵၢင်ၶမ်ႈမီးပွႆး ဢုၼ်ႇငၢၼ်း ပီမႂ်ႇ ၵႃႈၼူၵ်ႉၵႃႈတူဝ်း တၢင်းၵႃႈတၢင်းဝႅၼ်ဢၼ်ပဵၼ်ၾိင်ႈငႄႈၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆးလႄႈႁွင်ႉၽဵင်းႁဵတ်းၵႂၢမ်း ဝွၵ်းၵၼ်ဝၢၵ်ႇၵၼ် မူၼ်ႈသိူဝ်းႁပ်ႉတွၼ်ႈတူင်ႉတၵ်ႉႁူႉၸၵ်း မိုတ်ႈၸူမ်း ႁုမ်ၵၼ်ၼႂ်းဝၼ်းပီမႂ်ႇ။

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း