Friday, March 29, 2024

ၽွမ်ႉႁူမ်ႈတၢင်းၶႂ်ႈလႆႈ ပေႃးဢမ်ႇၶဝ်ႈၵႆႈ ယိင်ႈၶႅၼ်းတေၸၢင်ႈၵႆ

Must read

ပိူၼ်ႈၼမ်ပိူၼ်ႈလီ ႁဝ်းၼမ်ႁဝ်းၶိုၵ်ႉ ၵူၺ်းၵႃႈ လိုၵ်ႉလိုၵ်ႉ မၼ်း ဢမ်ႇငၢႆႈ လူၺ်ႈႁဵတ်ႇၽူလ်ၽႂ်မၼ်းသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ တၢင်းၶႂ်ႈလႆႈၼၼ်ႉ ယႃႇဝႃႈတေၵႆႈၵၼ် ယေႈၶႅၼ်းၸၢင်ႈၵႆ။

လူၺ်ႈၾၢင်ႁၢင်ႈၼႃႈတႃ(သၵ်းသီ)ၸိုဝ်ႈသဵင်ၵေႃႉလႂ် မူႇလႂ် ၸုမ်းလႂ် ဢၼ်လႆႈၵေႃႇတင်ႈၶိုၼ်ႈမႃးၼၼ်ႉ မီး ႁဵတ်ႇၽူလ် မီးယိူင်းဢၢၼ်းႁင်းၽႂ်ႁင်းမၼ်း ဢမ်ႇဝႃႈလဵၵ်ႉယႂ်ႇ တၵ်းဝႆႉ တၵ်းမီး ဢူမုၼ်ၾၢင်ငဝ်းမႃႇၼ မုၼ်ၵုၼ်း ဢမ်ႇၼမ်ၵေႃႈ ဢေႇ မီးၸႂ်ၸပ်းပႅၼ်း ၸိုဝ်ႈသဵင် တီႈယူႇ ထိၼ်ႇထၢၼ် လႄႈ တၢင်းယုမ်ယမ် ၽႂ်မၼ်း ယူႇၼႆၼၼ်ႉ တေထဵင်လႆႈယၢပ်ႇ။

- Subscription -

လိူဝ်သေၵူၼ်းၸမ်ၸႂ်ႁဝ်း မူႇႁဝ်း ၸုမ်းႁဝ်းယဝ်ႉ တေဢမ်ႇ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈပိူၼ်ႈမႃး ၸွမ်ႇၸိမ် မႃးၵဵဝ်ႇၶွင်ႈ မႃးၵႅဝ်ၸွမ်းၼႆၵေႃႈ တေမီး။ ယွၼ်ႉၼၼ် တႃႇတေယူႇၶဝ်ႈၸွမ်း ႁဵတ်းၸွမ်း ၾုင်ၵူၼ်း ၼမ်လၢၵ်ႇလၢႆၼၼ်ႉ ပဵၼ်ပၼ်ႁႃလူင်ဢၼ်ၼိုင်ႈ ယိင်ႈၶႅၼ်းပေႃးမီးလွင်ႈဢမ်ႇပူင်ႇသႂ် ဢမ်ႇၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇမူတ်း သႂ် ၵႂၢမ်းလပ်ႉ ယိင်းၶႅၼ်း ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵၢၼ်တေယူႇႁူမ်ႈၵၼ် ဢမ်ႇငၢႆႈ။

ပၼ်ႁႃလူင်ၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ဢမ်ႇၸူးၵႃႈၼႆႉၵူၺ်း လူၺ်ႈ ဢမ်းၼၢၸ်ႈ ၵၢၼ်ၵုမ်းငမ်း ၵၢၼ်တႅပ်းတတ်း ၵၢၼ် ႁူမ်ႈႁူႉ ႁူမ်ႈဝူၼ်ႉ ႁဵတ်းသင်သိင်ၵေႃႈ တၵ်းထုၵ်ႇထတ်းသၢင် ႁၢမ်ႈတပ်ႉ သူၼ်ႇဝႅင်ႇ ၽွၼ်းလႆႈ ၽဵင်ႇပဵင်း ၵူႈ သမ်ႇသႅၼ်ပိူင် ဢၼ်တၵ်းမီးတူင်ႇၶွပ်ႇ ႁတ်ႉႁႅတ်ႉလႄႈၶႂၢၵ်ႇၼၢမ်ၵိတ်ႇၶႂၢင် ၵူႈမိူဝ်ႈၵူႈတီႈလူၺ်ႈ ငဝ်းလၢႆးတေ ၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈ လီၸႃႉလႆႈၵူႈမိူဝ်ႈ။ တႃႇတေၶဝ်ႈႁူမ်ႈၶူၼ်းၶဝ်းၼုၵ်းသုၼ် ၵူမ်ၵဵဝ်ၵၼ်လႆႈလီမၼ်ႈၵိုမ်း ယိုၼ်းယၢဝ်းၼၼ်ႉ ႁမ်ႉယၢပ်ႇ တႄႉတႄႉ။

