ၸုမ်းတူင်ႉၼိုင်သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ႁဵၵ်ႈႁွင်ႉႁႂ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ ႁပ်ႉပုၼ်ႈ ၽွၼ်း ၵူၼ်းၸိူဝ်းႁူမ်ႈၵၼ်ႁႅမ်တၢႆ လုင်းထေးဢွင်ႇ ၽူႈတူင်ႉၼိုင်သုၼ်ႇလႆႈလွင်ႈတီႈလိၼ် ၸႄႈဝဵင်းၼွင်ၶဵဝ် ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇ။
ဝၼ်းတီႈ 15/11/2017 ၸုမ်းတူင်ႉၼိုင်သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇႁဵၵ်ႈႁွင်ႉႁႂ်ႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ ဢဝ်ၽိတ်းၵူၼ်းၸိူဝ်းႁူမ်ႈၵၼ်ပေႃႉႁႅမ် လုင်းထေးဢွင်ႇ ၽူႈတူင်ႉၼိုင်သုၼ်ႇလႆႈ လွင်ႈတီႈလိၼ်လႄႈ ႁႂ်ႈတူၺ်းလွမ်ပၼ် လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈၽူႈတူင်ႉၼိုင်ၵႅတ်ႇၵင်ႈတီႈလိၼ်ပိုၼ်ႉတီႈၽႂ် မၼ်းၼင်ႇသိုဝ်ႈယူဝ်းပဵၼ်ထမ်း။
သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇထႆး MGR Online ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇမိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 10/11/2017ဝႃႈ – “ ၸုမ်းသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်း ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ FIDH ႁဵၵ်ႈႁွင်ႉႁႂ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ ထတ်းထၢမ်ႁႂ်ႈပၼ်တူတ်ႈတၢမ်ႇၽူႈ ၸိူဝ်းဢၼ်ႁူမ်ႈၵၼ်ပေႃႉႁႅမ် လုင်းထေးဢွင်ႇ တီႈၼွင်ၶဵဝ်ၼၼ်ႉမႃးပၼ်တူတ်ႈတၢမ်ႇဝႆးဝႆး၊ လိူဝ်ၼၼ်ႉႁဵၵ်ႈႁွင်ႉႁႂ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢဝ်ႁူမ်ႇလူမ်ႈပၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ၊ တူၺ်းလွမ်းၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၼင်ႇမီး လွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းပဵၼ်ထမ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ။
လုင်းထေးဢွင်ႇၼႆႉ ၺႃးၵူၼ်းမွၵ်ႈ 20 ၵေႃႉပေႃႉထုပ်ႉမိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 28/10/2017 လူႉတၢႆၵႂႃႇ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 1 လိူၼ်ၼူဝ်ႊဝႅမ်ႊၿိူဝ်ႊ 2017 တီႈႁူင်းယႃ ဝဵင်းလိူဝ်ႇ (မၼ်းတလေး ) သေ ဢဝ်တူဝ် တၢႆမၼ်းမႃးၾင်ၶိုၼ်း တီႈပႃႇၸႃႉဝၢၼ်ႈပႃႇႁႆး ။
တီႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈၼႆႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈႁူဝ်ပၢၵ်ႇလႂ် 70 % ႁဵတ်းၵိၼ်ၵၢၼ်ႁႆႈၵၢၼ်ၼႃး တႄႇပီ 2011 မႃး ဝၢၼ်ႈမိူင်းလႅၵ်ႈလၢႆႈမႃး မီးၵၢၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈႁူင်းၵၢၼ်၊ ႁူင်းၾႆးၾႃႉမႃးလႄႈ လွင်ႈယိုတ်းတီႈလိၼ်၊ ၶႂၢၵ်ႈတီႈလိၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉမီးမႃး။ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈမၢင်ၸိူဝ်းၵေႃႈ မီးတီႈလိၼ်သေတႃႉ ဢမ်ႇမီးဝႂ်တီႈလိၼ် တဵမ်ထူၼ်ႈလႄႈ မီးပၼ်ႁႃမႃးႁၢၼ်ႉတေႃႇယၢမ်းလဵဝ်။
