ပၢၼ်ၼိုင်ႈလႄႈပၢၼ်ၼိုင်ႈ လႅၵ်ႈလၢႆႈၸွမ်းၸူဝ်ႈပၢၼ်လႄႈၼမ်ႉတိၼ်ၼမ်ႉမိုဝ်း ၵၢၼ်ႁဵတ်းသၢင်ႈပၢႆးဝူၼ်ႉၵူၼ်း ၶိုတ်းတၼ်း လူၵ်ႈဢၼ်လႅၵ်ႈလၢႆႈပိၼ်ႇပႅင်ၵူႈဝၼ်းဝၼ်းဢမ်ႇယုတ်းဢမ်ႇယင်ႉလႄႈ ၵၢၼ်ယုၵ်ႉမုၼ်း ပၢႆးသၢႆႊ ပၢႆးၶိူင်ႈၸၢၵ်ႈ ပၢႆးထဵၵ်ႉၼူဝ်ႊလူဝ်ႊၵျီႊ (Technology) ၶူဝ်းၶွင်လႄႈၶိူင်ႈမႆႉၶိူင်ႈမိုဝ်းၵမ်ႈၽွင်ႈ ပေႃးၼမ်းၵၢပ်ႈ လၢႆလွင်ႈလၢႆသႅၼ်း ၸိူင်ႉၼင်ႇဢဝ်ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၶိူင်ႈၸၢၵ်ႈမႃးႁဵတ်းၵၢၼ်တႅၼ်းၵူၼ်းလႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။
လူၺ်ႈၶိူင်ႈမႆႉၶိူင်ႈမိုဝ်းတင်းၼမ်တင်းလၢႆၼၼ်ႉ ပိူင်လူင်မၼ်းၾူၼ်းမိုဝ်းထိုဝ် ႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 90% ၸႂ်ႉလၢႆႊ Line ဝီႊၶျႅတ်ႉ Wechat ၾဵတ်ႉၶ်ၿုၵ်ႉ Face book, social media ၵၼ်ၵမ်ႈၼမ်။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၼႂ်းၼၼ်ႉၵမ်ႈၼမ် တေၸႂ်ႉ တေမီး ၾဵတ်ႉၶ်ၿုၵ်ႉ ႁင်းၽႂ်ႁင်းမၼ်းၵူႈၵေႃႉ။ မၢင်ၵေႃႉမီးပဵၼ်လၢႆဢၼ်လၢႆၸိုဝ်ႈလႄႈ ပေႃးလိုမ်းမၢႆ ၶဝ်ႈမၼ်း ၵေႃႈမီး။
ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၵၢၼ်ၵပ်းသၢၼ်(တိတ်းတေႃႇ)ၵၢၼ်သိုဝ်ႇသၢရ်(တၢင်းလိၵ်ႈ)ငၢႆႈလႄႈဝႆးလိူဝ်တၢင်း(E-mail)ၶဝ်ႈငၢႆႈဝႆး လိူဝ်တၢင်း website ။ လူၺ်ႈတၢင်းလိၵ်ႈၵေႃႈလီ တၢင်းသဵင်ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈၵေႃႈလႆႈ တင်းႁၢင်ႈတူင်ႉႁၢင်ႈၼိမ် လၢႆလၢႆးလၢႆတၢင်း။ ဢမ်ႇၵွမ်ႉၵႃႈတိတ်းတေႃႇၵပ်းသၢၼ်လွင်ႈၵၢၼ်လွင်ႈငၢၼ်း လွင်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၶၢႆၶူဝ်းၶွင် သိၼ်ၵႃႉ လွင်ႈတႆႇထၢမ် ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵိူဝ်းၵုမ်ၵၼ် ၵေႃႉတေႃႇၵေႃႉၵေႃႈလီ တင်းၵုမ်ႇ တင်းမူႇ တင်းၸုမ်း ၵေႃႈငၢႆႈ ဝႆးတၼ်းၸႂ် ႁႃလွင်ႈႁူႉတၢင်းႁၼ် ပၢႆးၵၢၼ်ၵႃႉ ပၢႆးယူႇလီ ပၢႆးပၺ်ၺႃ လႆႈၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ။ ပိူင်လူင်မၼ်း တီႈလႂ် မီးၼႅင်ႈၶၢႆႇ ဢိၼ်ႊတိူဝ်ႊၼဵတ်ႉ (internet) ၵေႃႈ ၶူၼ်ႉၶႆႈသွၵ်ႈႁႃလႆႈၵူႈလွင်ႈ။ ယွၼ်ႉၼႆႉ ၵၢၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်း ၾဵတ်ႉၶ်ၿုၵ်ႉ ၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ၸွတ်ႇတူဝ်ႈတင်းလူၵ်ႈ ထိုင်ၵူႈၸွၵ်ႉၵူႈယွမ်ႇ။