ႁူမ်ႈဝႃႈၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈလႆႈၵေႃႈ ၵၢၼ်တႅၵ်ႇယႅၵ်ႈ ၸၢင်ႈ ၵိူတ်ႇ ၶိုၼ်ႈလႆႈၶိုၼ်းငၢႆႈငၢႆႈၵူၺ်း။ ၶိုၼ်းတူၺ်းပိုၼ်း ဝၼ်းလင်ၵေႃႈဝၢႆးၸဝ်ႈၼွႆႉ ဢွၼ်ႁူဝ်ၵေႃႇတင်ႈ ၼုမ်ႇသိုၵ်းႁၢၼ် ႁဵတ်းၵၢၼ်ဢဝ်မိူင်းၵွၼ်းၶေႃ ၶဝ်ႈတိုၵ်း တေႃး မၢၼ်ႈၼႆၵေႃႈ ၶၢဝ်ႇငၢဝ်းၽႄႈၸွတ်ႇလိုဝ်းႁူင်ၵႂႃႇသေ ၵူၼ်းမိူင်းတႆးၵူႈတီႈၵူႈဝဵင်း ဢၼ်လႆႈၵူမ်ႈ ႁူဝ်ယိူၼ်ႉၵၼ်ႈမႃး ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 10 ပီၼၼ်ႉၵေႃႈ ၽႂ်ဢမ်ႇသူၼ်းဢမ်ႇႁွင်ႉၽႂ် သေ လုၵ်ႉယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ လုၵ်ႉၾိုၼ်ႉတိုၵ်းတေႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တီႈၽႂ်တီႈမၼ်း ၸုမ်းၽႂ်ၸုမ်းမၼ်းတိုၼ်ႇတူဝ်ႈလၢမ်းၸွတ်ႇ ၵႂႃႇသဵင်ႈယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဢဵၼ်ႁႅင်းၵိုင်ႉၵၢင်ႉယႂ်ႇမႃးလႄႈ ထိုင်မႃး 1959 ၸဝ်ႈပူဝ်ႇမွင်ႇတင်းၸဝ်ႈသိူဝ်ဝၼ်းၶဝ် ဢွၼ်ႁူဝ် ၶဝ်ႈတိုၵ်းႁုပ်ႈယိုတ်းဢဝ်ဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်းလႆႈလႄႈ မၢၼ်ႈတူၵ်းၸႂ်တိုၼ်ႇသၢၼ်ႈတႄႉတႄႉ။ ထိုင်ပေႃးလႆႈဢဝ် တပ်ႉၵၢင်ႁၢဝ်ၶဝ်မႃးၸွႆႈတိုၵ်းလူးၵွၼ်ႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈထိုင်မႃး 1960 ၵေႃႈၶိုၼ်းတႅၵ်ႇယၢႆႈၵၼ်ၵႂႃႇ ပဵၼ်လၢႆမူႇ လၢႆၸုမ်းယဝ်ႉ။

1964 ၸဝ်ႈၼၢင်းႁိူၼ်းၶမ်း ၼၢင်းၾႃႉယွင်ႈႁူၺ်ႈ (မေးၼၢင်းၸဝ်ႈၾႃႉလူင်ၸဝ်ႈသူၺ်ႇတႅၵ်ႈ ယွင်ႈႁူၺ်ႈ) ဢွၼ်ႁူဝ်ၶွၼ်ႈတုမ်ဢဝ် SNIA, SNUF တပ်ႉၵဝ်ႈၵၢင်ႉ (ၵူဝ်းၵၢင်ႉ)လႄႈတပ်ႉၸဵင်းတုင် ၶဝ်ႈႁူမ်ႈၵၼ်ၶွတ်ႇၽွတ်ႈ ပဵၼ်တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး SSA မႃးၵေႃႈ ယွၼ်ႉလၢႆးႁဵတ်း လၢႆးသၢင်ႈဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်လႄႈ ဝၢႆးၼၼ်ႉၵေႃႈၶိုၼ်း တႅၵ်ႇယႅၵ်ႈၽၢတ်ႇၽႄၵၼ်ၶိုၼ်း။

ဝၢႆးသေၼၼ်ႉၵေႃႈမီးလွင်ႈႁွင်ႉႁႃလွင်ႈၽွမ်ႈႁူမ်ႈၵၼ်မႃးယူႇၶိူဝ်းၶိူဝ်း။ တေႃႇထိုင် 1983 ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်း ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် တပ်ႉသိုၵ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈလုၵ်ႈၾိုၼ်ႉ – ၸိုင်ႈတႆး SURA ၶိုၼ်းႁွင်ႉပၢင်ၵုမ်လွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈထႅင်ႈလႄႈ မီၸုမ်းလုၵ်ႈႁဵၼ်း ဢၼ်ၸၢႆးၵၢၼ်းယွတ်ႈဢွၼ်ႁူဝ်(မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ)တင်း တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး SSA ၸဝ်ႈၸၢမ်မႂ်ႇ ဢွၼ်ႁူဝ်မႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ပဵၼ်မႃး TRC/TRA ထိုင်မႃး 1985 ၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇ မႃးၶဝ်ႈ ႁူမ်ႈသေပဵၼ်မႃး MTA ဢၼ် ဢဵၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇသုတ်း ၼႂ်းမိူင်းတႆး တင်ႈတႄႇမီးၵၢၼ်လုၵ်ႉၾိုၼ်ႉမႃး။