ၵွမ်ႉၵႃႈၼႂ်းတႆးႁဝ်းၵူၺ်းၵေႃႈ လႆႈဢဝ်မႃးၸႂ်ႉတိုဝ်းပဵၼ်ၽွၼ်းလီဢမ်ႇၸႂ်ႈဢေႇဢေႇ မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈ ပီႈၼွင်ႉတႆး ႁဝ်း ဢၼ်ယူႇယၢၼ်ၵႆၵၼ် ပေႃးဢမ်ႇၵႂႃႇႁႃၵၼ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈႁူပ်ႉၼႃႈႁၼ်တႃၵၼ် ဢမ်ႇၸၢင်ႈဢုပ်ႇ ဢူဝ်းၵၼ် လုၵ်ႈလၢၼ်ၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ်ၼႂ်းမိူင်းထႆးမိူင်းၶႄႇ ၼွၵ်ႈမိူင်းၼႂ်းမိူင်းၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈတိတ်းတေႃႇ တွင်ႈထၢမ်လၢတ်ႈၸႃ ဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ် ဢမ်ႇၸၢင်ႈပွင်ႇၶၢဝ်ႇငၢဝ်းၸႅင်ႈဝွၵ်ႇလွင်ႈလီလွင်ႈၸႃႉၸူးၵၼ်။ မိူဝ်ႈလဵဝ် လိူဝ်သေတႅမ်ႈလိၵ်ႈၸူးၵၼ် လၢတ်ႈတေႃႇၵၼ် ႁၼ်ၼႃႈႁၼ်တႃၵၼ်ထႅင်ႈလူးၵွၼ်ႇ။ ႁူမ်ႈဝႃႈႁဝ်းဢမ်ႇမေႃ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၽူႈၶူင်သၢင်ႈ ၽူႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇ ႁဝ်းၵေႃႈလႆႈမေႃဢဝ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းပဵၼ်ၽွင်းလီဢမ်ႇဢေႇ။
ၵူၺ်းၵႃႈ ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈလီ ၼွၵ်ႈလိူဝ်သေႁဝ်းဢဝ်မႃးၸႂ်ႉတိုဝ်းပဵၼ်ၵၢၼ်ဢုပ်ႇလၢတ်ႈၸႃ တၵ်ႉတၢႆးၵၼ် ထၢႆႇႁၢင်ႈ ထၢႆႇၾၢင် ၵိၼ်မူၼ်ႈၵိၼ်သိူဝ်း ၵႂႃႇဢႅဝ်ႇတွင်ႈတဵဝ်းတီႈလႂ်ၵေႃႈ ဢဝ်ပိုၼ်ဢွၵ်ႇမႃးၼႄၵၼ်ယဝ်ႉ ႁဝ်းယင်းထုၵ်ႇလီဢဝ်မႃးၸႂ်ႉတိုဝ်း ပဵၼ်ၽွၼ်းလီပုၼ်ႈတႃႇပၼ်တၢင်းႁူႉတၢင်းႁၼ် ပၼ်ၶၢဝ်ႇပၼ်ငၢဝ်းၵၼ် တႃႇၵူၼ်းတင်းၼမ်။ ဢမ်ႇဝႃႈ ၵႂႃႇဢႅဝ်ႇတွင်ႈတဵဝ်း တီႈလီဢႅဝ်ႇလီလူလီတူၺ်း တီႈပဵၼ်ပိုၼ်း တူဝ်ယၢင်ႇ ၸိူင်ႉၼင်ႇလွႆဢိၼ်းထၼုၼ်း တီႈၵဵင်းမႆႇ ႁိုဝ် တီႈလႂ်ၵေႃႈလီဢၼ်မီးတၢင်းႁၢင်ႈလီလႄႈမီးပိုၼ်း လႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉ လိူဝ်သေ ထၢႆႇႁၢင်ႈထၢႆႇၾၢင်ႁဝ်းယဝ်ႉ လီထၢႆႇထွတ်ႈဢဝ်ပိုၼ်းလွင်ႈပဵၼ်မႃးဢၼ်ပိူၼ်ႈႁဵတ်းဝႆႉသၢင်ႈဝႆႉၸိူဝ်း ၼၼ်ႉ သိုပ်ႇဢဝ်မႃးတေႃႉတႆႇၶႆႈၼႄၵၼ် လိူဝ်သေပဵၼ်တီႈႁၢင်ႈလီတႃပဵၼ်တီႈသိူဝ်းၸႂ်ယဝ်ႉ ယင်းပဵၼ်ပိုၼ်း တီႈလီႁူႉ လီဢဝ် လီႁဵၼ်းႁူႉလႄႈ တေပဵၼ်ၽွၼ်းလီတႃႇပီႈၼွင်ႉတႆးႁဝ်း ဢၼ်လႆႈပိုၼ်ၽႄႈပၼ်ၵၼ်။ မိူဝ်ႈႁဝ်းဢဝ်ႁၢင်ႈပိုၼ်ႉတီႈၼၼ်ႉပိုၼ်ၽႄႈၸူးၵၼ်ၵေႃႈ လီတႅမ်ႈလီလၢတ်ႈပႃးလွင်ႈတၢင်းမၼ်း လၢႆလၢႆၵေႃႉ ၸင်ႇတေပွင်ႇၸႂ် ၸင်ႇတေႁူႉလွင်ႈမၼ်း။
လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈပိုၼ်းလႄႈသင် ၾိင်ႈငႄႈလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈသင် ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းလႄႈ သင် ၵၢၼ်ဝၢၼ်ႈၵၢၼ်မိူင်းလႄႈသင် ၵၢၼ်ပၼ်တၢင်းႁူႉတၢင်းႁၼ်လႄႈသင် ဢမ်ႇၼၼ် ၵၢၼ်ၵႃႉၶၢႆ ၵၢၼ်ႁဵတ်း ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉလႄႈသင် ၵဵဝ်ႇလွင်ႈၵူတ်းမၢႆ(မၢႆမီႈ)ပၵ်းပိူင်ၼွၵ်ႈမိူင်းၼႂ်းမိူင်းလႄႈသင် ၵၢၼ်တွင်ႈထၢမ်ပၼ်ႁႃ ၵူႈသမ်ႇသႅၼ်ပိူင်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵေႃႉဢမ်ႇႁူႉၵေႃႈတွင်ႈထၢမ် ၵေႃႉႁူႉၵေႃႈၵၢဝ်ႇလၢတ်ႈၼႄပၼ် ပေႃးႁဝ်းဢဝ်မႃး ပိုၼ်ၽႄႈ ဝွၵ်ႇၵၢဝ်ႇတေႃႉတႆႇၶႆႈၼႄၵၼ်ၸိုင် တေပဵၼ်ၽွၼ်းလီလူင် တႃႇပီႈၼွင်ႉတႆးႁဝ်းတႄႉတႄႉ။
ပိူင်လူင်မၼ်း ယွၼ်းၵၢဝ်ႇလၢတ်ႈယွမ်းၵူမ်ႈယမ်ယႂ်ႇယႂ်ႇလူင်လူင်သေ ဢမ်ႇႁႂ်ႈပဵၼ်ၵႂၢမ်းသႄႉၼႄး ထၢင်ႇလဵၵ်ႉ လူမဝ်ဝၢႆႇဝဵင်ႇ ယမ်ႉယွၵ်ႈ တွၵ်ႈသၢတ်ႈ တဵၵ်းၼဵၵ်း ပၢႆးဝူၼ်ႉၵၼ် လိူဝ်သေယႃႇႁႂ်ႈပဵၼ်လွင်ႈထဵင်ဢဝ်ပေႉ ဢဝ်ၵၢၼ်ႉၼၼ်ႉ ယင်းထုၵ်ႇလႆႈပၼ်ၼႃႈဝႆႉတႃယုၵ်ႉယွင်ႈပိၼ်ႇပႆႇဝူၼ်ႉမႄးထႅမ်ထွၼ်ပၼ်တၢင်းႁူႉၵၼ်လႄႈ ယွမ်းႁပ်ႉၵၼ် ယွင်ႈၵုၼ်းယေႃးမုၼ်(ပၼ်ၵဵတ်ႇတိ)ၵၼ်လႄႈ ၽိတ်းထုၵ်ႇပိူင်ႈပၢႆႈၵၼ် တၢင်းပၢႆးဝူၼ်ႉ ၸိူင်ႉႁိုဝ် ၵေႃႈ တၵ်းလီမီးၸႂ်ပူတ်းၽႃႈဝၢင်းပွႆႇပၼ်ၵၼ်ၸိုင် ၾဵတ်ႉၶ်ၿုၵ်ႉ Facebook တေပဵၼ်သၢႆလႅင်း ဢၼ်ၵွင်ႉၵပ်း ၸပ်းတိတ်း သိုပ်ႇႁၢဝ်း တၢဝ်းတိုတ်ႉ ၵွင်ႉၵၢႆႇၵၼ် ပၼ်ၽွၼ်းလီလူင်လၢင်ပုၼ်ႈတႃႇ ပီႈၼွင်ႉတႆးႁဝ်း ၵူၺ်း ဢမ်ႇၵႃး ယင်းပဵၼ်သၢႆသဵၼ်ႈတၢင်းပိူင်းလႅင်းထွင်ႇပၼ် ဢၼ်ၸႂ်ႁဝ်းမုင်ႈမွင်ႈလွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၼၼ်ႉ လူးၵွၼ်ႇ။