ၵူၺ်းၵႃႈ ယွၼ်ႉလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်း လွင်ႈထုၵ်ႇပူၼ်ႉပႅၼ် လွင်ႈၶဝ်ႈၸႂ် ပွင်ႇၸႂ် ဢမ်ႇမႅၼ်ႈတၢင်းလဵဝ်ၵၼ်လႄႈ ထိုင်မႃး 1995 ၸဝ်ႈၵၢၼ်းယွတ်ႈ ၵေႃႈ ၶိုၼ်းတႅၵ်ႇယႅၵ်ႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇၵႂႃႇ တင်ႈတပ်ႉသိုၵ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸိုင်ႈတႆး SSNA ။

ၵွပ်ႈၼႆ ၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈတႆးၼႆႉ ႁဝ်းႁဵၵ်ႈၶၢၼ်မႃး ႁဝ်းမုင်ႈမွင်း မႃး ႁဝ်းႁဵတ်းသၢင်ႈမႃး လၢႆပွၵ်ႈလၢႆလႂ်ၵေႃႈ ၶိုၼ်းတႅၵ်ႇယႅၵ်ႈ ၽၢတ်ႇၽႄၵၼ်ၵႂႃႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ ယွၼ်ႉသင်? ၵွပ်ႈသင်? ပိူဝ်ႈသင်?။

ၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၼႆႉ ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ ထုၵ်ႇလီတႄႇဢဝ် တီႈတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၵေႃႉပဵၼ်ၽူႈၼွမ်းၽူႈယွမ်း ၽူႈၸႂ် ၵႂၢင်ႈ မီးၵၢၼ်ပိုၼ်ႉပွႆႇမႃႇၼ တေႃးသ ပူတ်းၽႃႈဝၢင်းပွႆႇပၼ်ၵၼ် ဢမ်ႇပူၼ်ႉပႅၼ်ၵၼ် ဢမ်ႇၶတ်းၶႂၢင်ၵၼ် ဢမ်ႇဢဝ် ၼမ်ႉတွၼ်းၽွၼ်းလႆႈၼိူဝ်ၵၼ် ဢမ်ႇဢဝ်ၼႃႈ ဢဝ်တႃ ၵေႃႉလဵဝ်ၶိင်းၵူၺ်း ဢမ်ႇႁၼ်ပုၼ်ႈတူဝ်ၵဝ်ႇ ဢမ်ႇသႄႉၼႄး ၵၼ် ဢမ်ႇၶႃႉၸိုဝ်ႈၶၢႆသဵင်ၵၼ်သေ ပိၼ်ႇပႆႇယုၵ်ႉယွင်ႈၵၼ် ယွင်ႈယေႃးၵုၼ်းမုၼ်ၵၼ် ၸွႆႈထႅမ် ၵၼ် ၵမ်ႉထႅမ်ၵၼ် ဢဝ်ၶၢပ်ႈဝႆႉၼႃႈပၼ်တႃၵၼ် ဢမ်ႇဢဝ်လိူင်ႈသုၼ်ႇတူဝ် ပဵၼ်ယႂ်ႇပဵၼ်လၵ်းပဵၼ်တီႈတင်ႈ ဢၼ်လႂ်တေၸၢင်ႈ တုမ်ႉတိူဝ်ႉၼႃႈၵၢၼ် တုမ်ႉတိူဝ်ႉလွင်ႈသုၼ်ႇတူဝ် တုမ်ႉတိူဝ်ႉ ၼႃႈႁိူၼ်းၽႂ်ၵေႃႉလႂ်ၵေႃႉၼိုင်ႈ ၵဵပ်းဝႆႉၵွၼ်ႇ ဢၼ်လႂ်ပဵၼ် ၽွၼ်းလီပုၼ်ႈတင်းၼမ် ဢဝ်မႃးပဵၼ်လၵ်းသဝ်ပိူင်လူင်သေ ဝႆႉပဵၼ်ၵၢၼ်ၶိုၵ်ႉၶမ်ႇ လမ်ႇလွင်ႈၸိုင် လွင်ႈမုင်ႈမွင်းႁဝ်း ၼၼ်ႉ ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ တၵ်းတေသုတ်ႉၸူးၸမ်ၵၼ် တေႃႇပေႃးၸၢင်ႈပဵၼ်မႃး ၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈဢၼ်ႁဝ်း မုင်ႈမွင်း ၼၼ်ႉယူႇ။

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း